Morgunblaðið - 12.12.1998, Blaðsíða 10

10 LAUGARDAGUR 12. DESEMBER 1998
MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Minnihluti heilbrigðisnefndar gagnrýnir vinnubrögð meirihluta
Gagnagrunnsfrum-
varpið úr nefnd
Morgunblaðið/Ásdís
KRISTJÁN Pálsson alþingismaður og Ossur Skarphéðinsson formað-
ur heilbrigðis- og trygginganefndar ræða málin.
MINNIHLUTI heilbrigðisnefndar
gagnrýnir harðlega vinnubrögð
meii'ihluta nefndarinnar við af-
gi-eiðslu á frumvarpi um gagnagrunn
á heilbrigðissviði. Minnihlutinn segir
að meirihlutinn hafí neitað að veita
nokkrum aðilum, sem vildu ræða við
nefndina, áheyrn.
Meirihlutinn gerði tvær breyting-
artillögur við frumvarpið, aðra til að
tryggja aðgengi íslenskra visinda-
manna að gagnagrunninum með öðr-
um hætti en í frumvarpinu og hina
um það að samkeyrsla upplýsinga úr
erfðafræðigrunni við heilsufarsupp-
lýsingar úr gagnagrunninum fari eft-
ir sérstöku vinnuferli samþykktu af
tölvunefnd og óháðum aðila. Nefndin
afgreiddi frumvarpið frá sér í gær.
Óssur Skarphéðinsson, formaður
heilbrigðisnefndar, sagði að Mann-
vernd, Læknafélag Reykjavíkur,
Læknafélag íslands, Siðfræðiráð LI
og læknadeild Háskólans hefðu ósk-
að eftir að senda fulltrúa til fundar
við nefndina. Þessu hefði meirihluti
nefndarinnar hafnað. Minnihlutinn
hefði einnig óskað eftir að vísinda-
siðanefnd og Tölvunefnd kæmu til
fundar við nefndina, en meirihlutinn
hefði einungis fallist á að hitta full-
trúa Tölvunefndar. Meirihlutinn
hefði hins vegar óskað eftir að fá
einn höfunda álits Lagastofnunar á
fund nefndarinnar, svo og fulltrúa
frá íslenskri erfðagreiningu.
Brot á vinnuhefðum í þinginu
Össur sagði að full þörf væri á að
ræða ýmis atriði frumvarpsins betur,
sérstaklega í ljósi þeiira breytinga
sem meirihluti nefndarinnar legði til
að gerðar yrðu á frumvarpinu.
„Þessar breytingar varða sam-
tengingu heilsufai'supplýsinga og
sérstakra erfðaupplýsinga sem
starfsleyfishafínn aflar utan sjúkra-
skrár. Með öðrum orðum er verið að
setja erfðaupplýsingar inn í grunn-
inn, sem ekki voru þar áður. Þetta
teljum við vera grundvallarbreyting-
ar á frumvarpinu. Áhættan sem felst
í þátttöku einstaklinga í gagna-
grunninum stóreykst við að þessar
upplýsingar koma inn í grunninn.
Því er haldið fram af meirihlutanum
að svo sé ekki. Við vildum ganga úr
skugga um þetta með þvi að nefndin
kallaði eftir áliti séríræðinga. Öllum
óskum okkar um að fá sérfræðinga á
sviði erfðavísinda til fundar við
nefndina hefur verið neitað.
Hér er verið að brjóta lýðræðis-
legar vinnuhefðir í þinginu. Það er
verið að brjóta á rétti minnihlutans,
sem er mjög sjaldgæft í svona vinnu.
Það er sjaldgæft að meirihlutinn
neiti að rannsaka mál og meini
minnihlutanum að kalla á sérfræð-
inga til skrafs og ráðagerða,“ sagði
Össur.
Bryndís Hlöðversdóttir alþingis-
maður sagði að minnihlutinn hefði
lagt áherslu á að fá Reyni Arngríms-
son, sérfræðing á sviði erfðavísinda,
á fund nefndarinnar, en hann hefði
bent á, að ef setja ætti inn í gagna-
grunninn erfðafræðilegar upplýsing-
ar aðrar en þær sem eru í sjúkra-
ski’á, væri líklegt að inn í grunninn
færu upplýsingar sem hefðu ekkert
með heilsufar að gera. Bryndís sagði
mjög líklegt að þetta kollvarpaði
persónuverndinni. Það hefði verið
nauðsynlegt að nefndin færi betur
ofan í þessa hlið málsins.
Ögmundur Jónasson alþingismað-
ur sagði að við aðra umræðu um
málið hefði komið fram ósk um að
fulltrúi frá Ríkisendurskoðun kæmi
til fundar við nefndina vegna þess að
efasemdir hefðu komið fram um að
þær tölur sem hefðu verið nefndar
um fjárhagshlið málsins væru réttar.
