Morgunblaðið - 02.08.1997, Qupperneq 14

14 LAUGARDAGUR 2. ÁGÚST 1997
MORGUNBLAÐIÐ
LAIMDIÐ
FISKIMANNA minnst í Franska kirkjugarðinum. Vinstra megin við minnismerkið standa Sophie Jega
frá Islandsvinafélaginu í París, Panier bæjarsljóri i Gravelines, Christophe Villemer, fulltrúi franska-
sendiráðsins, séra Yrsa Þórðardóttir og séra Carlos á Kolfreyjustað.
Frönskum menning-
arminjum haldið við
GAMLA Templarahúsið, sem átti að víkja en nú er reynt að
bjarga. Á skiltinu eru stúlka og franskur fiskimaður, enda
dönsuðu Frakkar þar.
Morgunblaðið/Epá
UNGT fólk frá Frakklandi, sem hefur gert gamla Templarahúsið
nothæft og sett upp sýningu þar. Lengst t.v. er ljósmyndarinn
Dominique Fradin og lengst t.h. upphafsmaðurinn Philippe Bouvet.
Frakkar sýna tengslunum við Island gegn-
um frönsku fískimennina gífurlegan áhuga.
Það sannreyndi Elín Pálmadóttir á
„Frönskum dögum“ á Fáskrúðsfírði, þar sem
bæjarfulltrúar frá Garvelines voru að lífga
upp á vinabæjartengslin, hópur ungmenna
að gera upp gömul hús frá tíð Frakkanna,
grafin hafa verið upp gömul skjöl og
myndir á sýningu o.fi.
HERNÉ Coubel, bæjarfulltrúi í
einum af aðalbæjum frönsku fiski-
mannanna sem á skútum sínum
veiddu í áratugi þorsk á ísland-
smiðum, varð forviða þegar hann,
við hátíðlega athöfn í franska
grafreitnum á Fáskrúðsfirði, rak
augun í nafn ættingja síns á stöpli
minnisvarðans um þá frönsku sjó-
menn sem þar voru jarðsettir.
Franski kirkjugarðurinn er í
brattri hlíð nokkuð utan við Búða-
kaupstað og var athöfnin að
nokkru í stíl við það sem var þeg-
ar lík látins sjómanns var flutt
þar til greftrunar. Presturinn, séra
Carlos Ferrer á Kolfreyjustað,
kom ríðandi í hempunni og fulltrú-
ar Frakka, Leon Panier bæjar-
stjóri frá Gravelines og fulltrúi
franska sendiráðsins, Christophe
Villemer, komu á litlum báti með
kransinn sem þeir lögðu að minn-
isvarðanum. A stallinum eru 49
nöfn af krossunum sem enn stóðu
uppi þegar hann var gerður. Bæj-
arstjórinn í Gravelines kvaðst líka
nýlega hafa fundið í gömlum
skjölum frásögn af því er skip-
stjórinn afi hans strandaði við
Suðurströndina og íslendingar
björguðu mönnunum.
Ymsar minjar eru um þennan
tíma á Fáskrúðsfirði, sem áhugi
er á að halda við. Bæjarstjórnin
hefur látið gera bústað franska
ræðismannsins upp fyrir ráðhús,
en Gravelinesbær gaf þá húsgögn.
Þar hittust íslensku og frönsku
bæjarfulltrúarnir frá Gravelines á
fundi til að ræða aukin samskipti
vinabæjanna. Var bæjarfulltrúum
Fáskrúðsfjarðar boðið þangað síð-
ar í sumar. í Gravelines hafa verið
stofnuð sérstök samtök um vina-
bæjasamskiptin svo fleiri komi þar
við sögu en stjómmálamenn og var
formaður þeirra, Jaques Porteboi,
með í för.
Dýrmætar sýningar
Uppi eru áform um safn um
franska tímann. Þar var nú opnuð
sýning á skjölum og dýrmætu
safni franskra póstkorta frá tím-
um frönsku sjómannanna, sem
kortasafnarinn Benoit Hue hefur
lánað fyrir milligöngu félagsins
Association Francise des Ami de
l’Islande og franska utanríkis-
ráðuneytisins. Elstu kortin eru frá
því fyrir aldamót og þykja miklir
dýrgripir.
Önnur merkileg sýning var opn-
uð í Templaranum svokölluðum,
húsinu þar sem Frakkarnir döns-
uðu á sínum tíma. Sú nefnist Fá-
skrúðsfjörður um aldamót. Flestar
myndirnar eru fengnar frá líknar-
félaginu Oevres de Mer, sem rak
spítalaskipin. Franski ljósmyndar-
inn Dominique Fradin hefur unnið
þessar myndir upp og einnig 37
eigin myndir af Fáskrúðsfirði nú-
tímans. Hann var að vinna að
skráningu gamalla skjala og
mynda hjá samtökunum þegar
hann sá þennan feng og samdi
um að fá að nýta sér myndirnar
frá íslandi. Þessi merkilega sýn-
ing, með yfir 40 gömlum myndum
af lífinu í firðinum um aldamót,
mun í framhaldi fara til Borde-
aux, Gravelines og Rennes í
Frakklandi.
