Morgunblaðið - 28.05.1998, Blaðsíða 52

52 FIMMTUDAGUR 28. MAÍ 1998
MINNINGAR
MORGUNBLAÐIÐ
+ Ásta Guðrún Ey-
vindardóttir list-
málari var fædd f
Ileykjavik 24. maí
1959. Hún lést í
Reykjavík 16. maí
sfðastliðinn. Hún var
dóttir Sjafnar Hall-
dórsdóttur, nú
blómakaupmanns,
frá Heiðarbæ, og Ey-
vindar Erlendssonar,
iistamanns frá Dals-
mynni.
Ásta stundaði nám
f Myndlista- og handfðaskóla Is-
lands og Central School of Art
and Design f London, graffkdeild,
en lauk einnig prófi í tækniteikn-
un frá Iðnskólanum f Reykjavík.
Eitt ár dvaldi hún í París. Hún
hélt sýningar á verkum sfnum á
Hún Ásta gaf mér mynd. Á mynd-
inni er stúlka í rauðri peysu. Hún
stendur í dyragátt, brosir breitt,
heldur á tösku og við hliðina á henni
er hvítur kálfur. Ásta sagði að stúlk-
an minnti sig á mig. Mér hefur hins
vegar alltaf þótt stúlkan á myndinni
minna mig á Ástu, enda málum við
^gjaman veröld okkar sjálfra.
Þessi stúlka er örlítið innskeif
með hvítar tennur. Hún er á sokka-
leistunum. Kálfurinn er næstum
eins og dádýr þótt þetta sé vissulega
ekta kálfur. Minnir á einhyrnings-
kálf þó samkvæmt nútíma trú ætti
hann þá að vera folald. I myndum er
hins vegar allt mögulegt og áður
fyrr gátu hrútar, asnar, nashyrning-
ur eða naut tekið að sér þetta hlut-
verk. Einhymingur táknar styrk-
leika og hreinleika því hann verður
aðeins taminn af meyju sem hann á
hættustund hefur flúið upp í fangið
á. Þetta er að vísu kristin túlkun því
homið er augljóslega tákn hins karl-
lega en verður þarna bæling þess
eðlis. Þetta eina horn, sem spratt
fram úr enninu, þar sem hugsunin
býr, fól líka í sér eðli dulmögnunar.
Núna þegar ég horfi á þessa
mynd minnir hún mig enn meir á
Ástu og merkingin fer að skýrast.
Hvernig hún eins og bankar upp á
lífsins dyr á sokkaleistunum með
smátösku í hendinni, sem sannar-
lega rúmar ekki mikinn farangur,
rétt eins og hún hafi aldrei ætlað sér
að staldra lengi við. f austurlenskum
sögum kenndar við Zen, er glíman
við að temja nautskálfinn, sitt innra
eðli, fagurlega túlkuð í tíu spakmæl-
um og myndum sem, þótt gjörólíkar
að eðli séu, minna á fjórtán stöðvar
píslargöngunnar. Þegar við höfum
+ Ingólfur Kristjánsson fæddist
á Skerðingsstöðum í Reyk-
hólasveit 12. október 1902. Hann
lést á hjúkrunarheimilinu Skóg-
arbæ 15. maí síðastliðinn og fór
útför hans fram frá Seljakirkju
26. maí.
Hann er látinn mannvinurinn og
öðlingurinn hann Ingólfur Krist-
jánsson fyrrverandi yfirtollvörður
og hestamaður. Eg kynntist Ingólfi
vini mínum íyrst fyrir rúmum tutt-
ugu árum þegar leiðir okkar lágu
saman í hesthúsum Fáks eða Neðri
Fák eins og það var oftast kallað.
Ég dáðist strax að dugnaði og
gæsku þessa roskna manns og hvað
hann talaði fallega við hestana sína.
Hann átti þá rauðan hest sem
Kóngur hét og gráa hryssu. Kóngur
-var mikill gæðingur og vöktu þeir
athygli og aðdáun hvar sem þeir
fóru.
Og hver man ekki eftir Ingólfi
sýna listir sínar á hesti sínum á
Reiðhallarsýningu íyrir réttu ári.
Þar fór um höllina sannkallaður
höfðingi.
En Ingólfi var fleira til lista lagt
V'in að umgangast hesta af stöku
mörgum stöðum í
Reykjavík, á Selfossi
og víðar. Vann að
uppfinningum í fata-
hönnun um árabil og
starfaði við leikhús.