Meirihlutinn hefði ekki orðið við
þessum óskum.
Guðný Guðbjörnsdóttir alþingis-
maður sagði að afgreiðsla meirihluta
nefndarinnar á frumvarpinu væri því
furðulegri í ljósi þess að frumvarpið
yrði ekki tekið fyi'ir í þinginu við 3.
urnræðu fyiT en í fyrsta lagi á þriðju-
dag. Minnihlutinn hefði verið tilbú-
inn til að ræða það áfram um helgina
og á mánudaginn.
Aðgangur innlendra vísinda-
manna á sérkjörum
Meirihluti heilbrigðis- og trygg-
inganefndar hefur lagt fram tvær
breytingartillögur á frumvarpinu. I
fyi'sta lagi er lögð til breyting sem
miðar að því að tryggja aðgengi ís-
lenskra vísindamanna
að miðlægum gagna-
grunni með öðrum
hætti en ráð var gert
fyrir í frumvarpinu. Sú
breyting felur í sér, að
sögn Sivjar Friðleifs-
dóttur, varaformanns
nefndarinnar, að
ákvæði frumvarpsins
um svokallaða aðgeng-
isnefnd verði tekið út en í stað þess
lagt til ákvæði þess efnis að samið
verði um aðgengi innlendra vísinda-
manna á sérstökum sérkjörum, þ.e.
lægri kjörum en markaðsverði, í
samningum milli væntanlegs starfs-
leyfishafa, heilbrigðisstofhana og
sjálfstætt starfandi heilbrigðisstarfs-
manna. „Þessi útfærsla er í samræmi
við tillögu fyrsta minnihluta nefndar-
innar þ.e. Össurar Skaiphéðinssonar
og Ástu R. Jóhannesdóttur, þing-
flokki jafnaðannanna," segir hún og
bætir við: „Sérstök nefnd, rekstrar-
nefnd sem getið er um í frumvarpinu,
á að gæta hagsmuna okkai- vísinda-
manna í þessum samningum.“
Siv getur þess einnig að full sam-
staða sé um það í heilbrigðisnefnd að
tryggja beri aðgengi vísindamanna
að grunninum með þessum hætti og
að þefr fái að nota grunninn á sér-
stökum kjörum. „Það yerður litið á
þessi kjör sem hluta af endm'-
greiðslu starfsleyfíshafa fyrir afnot
af upplýsingum úr
sjúkraskrám," út-
skýrir hún.
í öðru lagi leggur
meirihluti nefndar-
innar til að sam-
keyrsla upplýsinga úr
erfðafi’æðigrunni við
heilsufarsupplýsingar
úr miðlægum gagna-
grunni fari eftir sér-
stöku vinnuferli sem samþykkt yrði
fyi-h’fram af tölvunefnd og óháðum
aðila til að tryggja persónuvemd. Siv
tekur fram að milli fyrstu og annarr-
ar umræðu um frumvarpið hafi verið
ákveðið að slíkt ferli ætti að fara
fram þegar samkeyra ætti upplýs-
ingai' úr ættfræðigranni við heilsu-
farsupplýsingar. „Þessar breytingar
eru lagðar til í þeim tilgangi að gera
vinnu sem þessa einfaldari. Það er að
segja að í stað þess að starfsleyfis-
hafí þurfí jafnvel daglega eða oftar
að fá heimild tölvunefndar til að
samkeyra hluta af sínum erfðafræði-
upplýsingum eða hluta af ættfræði-
skrám við heilsufarsupplýsingarnar
þurfi hann að fylgja sérstöku vinnu-
ferli sem tölvunefnd og óháður aðili
þurfa að samþykkja,“ segh- hún og
bætir við að auk þess hafi tölvunefnd
fullar heimildir til að hafa eftirlit
með grunninum þegai’ hann er í
rekstri.
Siv tekur fram að ekki sé verið að
steypa saman heilsufarsgrunninum
og ættfræði- og erfðafræðigrunninum
í einn stóran nýjan grunn. „Hér er
um þrjá algjörlega aðskilda grunna
að ræða og þegar hlutar úr þeim
verða keyrðir saman verður það gert
eftir áðurnefndu vinnuferli.“
Ekki ástæða til að kalla til gesti
Hún leggur áherslu á að einungis
sé um tæknilega breytingu að ræða
en ekki neina grundvallarbreytingu
eins og þeir sem séu andsnúnir mál-
inu vilji láta í veðri vaka. Af þeim
sökum hafi ekki verið ástæða til þess
að kalla til gesti á fundi heilbrigðis-
nefndar í gær, sem þegar hefðu
komið á fund hennar og sent inn um-
sagnir. „Yið fengum þó gesti til okk-
ar bæði á fund okkar í morgun og í
hádeginu til að ræða báðar breyting-
artillögurnar.“
Siv segir að gagnagrunnsmálið sé
nú komið úr nefnd, og því tilbúið til
þriðju umræðu, og telur að með
grunninum verði um nýtt rannsókn-
artæki að ræða sem innlendir og er-
lendis vísindamenn geti notað til að
stunda öflugri rannsóknir í þeim til-
gangi að bæta heilsu fólks og heil-
brigðisþjónustuna.
