Morgunblaðið - 28.05.1998, Qupperneq 6

6 FIMMTUDAGUR 28. MAÍ 1998
MORGUNB LAÐIÐ
FRÉTTIR
Álverksmiðjan
á Grundartanga
Morgunblaðið/Emil Þór Sigurðsson
FORYSTUMENN Norðuráls
skoða búnað verksmiðjunnar en
framleiðsla á áli hefst í henni 5.
júm' næstkomandi.
Vélar ræst-
í DAG verða álbræðsluker álversins tengd við rafleiðara til að prófa
hvort allar vélar starfi rétt.
Verksmiðjan er þegar fullmönn-
uð að sögn Caudells. Hluti starfs-
manna, sem vinna munu við fram-
leiðsluna, hefur eytt fimm vikum í
Þýskalandi við þjálfun og hinn _
hlutinn er í þjálfun núna hér á ís-
landi, að sögn Caudells, og munu
þeir ljúka henni á næstu 3-4 vik-
um. Starfsmenn verksmiðjunnar
eru alls 115.
-----------iag
SÍÐDEGIS í dag verða vélar ál-
verksmiðju Norðuráls á Grundar-
tanga ræstar til reynslu í fyrsta
skipti. Prófa á hvort þær standast
það sem til er af þeim ætlast og
verða álbræðslukerin tengd við
leiðara. Miðað er við að álfram-
leiðsla hefjist í verksmiðjunni 5.
júní næstkomandi ef allt fer sam-
kvæmt áætlun.
„í dag verður fullum straum
hleypt á vélarnar til að prófa leiðni
allra rafleiðara. Þetta er gert til að
tryggja að rafleiðarar og öll raf-
skaut og spennubreytar starfi eðli-
lega,“ sagði Gene Caudell, forstjóri
verksmiðjunnar, í samtali við
Morgunblaðið.
Caudell segir að framkvæmdir
gangi samkvæmt áætlun. „Við er-
um á undan áætlun á sumum svið-
um en munum halda upphaflegri
áætlun okkar og 5. júní er dagsetn-
ingin sem miðað er við að fram-
leiðsla
Tillaga Ástu R. Jóhannesdóttur
Tekjur maka hafí
ekki áhrif á
tekjutryggingu
BREYTINGARTILLAGA Ástu R.
Jóhannesdóttur, þingfloktó jafiiaðar-
manna, við frumvarpi til laga um
breytingu á lögum um almannatrygg-
ingar, gerir ráð fyrh- því að tekjur
maka hafi ekki áhrif á tekjutryggingu
lífeyrisþega. Ásta mælti íyrir breyL
ingartillögunni við þriðju umræðu um
frumvarpið á Alþingi í gær.
Meðflutningsmenn Ástu eru
Margrét Frímannsdóttir, Alþýðu-
bandalagi og óháðum, Guðný Guð-
björnsdóttir, Kvennalista, Kristín
Ástgeirsdóttir, utan flokka, og Össur
Skarphéðinsson, þingflokki jafnaðar-
manna.
I máli Ástu kom m.a. fram að sam-
kvæmt núgildandi reglum skertust
tekjutryggingar lífeyrisþega þegar
bætur maka færu yfir 38 þúsund
krónur á mánuði. Það ætti því ekki
að koma á óvart að fjölskylda sem
væri í slíkri aðstöðu gæti ekki séð sér
farborða. Þetta væri alger fátækra-
gilda sem ekki væri hægt að koma
sér út úr nema með því að breyta
reglunum. Hún sagði ennfremur að
allstór hópur öryrkja og lífeyrisþega
byggi við þessa reglu og að þeir gætu
ekki verið í sambúð án þess að vera
fjárhagslega háðir maka sínum. Aðr-
ir hópar byggju hins vegar ekki við
þessa ósanngjörnu reglu eins og til
dæmis þeir sem væru á atvinnuleys-
isbótum.
Ásta nefndi nokkur rök fyrir því að
Alþingi bæri að samþykkja breyting-
artillöguna m.a. þau að í áliti umboðs-
manns Alþingis frá 13. apríl sl. hefði
verið óskað eftir því að Álþingi tæki
af skarið í þessum efnum. Ásta sagði
ennfremur að það væri mikið réttlæt-
ismál að þessu reglum yrði breytt og
kvað jafnvel að slík breyting þyrfti
ekki að hafa mikinn kostnaðarauka í
fór með sér íyrir ríkissjóð.
