Morgunblaðið - 12.12.1998, Blaðsíða 34

34 LAUGARDAGUR 12. DESEMBER 1998
NEYTENDUR
MORGUNBLAÐIÐ
ERLENT
Reuters
„Rétti“ turninn í Pisa
MIKIÐ stendur nú til við Skakka
turninn í Pisa á Ítalíu. Hér er
verið að spengja hann með stál-
plötum en síðan verður grafið
undan honum að hluta. Að því
búnu á að reyna að mismuna
honum til í mestu rólegheitum
þannig að hann standi réttur.
Raunar var sérfræðinganefnd,
sem hefur allt um þetta að segja,
ekki búin að gefa grænt Ijós á til-
raunina.
Mannrán og morð í Tsjetsjníu
Höfuðpaurinn
sagður hafa játað
Grozní. Reuters.
YFIRVÖLD í Tsjetsjníu hafa í haldi
mann, sem skipulagði ránið á fjórum
vestrænum mönnum en afskorin
höfuð þeirra fundust fyrir nokkrum
dögum. Er nú samstarfsmanna hans
leitað.
„Abdi Abilayev, maðurinn, sem
lagði á ráðin um rán fjögurra
manna, þriggja Breta og eins Nýsjá-
lendings, hefur játað allt og gefið
upplýsingar um samverkamenn
sína,“ sagði í frétt í rússneska ríkis-
sjónvarpinu í gær en áður hafði það
komið fram hjá tsjetsjenskum yfir-
völdum, að þau hefðu mann í haldi
vegna málsins.
Mennirnir fjórir unnu hjá bresku
fjarskiptafyrirtæki og voru að koma
upp farsímakerfi í höfuðborginni,
Grozní, þegar þeim var rænt í októ-
ber. Sl. þriðjudag fundust afskorin
höfuð þeirra í poka. Stendur nú yfir
leit að hinum líkamshlutunum.
Hvarf og kom aftur
Tsjetsjenskir embættismenn
sýndu fréttaritara Reuters mynd-
band á fimmtudag en þar sést einn
gíslanna játa, að hann og félagar
hans hafi njósnað fyrir bresku leyni-
þjónustuna. Líklegast þykir, að
hann hafi verið neyddur til þess.
Tilkynnt var í Grozní í gærmorg-
un, að saksóknarinn í Tsjetsjníu
væri horfinn en síðar um daginn
kom hann fram heilu og höldnu. í
landinu er mikil óöld, mannrán tíð
og hvers kyns lögleysa.
Vaxandi spenna í Kosovo-deilunni
Hill segir lausn
þeg’ar liggja fyrir
París, Pristina. Rcuters.
CHRISTOPHER Hill, sérlegur
sendimaður Bandaríkjanna í
Kosovo, sagðist í gær telja að
lausnin á deilu Serba og Kosovo-Al-
bana lægi í þeim tillögum sem hann
hefði þegar lagt fyrir deiluaðila.
Kvaðst Hill ætla að draga úr ferð-
um sínum til og frá deiluaðilum,
sem ekki ræðast beint við, en sagð-
ist ekki ætla að hætta milligöngu
enda teldi samfélag þjóðanna mikil-
vægt að finna lausn á deilunni sem
fyrst því óttast væri að átök hæfust
að nýju.
Hafði heimildarmaður Reuters
fyrr um daginn sagt að Hill væri
hættur milligöngu þar sem viðræður
hans við samningamenn Serba og
Kosovo-Albana virtust komnar í
ógöngur.
Hill kynnti í gær tengslahópnum
svokallaða stöðu mála á fundi hóps-
ins í París og gaf tengslahópurinn,
sem Frakkar, Þjóðverjai-, Bretar,
ítalir, Rússar og Bandaríkjamenn
eiga aðild að, síðan frá sér yfirlýs-
ingu þar sem sagði að unnið væri að
því að fá leiðtoga Serba og Kosovo-
Albana að samningaborðinu svo
leysa mætti deilur um Kosovo-hérað.