ALÞINGI
Breytingartillögur meirihluta
fjárlaganefndar
390 milljóna
kostnaðarauki
vegna launa
BREYTINGARTILLÖGUR meiri-
hluta fjárlaganefndar Alþingis gera
ráð fyrir tæplega 390 milljóna
króna kostnaðarauka vegna launa-
leiðréttinga. Enn á eftir að fara yfir
nýgerða kjarasamninga við meina-
tækna og önnur fámennari félög há-
skólamenntaðra starfsmanna á
sjúki’ahúsunum. Vinna við endur-
mat í tengslum við áhrif launabóta
til lækna á útgjöld sjúkrastofnana
stendur yfir.
í framsöguræðu Jóns Ki-istjáns-
sonar, formanns fjárlaganefndar,
við aðra umræðu fjárlagafrum-
varpsins kom fram að launaliðurinn
hefði reynst fjárlaganefndinni erfið-
ur viðfangs og enn væru ekki öll
kurl komin til grafar. í fjárlaga-
frumvarpinu væri gert ráð fyrir 300
m.kr. á óskiptum lið til verðbóta á
laun.
„Nú er að auki farið fram á 104
m.kr. til að bæta launakostnað
framhaldsskóla en það er til leið-
réttingar forsendum sem lagðar
voru til grundvallar í reiknilíkani
við skiptingu á fjárveitingu til skól-
anna á fjárlögum árið 1998. Þá er
farið fram á tæplega 200 m.kr. til að
bæta vanmetinn kostnað við kjara-
samninga hjúkrunarfræðinga og 54
m.kr. vegna stofnana fatlaðra. Loks
eru 30 m.kr. vegna áhrifa nýlegra
kjarasamninga á launakostnað
fangavarða,“ sagði Jón.
Hann tók fram að enn ætti eftir að
líta til nýlegra kjarasamninga
meinatækna og annarra fámennari
félaga háskólamenntaðra starfs-
manna sjúkrahúsann. Fyrir utan að
endurmat færi fram í tengslum við
áhrif launabóta til lækna á kostnað
sjúkrahúsanna.
Jón vék máli sínu að því hversu
hröð þróun hefði orðið í safnamálum
á undanfórnum árum. Fjárlaga-
nefnd hefðu fundið fyi’ir því að fast-
mótaðar reglur skorti um þátttöku
ríkissjóðs í starfseminni. „Ég full-
yrði að það er pólitískur vilji til þess
að ríkisvaldið komi að þessum mál-
um ásamt heimamönnum. Hins veg-
ar er nauðsyn að um þessi mál gildi
reglur sem mismuna ekki þeim aðil-
um sem leita eftir stuðningi."
Ríkið móti stefnuna
Ekki fer hjá því að því er fram
kom í máli Jóns að leitað sé til fjár-
laganefndar vegna framlaga til
meðferðarstofnana. Eðlilegt sé að
ríkisvaldið veiti stofnununum stuðn-
ing og hafi fjárlaganefnd reynt að
vinna í þeim anda.
„Hins vegar vill meirihluti
nefndarinnar undirstrika nauðsyn
þess að ríkisvaldið geri samninga
um þessa aðstoð við viðkomandi
meðferðarheimili þar sem tekið er
tillit til þess um hvers konar með-
ferðarúrræði sé að ræða, og með-
ferðin sé viðurkennd af þar til bær-
um yfirvöldum. Þetta er nauðsyn
til þess að samræmi sé í aðstoð rík-
isvaldsins við þessar stofnanir í
framtíðinni."
Hann sagði að af þeim málum á
útgjaldalið sem kæmi til umræðu
milli annarrar og þriðju umræðu
mætti nefna að fjallað væri á vett-
vangi ríkisstjórnarinnar um hækk-
un tryggingabóta og mjmdu niður-
stöður þeirrar vinnu berast íjár-
laganefnd fyrir þriðju umræðu. í
öðru lagi væri starfshópur sem sett-
ur hefði verið á fót fyrir ári að
leggja síðustu hönd á skýrslu um
vinnu sína við sjúkrahúsin og myndi
fjárlaganefnd fara yfir niðurstöð-
urnar milli annarrar og þriðju um-
ræðu.