Dómsmálaráðuneytið
Nýr sýslumaður
í Vestmannaeyjum
DÓMSMÁLARÁÐHERRA hefur
skipað Karl Gauta Hjaltason sýslu-
mann í Vestmannaeyjum frá 1. júlí
nk. Átta umsóknir bárust um
embættið.
Karl Gauti lauk lögfræðiprófi frá
Háskóla íslands árið 1989 og vann
sem fulltrúi hjá bæjarfógetanum í
Keflavík, Grindavík og Njarðvík og
sýslumanninum í Gullbringusýslu til
ársins 1990. Hann var lögfræðingur
hjá ríkisskattanefnd árið 1990 og full-
trúi hjá bæjarfógetanum á Selfossi og
sýslumanninum í Ámessýslu sama ár
til ársins 1992 er hann varð fúlltrúi
hjá sýslumanninum á Selfossi.
Flaga sérhæfír sig í smíði tækja til svefnrannsokna - komið á markað austan hafs og vestan
Um 100 tæki í
smíðum fyrir er-
lendan markað
✓
Islenskir sérfræðingar hafa
undanfarin ár smíðað tæki til
svefnrannsókna. Fyrirtæki
þeirra heitir Flaga hf. og hef-
ur þegar haslað sér völl er-
lendis. Jóhannes Tdmasson
kynnti sér starfsemina.
NÝTT tæki til svefnrannsókna sem smíðað er á
Islandi er nú komið á markað bæði austan hafs
og vestan. Framleiðandinn er Flaga hf., raf-
eindafyrirtæki sem stofnað var árið 1992, og
hafa sérfræðingar þess séð um hönnun og
smíði tækisins að öllu leyti. Nýlega voru opnað-
ar tvær söluskrifstofur í Bandaríkjunum og eru
nú um 100 tæki í smíðum fyrir þennan markað.
Um 30 manns starfa nú í fyrirtækinu.
Flaga hf. var stofnað af Helga Kristbjarnar-
syni lækni, sem stundað hefur svefnrannsóknir
síðustu 17 árin. Tilgangur fyiirtækisins er að
hanna og þróa tæki til svefnrannsókna. Þekk-
ing Helga í rafeindafræði, sem tengdist námi
hans í taugalífeðlisfræðinni, leiddi hann inn á þá
braut að velta fyrir sér sjálfum rannsóknatækj-
unum. Ásamt honum hóf lítill hópur tækni-
manna, verkfræðinga, tölvunarfræðinga og lí-
feðlisfræðinga, að þróa hugmyndina um smíði
tækis til að rannsaka ýmsa lífeðlisfræðilega
starfsemi mannslíkamans í svefni.
Tækið sem þeir hafa hannað er nefnt Embla
og segir Helgi það nafn valið þar sem það sé
tiltölulega þjált á mörgum tungumálum. Tækið
vegur aðeins tæplega eitt kíló en gömlu tækin
eru um 10 kg að þyngd og geta ekki mælt eins
marga þætti.
Sextán rása rafeindamælitæki
Helgi lýsir tækinu nánar svo:“Þetta er
mælitæki með 16 rásum sem mælir heilalínu-
ritið til að vita hvernig svefninn er, öndun og
súrefni í blóðinu, hreyfingar, hjartslátt og
annað sem varðar líðan manna í svefni. Tækið
er einkum notað til að rannsaka sjúklinga með
kæfisvefn. Þeir sem þjást af kæfisvefni eru
stöðugt að vakna til að ná andanum. Þegar þeir
ná djúpum svefni hættir öndunin og þeir
hrökkva upp. Þess vegna sofa þeir illa, hvílast
ekki nóg og eru stöðugt þreyttir. Það dregur úr
starfsgetu þeirra og kæfisvefn getur einnig
valdið öðrum sjúkdómum, svo sem háum
blóðþrýstingi, heilablóðfalli og fleirum og er
kæfisvefn talinn stytta lífslíkur fólks ef hann er
ekki meðhöndlaður. Yfirleitt þarf að grípa til
einhverrar meðferðar. Með því að rannsaka
sjútóingana með tæki sem þessu getum við
ákvarðað betur meðferðina, sem er ýmist
skurðaðgerð í koki eða sjúklingum er
auðveldaður andardráttur með því að blása í þá
lofti með sérstöku tæki. Yfir 500 manns þjást
af þessum sjúkdómi hérlendis."