Auk listar sinnar
vann hún allskonar
tímabundna vinnu til
lands og sjávar; við
afgreiðslu, fram-
reiðslu á veitinga-
húsum, fóstrun
barna, fiskvinnslu,
sem kokkur og há-
seti til sjós og við afleysingavinnu
á bændabýlum. Eftir hana liggur
einnig allmargt af rituðu máli
ásamt myndgerðum dagbókum.
Útför Ástu fer fram frá Kot-
strandarkirkju í dag og hefst at-
höfnin klukkan 13.30.
loks fundið nautið, komið á það múl
og leitt það heim er ekki annað að
gera en að hefjast handa þar sem
upp var staðið og horfast í augu við
lífið eins og það er.
Kannski lauk Ásta ekki ætlunar-
verki sínu, eða gerði hún það? Vissu-
lega lifir hún, ekki aðeins í minning-
unni heldur líka í verkum sínum, því
það eru forréttindi listamannsins að
fá tækifæri til að skilja eftir túlkun
sína á lífinu og fjölbreytileika þess
og við fáum að eiga verkin og þeirra
einstæða skilning um langan aldur.
Hildur Hákonardóttir.
Bjartar nætur, geymir minning bemskuára,
og birta löngu horfnar hugaminjar.
Myndir, faldar í fylgsnum gleðitára,
fagrar auðnarinnar gróðurvinjar.
(JRL.)
Minningar bernskuáranna eru
fjársjóður sem við eigum og njótum
alla Iífsgönguna. Sjóður, sem skart-
ar perlum mannlegrar tilvistar okk-
ar og færir birtu í líf okkar á erfið-
um stundum.
Ein af þessum skæru perlum
minninganna er æskuvinkona mín
og frænka Ásta Guðrún Eyvindar-
dóttir sem nú er fallin frá svo ótíma-
bært.
Minningar um glaðar stundir upp-
vaxtaráranna streyma fram í hug-
ann, þar sem leiðir okkar lágu sam-
an í mörg ár. Náið sambýli fjöl-
skyldnanna var sem ein heild, ein
stór fjölskylda enda skyldleikinn
mikill og samvinna við öll verk sem
unnin voru í sveitinni okkar.
Minning um glaðlynda og síbros-
andi Ástu, sem börn að leik og síðar
sem unglingur að stíga okkar fyrstu
næmi og hlýju. Hann var góðmenni
og einstakur mannvinur. Hann var
jafnan jákvæður og glaðvær. Góð-
mennska hans einkenndist af hóg-
værð og fágun í framkomu við alla,
þar var engin undantekning. Um-
hverfið breyttist hvar sem hann
kom og manni leið strax vel í návist
hans. Ég hugsaði oft með sjálfum
mér hvemig stæði á því að hann
varð ekki prestur. En hann var
mikill íþróttamaður og lærði svo-
kallaðar Mullers-æfingar í Kaup-
mannahöfn sem hann stundaði
sjálfur fram á síðasta dag. Við átt-
um margar ljúfar og ógleymanleg-
ar stundir saman sérstaklega í
kringum hestana og er mér efst í
huga ferðalag okkar fyrir sex árum
norður í land með hryssu sem ég
átti og var að fara undir stóðhest. I
þeirri ferð lærði ég mikið í landa-
fræði og sögu og um búskaparhætti
fyrri tíma. Hann gat rakið nöfn og
ættir manna og hesta eins og ekk-
ert væri svo að maður varð alveg
orðlaus. Frásagnargleðin var ólýs-
anleg og minnið svo ótrúlegt hjá
manni á þessum aldri. Við fórum
um Skagafjörðinn þar sem hann
átti vini á hverjum bæ og að
skref í átt til fullorðinsára í róm-
antík sveitarinnar, fyrstu ballferð-
imar og allt sem brallað var, fram-
tíðin svo spennandi en svo óljós og
óráðin.
Árin líða, og hver stefnir í sína
áttina, við fjarlægjumst hvert annað
óhjákvæmilega og sambandið
minnkar en í hjartanu er nálægðin
meiri en við gerum okkur grein fyr-
ir, við finnum að hún er enn sú
sama, því þessi perla skartar sínu
fegursta í fjársjóði minninganna.
Elsku Sjöfn, Eyvindur, Dóra,
Reynir, Heimir, Erlendur og aðrir
aðstandendur, innilegar samúð-
arkveðjur.
Blessuð sé minning þín, Ásta mín.