Minnihlutiun með
viðbótartillögur
Kristín Halldórsdóttir, Samtökum
um kvennalista, mælti fyrir breyt-
ingartillögum minnihluta fjárlaga-
nefndar á fjárlagafrumvarpinu. Eins
og áður hefur komið fram styður
minnihluti nefndarinnar margar
breytingartillögur meirihlutans en
auk þess leggur hann til breytingar
sem nema samtals um 780 milljónum
króna til hækkunar. Þar af eru lagð-
ar til 34,6 m.kr til Háskóla íslands
og ætlaðar til hækkunar á liðnum
rannsóknamám.
í máli Kristínar kom m.a. fram
að minnihlutinn gagnrýnir hlut ör-
yi-kja í fjárlagafrumvarpinu og
benti á að enn væri ekki hægt að
sjá hvernig ríkisstjórnin ætlaði sér
að standa við fyrirheit um að draga
úr tengingu tekjutryggingar við
tekjur maka. Þá gagnrýnir minni-
hlutinn of lágt framlag til Fram-
kvæmdasjóðs fatlaðra sem og auk-
ið framlag til að mæta uppsöfnuð-
um fjárhagsvanda Ríkisspítalanna
og Sjúkrahúss Reykjavíkur. Sagði
Kristín að uppsafnaður vandi
sjúkrahúsanna tveggja í Reykjavík
næmi samtals rúmlega einum millj-
arði króna í lok þessa árs að teknu
tilliti til framlags á íjáraukalögum.
„Verði ekkert að gert stefnir því í
uppsafnaðan halla sem nemur 1,6
milljörðum króna í árslok 1999
miðað við óbreyttan rekstur
sjúkrahúsanna. Minni hlutinn var-
ar alvarlega við afleiðingum þess
og boðar breytingartillögur við 3.
umræðu ef sýnt verður þá að meiri
hlutinn skirrist við að taka á vand-
anum.“
Önnur umræða heldur
áfram í dag
Stjórnarandstæðingar sögðu á
þingfundi eftir hádegi í gær að
þingstörfm væru í uppnámi fram
að jólum vegna þess að meirihluti
heilbrigðis- og trygginganefndar
hefði hafnað óskum minnihlutans
fyrr um morguninn um að kalla til
sérfræðinga á fundi nefndarinnar
vegna gagnagrunnsfrumvarpsins.
Af þessum sökum dróst önnur um-
ræða um fjárlagafrumvarpið fram
eftir degi og tókst ekki að Ijúka
henni í gær, eins og upphaflega var
gert ráð fyrir. Önnur umræða held-
ur því áfram í dag og að henni lok-
inni verða tekin fyrir einstök þing-
mál sem bíða fyrstu umræðu.
Sverrir Hermannsson
um dóm Hæstaréttar
Kvótaúthlut-
unin gagnstæð
stjórnar-
skránni
SVERRIR Hermannsson, formað-
ur Frjálslynda flokksins, segir að í
lagafrumvarpi ríkisstjórnai-innar
um fiskveiðistjórnun í kjölfar dóms
Hæstaréttar sé veigamesti þáttur
dómsins sniðgenginn, því í honum
sé skýi’t gefið til kynna að úthlutun
kvóta samkvæmt núgildandi lögum
sé gagnstæð stjórnarskránni.
Sverrir segir að þefr þingmenn
sem ljái frumvarpinu stuðning sinn
séu vísvitandi að brjóta stjórnar-
skrána og rjúfa drengskaparheit
það sem þeir unnu við upphaf þing-
setu sinnar. Þetta kom fram í yfir-
lýsingu Sverris á almennum stjórn-
málafundi í Keflavík á fimmtudag.
Svemr segir að Hæstiréttur hafi
með dómi sínum kveðið ótvírætt á
um valdmörk Alþingis._ „En Hæsti-
réttur gerði meira. í forsendum
dómsins notar réttm-inn hugtak,
sem hefir rýmri merkingu en úr-
lausn fyrirliggjandi máls kallaði eft-
ir. Þetta hugtak er bæði notað í af-
dráttarlausum ákvæðum 1. gr. lag-
anna um að úthlutun veiðiheimilda
skapi ekki varanlegan eignarrétt,
og í 7. gr. um úthlutun sjálfs kvót-
ans. Með notkun orðsins veiðiheim-
ild gefur rétturinn skýrt til kynna,
að kvótaúthlutunin skv. lögunum er
einnig andstæð stjórnarskránni.
Orðfærið og merking þess liggur
svo í augum uppi að allfr skilja sem
skilja vilja.“