Lögð hefur verið vinna í heim-
ildasöfnun í Frakklandi, hjá Sankti
Jósepssystrum í Chamberry, Oe-
uvres de Mer, utanríkisráðuneytinu
og Minningasafninu í Ploubazl-
anec, og hefði sýningin vart orðið
nema fyrir stuðning margra aðila
í Frakklandi. Þar á meðal er sam-
vinna INSERM í Strassborg, sem
hefur styrkt frönsk ungmenni í tvö
ár í röð til að koma til Fáskrúðs-
fjarðar til að hlynna að gömlum
húsaminjum, sem liggja undir
skemmdum. Þetta er heilbrigðis-
málastofnun sem sinnir rannsókn-
um (Intitut National de la Santé
et de la Recherche Medicale) og
voru á Fáskrúðsfirði tveir fulltrúar
hennar, Elisabeth Rechenmann og
Elisabeth Bursaux, læknir og vís-
indakona, en áhugi þeirra vaknaði
upphaflega vegna gamla Franska
spítalans og hugmynda um að
bjarga honum.
Frönskum minjum bjargað
Hvernig ætli áhugi þessa fólks
alls, sem kostar fé og fyrirhöfn,
hafi vaknað? Síðan 1992, þegar
hann kom til Fáskrúðfjarðar í fríi,
hefur blaðamaðurinn Philippe Bou-
vet verið potturinn og pannan í
því. Hann gisti hjá Guðrúnu Ein-
arsdóttur, sem sagði honum frá
þessum tíma og bauð m.a. séra
Irsu Þórðardóttur og séra Carlosi
Ferrer að hitta hann. Hann frétti
af gamla Franska spítalanum sem
væri í algerri niðurníðslu handan
fjarðarins. Úr því var farið að tala
um hvort hægt væri að bjarga
honum. Þeim tókst að fá fjárveit-
ingu úr þessum sérstaka sjóði INS-
ERM sem ætiaður er til samskipta
milli landa. Og í fyrra kom Bouvet
með 8 manna hóp unglinga, sem
þrifu og lokuðu spítalanum er var
það fyrsta sem gera þurfti þar sem
allt var brotið og opið og skepnur
höfðu lengi komst þar inn.
Áður en ungmennin komu svo
aftur í ár fengu þau að vita að
Góðtemplarahúsið gamla, þar sem
dansað var á dögum frönsku fiski-
mannanna, væri í hættu. Það hafði
lengi staðið autt og á að víkja.
Viðkomandi nefnd hefði eitt ár
áður en örlög þess yrðu ráðin. I
ár kom sex manna hópur ungra
Frakka með Bouvet, þar á meðal
tveir frá Gravelines. INSERM taldi
sig geta stutt þau. Þau drifu í að
hreinsa út úr húsinu og máluðu
það. Og þar var komið þessi fín-
asti sýningarsalur fyrir ljósmynda-
sýningu Dominiques Fradins, sem
hafði ánetjast málinu gegn um vin
sinn Bouvet. Fólk virtist hissa og
mjög ánægt með árangurinn og
mál margra að þessu gamla húsi
yrði nú bjargað. Oddvitinn Albert
Kemp kvaðst hlynntur því. Þetta
sé þó dýrt og gott ef mynduð
væru samtök um það.
Bouvet kvaðst finna vaknandi
áhuga. Einnig á Franska spítalan-
um. Þau vilji halda áfram að gera
honum til góða, en það sé stærra
mál. Draumurinn sé að flytja hann
til baka á grunninn þar sem hann
var áður, og þar mætti hafa fram-
tíðarsafnið um fiskiveiðar og veru
Frakka á íslandi. Um aldamótin
var þessi fallega spítalabygging
flutt frá Noregi og aftur tekin í
sundur þegar spítalinn var fluttur
yfir fjörðinn. Mætti eins gera það
nú. Skiptar skoðanir eru um hvort
spítalinn sé of illa farinn. Magnús
Skúlason, framkvæmdastjóri hús-
friðunarnefndar, ætlar að leggja
til að spítalinn verði mældur upp
á næsta ári og fengnar teikningar.
Úr því má sýna þær og afla stuðn-
ings hér og erlendis við málið, fá
leyfi og íjárstuðning í einhveiju
formi.
Frönsku gestirnir tóku mikinn
þátt í Frönskum dögum á Fá-
skrúðsfirði, sem voru ákaflega fjöl-
breyttir. Til dæmis bökuðu frönsku
unglingarnir franskar pönnukökur
handa gestum á göngugötunni.
Þau tóku þátt í hjólreiðakeppninni
Tour de Fáskrúðsfjörður og bæjar-
stjóri og bæjarfulltrúi Gravelines
og konur þeirra girtu buxumar
ofan í sokkana og fengu lánuð
reiðhjól til að vera með. A göngu-
götunni var frönsk kaffihúsa-
stemmning og í samkomuhúsinu
og hótelinu franskir réttir.
BÆJARFULLTRÚAR Gravelines í Frakklandi hittu bæjarfulltrúa á Fáskrúðsfirði í ráðhúsinu,
gömlu frönsku húsi, til að ræða vinabæjasamskipti þeirra.