Jónas Rafn Lilliendahl.
Síglaði sunnanblær og sólgyllta haf,
ljúfar eru vonimar, sem vordagur gaf.
Segið mér að sunnan - ég síst fæ skilið í, -
hví er út við hafsbrún ógnandi ský?
Blær í blöðum þýtur, - breytast skýjadrög.
Dimmir líða skuggar yfir skóginn og lög.
Vindsog í skógi, - og skruggur - og skúr!
- Smáfuglamir leynast bak við limgarð og
múr.
Þramugnýr í fjarlægð, - þrangið andartak.
- Strjálir dropar detta, sem dúfur stígi’ á þak.
Rofar fyrir röðli og repboginn skín.
- Dularfúlla, dásama, dýrlega sýn!
Síglaði sunnanblær og sólgyllta haf,
huggið þá sem hreggviðri harmsefiii gaf.
(Jakobína Johnson.)
Elsku litla ljósið.
Guð gefi sál þinni frið og fólkinu
þínu styrk.
Edda, Ágúst og Ágúst Már.
Ekki man ég nákvæmlega á hvaða
stað eða stund kynni okkar Ástu
Guðrúnar hófust en víst er að þá
varð til vinátta sem á sérstakan sess
í hjarta mér. Vinátta sem varaði
þrátt fyrir að okkur væri úthlutað
ólíkum hlutverkum í lífsins leik.
Vinátta við fallega káta stelpu sem
átti það líka til að slá á alvarlegar
nótur. Að geta varðveitt vináttu í ár-
anna rás án tíðra samfunda sýnir vel
tryggðina sem Ásta Guðrún bjó yfir.
Minningamar um glæsilegu stúlk-
una sem ætíð bar með sér þokka og
reisn og vakti hvarvetna athygli með
brosinu sínu bjarta og geislandi
framkomu, vakna hver af annarri.
Minningar um glaðværar stundir við
eldhúsborðið í Hátúni þar sem oft
var vakað fram á nótt, sagðar sögur
og búnar til sögur. Þar naut
kímnigáfa Ástu Gunnu sín hvað best
í hópi systkina hennar og foreldra á
heimili þar sem vinir systkinanna
sjálfsögðu gisti hann hjá vini sínum
Ottó í Viðvík. Hann vildi endilega
líta á ungan fola sem hann átti á
Tumabrekku og spenningurinn var
svo mikill að hann varð eins og lítill
strákur. Oft fórum við austur að
Ragnheiðarstöðum að líta á folöld-
in, en það var jafnan sérstakt til-
hlökkunarefni hjá honum.
Ingólfur var sannur guðsmaður
en fór af stakri hógværð með það
eins og annað sem hann gerði. Éitt
sinn kemur hann upp á skrifstofu til
mín með Guðfræðingatal og sagði
mér að lesa um langafa minn sem
hafði verið prestur á Þingeyrum.
Hann vildi að ég læsi einnig um
hann og hestana hans í Horfnir
góðhestar þar sem segir frá er hann
gaf kaupmanni nokkrum, Eggerti
Laxdal á Akureyri, afburða vakran
hest sem hann átti og Skjóni hét.
Hann var ávallt að kenna manni og
maður fann að hann vildi bæta sál-
ina í manni, hann ávarpaði mann
jafnan með, komdu sæll „elskan
mín“, mikið er gaman að sjá þig. Já,
elsku Ingólfur minn, þakka þér fyr-
ir allar okkar samverustundir sem
voru samt alltof fáar. Fyrir mig
finnst mér það hafa verið forréttindi
að hafa kynnst þér, betri mann á
lífsleiðinni hef ég ekki hitt. Að-
standendum sendi ég samúðar-
kveðjur. Guð blessi minningu mikil-
hæfs manns.
Arnar Guðmundsson.
eru alltaf velkomnir og alltaf tími til
að spjalla um heima og geima í
gamni og alvöru.
Listrænir hæfileikar hennar, at-
hafnasemin og þörfin tU að skapa
einkenndu hana. Og hvað hún var
flink, ekki bara við að teikna og
mála, líka við að sauma úr allskyns
efnum ótrúlegustu flíkur, hug-
myndafluginu engin takmörk sett.
Enda var snemma ljóst hvert
halda skyldi, hún lagði stund á
listnám bæði hér heima og erlendis.
Fetaði grýttan veg listarinnar með
gott veganesti úr foðurranni að
viðbættum meðfæddum hæfileikum.