Helgi segir ekki stóran markað fyrir
rannsóknatækið hér en möguleikarnir liggi er-
lendis og hafi salan á síðasta ári verið nær öll
þar. Segir hann mjög mikla eftirspurn eftir
þessum tækjum víða erlendis. Þá nefnir hann
sem dæmi að eftir auglýsingu á tækinu í
alþjóðlegu læknariti um svefn hafi þeir fengið
óskir um tilboð í tæki fyrir 40 milljónir.
Starfsemi Flögu hf. hefur vaxið ört og flutti
fyrirtækið nýlega í 500 fermetra húsnæði við
Vesturhlíð í Reykjavík. Helgi segir að starfs-
menn eigi meirihluta hlutafjár fyrirtækisins en
Morgunblaðið/Jón Svavarsson
TVEIR af lykilmönnum Flögu; þeir Helgi Kristbjarnarson læknir, sem heldur á tækinu, og
Sigurjón Kristjánsson yfirverkfræðingur.
ýmsir fjárfestar eiga einnig hlut, m.a. Marel hf.
sem á 9% hlut. Fyrstu árin var eingöngu unnið
að undirbúningi og þróun en eftir að sala hófst
og arður fór að skila sér hefur hann farið í
frekari þróun og útvíkkun.
Á síðasta ári seldust tæki fyrir um 75 millj-
ónir króna og er reiknað með mun meiri sölu í
ár. Tækin hafa þegar selst í 20 löndum og eru
tíu tæki í notkun hérlendis. Fyrir um það bil
ári var opnað útibú í París með einum starfs-
manni og í Bandaríkjunum var nýlega opnuð
söluskrifstofa í Flórída og önnur á vestur-
ströndinni og þar starfa jafnframt nokkrir um-
boðsmenn til viðbótar sem sjá um að selja
rannsóknatækin. í Evrópu hefur Flaga hf. 10
umboðsmenn. í júní segir Helgi fyrirtækið
munu sýna framleiðslu sína á ársþingi band-
arískra svefnlækna og í haust verður það sýnt
á þingi evrópskra lækna.
Markaðsleyfí í Banda-
ríkjunum og Evrópu
„Við höfum fengið markaðsleyfi í Bandaríkj-
unum, svokallað FDA approval, sem er viður-
kenning bandaríska lyfjaeftirlitsins á tækinu,
og viðurkennda merkingu sem heimilar okkur
sölu í Evrópulöndum. Þá erum við að ljúka
undirbúningi fyrir ISO 9002 staðalinn hér og
gerum ráð fyrir að fá þá vottun fljótlega í júní,“
segir Helgi.
Og þróunarvinnan heldur áfram því þrátt
fyrir að Flaga hf. hafi náð ákveðinni forystu á
sínu sviði þarf þróunarstarfið að halda áfram.
Nauðsynlegt er að vera áfram skrefinu á undan
og hugsanlegt er að vinna á ýmsum nýjum
sviðum með nýrri kynslóð tækisins. Starfs-
menn vinna nú að endurbótum á tækinu og
stefna að því að koma með endurnýjaða útgáfu
á markað árið 2000. Helgi segir að auk svefn-
rannsókna á sjúklingum með kæfisvefn séu
þegar í gangi rannsóknir á ýmsum öðrum svið-
um pg fleira í uppsiglingu í þeim efnum:
„Ég get til dæmis nefnt að einn af þekktari
bílaframleiðendunum hefur verið að spyrjast
fyrir um tækið en þeir hafa stundað rannsóknir
þar sem tæki sem þetta kemur að notum og í
Hollandi er starfandi rannsóknastofnun sem
sérhæfir sig í rannsóknum á ýmsum þáttum
tengdum flugi og hegðun flugmanna. Þannig
getur tækið komið að notum til dæmis til að
rannsaka starfsemi og hegðun starfsmanna við
samgöngur, vaktavinnufólk og þeirra sem
starfa undir margs konar og breytilegu álagi
og stofnanir sem sinna vinnueftirliti og ýmsum
öryggisþáttum geta haft gagn af upplýsingum
sem byggjast á rannsóknum með svona tæki,“
segir Helgi að lokum. Hann helgar fyrirtækinu
að miklu leyti starfskrafta sína en er jafnframt
í hlutastöðu á Landspítalanum og sinnir þar
rannsóknum á sjútóingum með svefntruflanir.