Sköpunarþörfin og sannleiksleitin
héldust í hendur, löngunin til að
vera heil og sjálfri sér trú var rík
alla tíð.
Ég kveð vin sem kom og fór. Vin
sem á sérstakan sess í hjarta mér.
Sjöfn, Eyvindi og stórfjölskyld-
unni allri í Hátúni sendum við Hin-
rik og synir okkar innilegar samúð-
arkveðjur og biðjum guð að ganga
með þeim á vegi sorgarinnar.
Guðmunda Gunnarsdóttir.
Stundum er það svo í lífinu, að
vonin ein er eftir. Ef sú von á að
koma að gagni þá þarf hún að vera
einlæg og hún þarf að eiga sér
örugga stoð í raunveruleikanum. En
stundum er það svo að vonin virðist
ekki uppfylla þær væntingar sem til
hennar eru gerðar, þá er hún einskis
virði og er betur gleymd en geymd.
Þegar ég var staddur á erlendri
grund nú um daginn, þá hringdi
Edda til mín og færði mér þær frétt-
ir að Ásta Guðrún væri dáin. Hún
Ásta sem ekki hafði neitt nema
gæsku að gefa, hún Ásta sem kom
með hlýjan blæ í bæinn og gat með
nærveru sinni vakið veröldina af
værum blundi, hún Ásta sem málaði
mynd af froski sem breytist í prins
ef hann er kysstur af einlægri ást.
Eftir að hafa hugleitt þessa fregn,
þá varð mér það ljóst að Ásta
Guðrún hafði svo oft komið mér á
óvart, að það að hún fór yfir í annan
heim, var nánast í rökréttu fram-
haldi af því sem á undan var gengin.
Hún hafði svo oft sýnt hið óvænta,
að þau uppátæki höfðu, með tíð og
tíma, orðið vana að bráð. Auðvitað
fann ég til sterkrar sorgar, og efi og
biturð létu á sér kræla þegar ég
settist og ákvað að skrifa niður þær
hugsanir sem að mér sóttu.
Það fyrsta sem í hugann kom, var
þessi vangavelta um vonina, vonina
sem stundum er sterk og stundum
veik. Og þeirri hugsun fylgdu þank-
ar um væntumþykjuna, söknuðurinn
og samkenndin. Þama birtust mér á
silfurfati þeir gullmolar sem alla tíð
voru aðalsmerki Ástu, það sem hún
talaði um og sýndi hvar sem hún fór.
Hún talaði stundum um vonina sem
leiddi elskendur saman, hún sagði
frá ungum manni sem hún hafði
elskað, manni sem hafði látist á svip-
legan hátt, manni sem hún saknaði.
Og þegar þessi frásögn fékk vængi
og fékk að hljóma þá var allt sagt af
nærgætni og án þess að tilfinningum
væri haldið undan. En úr augum
skein samkennd sem ætluð var öll-
um sem einhvers söknuðu.
Þegar ég sá ekki hvernig ég gæti
haldið áfram skrásetningu hugar-
flugsins án þess að tilfinningarnar
bæru mig ofurliði, sem var vegna
þess að hugmyndir mínar fóru að
gerast væmnar, þá greip ég þá einu
bók sem ég hafði haft með mér til
útlanda, rit sem hafði að geyma eitt-
hvað af sögum og kvæðum Jónasar
Hallgrímssonar. Og þegar ég hafði
blaðað þá hnaut ég um þessar línur:
Veistu það, Ásta! að ástar
þig elur nú sólin?
veistu, að heimsaugað hreina
og helgasta stjarnaN
skín þér í andlit og innar
albjört í hjarta
vekur þér orð sem þér verða
vel kunn á munni?
(Úr kvæðinu Ásta
eftir Jónas Hallgrímsson.)
Og Ásta, það var engin tilviljun að
ég rak augun í þetta kvæði. En á
meðan ég las, þá varð mér það ljóst
að þú varst ekki farin lengra en svo,
að til þín var hægt að ná með ein-
Iægninni einni saman. Og hugurinn
fór að leiða mig á veg þeirrar sýnar
ÁSTA
EYVINDARDÓTTIR
INGÓLFUR
KRISTJÁNSSON
sem þú sagðir stundum að lesa bæri
úr þeim myndum sem þú málaðir,
þar sem hugflæði einfeldninnar og
andi margbreytileikans fallast í
faðma og lyfta ódauðleika sálarinnar
á stall. Og þegar þetta kom í hug-
ann, þá fór ég að rifja upp
gamlárskvöldið þegar við létum
„Intermessóið“ hljóma, og þú
sagðist vera í ástarsorg, þú saknaðir
þess sem þú elskaðir. Og þegar ég
hugsaði um þetta kvöld þá sá ég að
sumar vonir lifa betur en aðrar, þær
gleymast ekki, því einlægnin hefur
lyft þeim á æðra svið. Slíkar vonir
eflast með tímanum, þær verða
máttugar, og fyrr en varir er einsog
þær tilheyri öðrum heimi. Þær eru
vonirnar sem taka völdin þegar ást
og söknuður ráða ríkjum.
Já, Ásta, þetta er skrifað til þess
eins að sýna þér þá virðingu sem þér
var alltof sjaldan sýnd, meðan þú
dvaldir hérnamegin við tjaldið. Én
þegar farið er bakvið léreftið þá fá
myndii-nar nýtt útlit, og að tjalda-
baki er gott að njóta hughrifa þess
sem fram fór á sviðinu.
Söknuður okkar mun þurfa að fá
sínu framgengt, við munum hugsa
til þín annað veifið á trítli okkar um
Táradalinn, og við munum finna að
ekki er annað hægt en gráta veru
einsog þig, Ásta. En meðan tárin
falla þá birtist í huganum skuggi af
þér, þar sem þú brosir og málar í
andrúmsloftið mynd með fingri. Þú
potar útí loftið og teiknar í sakleysi
útlínur sem enginn skilur en allir
þrá að eignast. Og þeir sem sjá
þennan skugga, þeir finna að þú
fórst ekki langt.
Áste, okkur þótti alltaf vænt um
þig. Ég veit ekki hvort okkur tókst
nokkuð að sýna það, en okkur þykir
ennþá vænt um þig, okkur á alltaf
eftir að þykja vænt um þig og ég
vona að við getum fengið að sýna
þér það, þó síðar verði.
Á bláum hestum hugans
. um himin minn ég svíf,
ég sé í djúpum draumi
að dauðinn skapar líf.
Þar búa ótal andar
og áfram streyma þeir,
þar er í lausu lofti
eitt ljós sem aldrei deyr.
En djúpt í hugans hafi
er heimsins minnsta öp
hún býr um alla eilífð
í endalausri þögn.
(Kristján Hreinsson.)
Elsku Ásta, minningin um þig er
fegursta málverkið sem í hugann
kemur og þeirri mynd mun ekkert
granda, jafnvel þó öll von verði úti.
Kristján og Edda.
Elsku Ásta Gunna, svo falleg, svo
falleg, alltaf fallegust. Leikandi
prinsessur og verur af öðrum heimi.
Alltaf gaman að hittast, leika, bæði í
sveitinni hjá afa og ömmu, á Hjalla-
veginum, á Selfossi. Alltaf vor, alltaf
birta, alltaf gaman.
Seinna lágum við saman heilu
næturnar og töluðum. Saman undir
sömu sæng, þú vissir meira um lífið
en ég. Sagðir mér frá. Hugurinn lát-
inn reika. Ennþá ævintýr. Farið á
flug í huganum. Ævintýri úr hverju
sem var, orðum, pappír, litum,
hverju sem var. Ymislegt gamalt dót
breyttist í ævintýri í höndunum á
þér. Litlir nosturslega samsettir
hlutir úr verðlausu efni breyttust í
ævintýri hjá þér. Ég fékk að vera
með. Þú stjórnaðir ævintýraveröld-
inni. Alltaf jafnspennandi að hittast,
þar til dró í sundur með okkur, við
hittumst ekki eins oft, urðum
óöruggar í návist hvor annarrar,
hjörtun slógu ekki lengur í sama
takti.
Seinna duttu ýmsir smáhlutir sem
þú bjóst til, ofan í kassa til geymslu
og eru þar nú. Vissan um að þeir
skuli vera þar gefur öryggi. Vissan
um að þeir séu ekki glataðir og á vís-
um stað er sæt og hlý. Og þótt þeir
verði aldrei teknir upp, eru þeir mér
meira virði en margt annað. Þeir eru
í huga mér minningin um uppvöxt-
inn, þroskann, tengdan þér.
Þakka þér fyrir að gefa mér hlut-
deild í ævintýrinu þínu, elsku Ásta
Gunna.
Heiðrún Hákonardóttir.