Lýsti tengslahópurinn yfir stuðn-
ingi við Hill og störf hans en bæði
Serbar og Kosovo-Albanar hafa for-
dæmt síðasta uppkast Hills að full-
veldi Kosovo innan Júgóslavneska
ríkjasambandsins.
Kalkún með ávaxta-
fyllingu á jólaborðið
Morgunblaðið/Golli
LIKAMLEGA líður fólki oft ekki vel á aðfangadagskvöld, einfaldlega
vegna þess að það hefur borðað of mikið, of fituríkan mat og of mikil
sætindi, segir Anna Elísabet. Er kannski kominn tími til að endur-
skoða jólamatseðilinn svo líðanin verði betri?
EKKI hafa allir áhuga á að borða
fituríkan mat og syki-að meðlæti
þótt hátíð sé í bæ. Ýmislegt gott er
þó hægt að borða, t.d. kalkún.
Kalkún er magur eða ekki nema
um 2% feitur án skinns og í hverj-
um 100 g eru einungis 110 kkal.
Margar uppskriftir að fyllingu í
kalkúninn eru aftur á móti með
smjöri og/eða rjóma og er ráð fyrir
þetta sama fólk að varast slíkar
uppskriftir. Anna Elísabet Olafs-
dóttir, matvæla- og næringarfræð-
ingur, hefur m.a. starfa af því að
ráðleggja matreiðslumönnum og
öðrum forráðamönnum mötuneyta
um hvernig hægt er að elda góðan
mat en um leið með tiltölulega fá-
um hitaeiningum. „Mitt fag snýst
um hollustu," segir hún og undir-
strikar að matur þurfi ekki að vera
gerður úr smjöri og rjóma til að
verða bragðgóður hátíðarmatur.
„Eg myndi elda kalkún í stórum,
svörtum potti með loki,“ segir hún
og gefur síðan nánari fyrirmæli um
eldamennskuna: Gott er að setja of-
urlítinn vökva í botninn og ausa
honum og soðinu af kalkúninum
reglulega yfir kjötið, svona á 20
mínútna fresti til að koma í veg fýr-
ir að það þorni. Gott er að nudda
kalkúninn með sítrónu áður en
hann er settur í pottinn en sítrónan
gefur kjötinu ferskt bragð. Svo þarf
að muna að setja salt og svartan
pipar á fingurgómana og nudda
kalkúninn létt bæði að innan og ut-
an. Einnig er hægt að nota krydd
sem sérstaklega eru hönnuð til að
krydda kalkúninn með en sjálf seg-
ist Anna Elísabet einungis nota
saltið og piparinn.
Ávaxtafylling
í kalkúninn
Þá er komið að fyllingunni í
kalkúninn. Anna Elísabet hefur val-
ið uppskrift að ávaxtafyllingu til að
máltíðin haldist hitaeiningaminni.
Mörgum þykir við hæfi að hafa
sultu með á hátíðarborðinu en
ávaxtafyllingin getur vel komið í
stað hennar.
Ávaxtafylling
______2 dl apríkósur, þurrkaðar
__________1 dl epli, þurrkuð_______
_____________1 ferskt epli_________
1-2 laukar
__________400 q sveppir____________
’/2-l dl pekan- eða valhnetur
1 -2 dl kjötsoð (soð oq kroftur)
_____________steinselja____________
svartur pipar
Ef fólk ætlar að halda sig við það
að hafa máltíðina fitulitla verður
það að vanda sig við sósugerðina.
„Best er að nota soðið af kalkúnin-
um og þykkja það með þykkum
hveitijafningi eða maisenamjöli og
krydda síðan eftir smekk. Ef fólk
vill endilega nota í’jóma, af því það
eru jólin, er hægt að nota kaffi-
rjóma sem er ekki nema 12% feitur
og skreyta sósuna með mjórri
bunu. Þegar fyrsti maður fær sér af
sósunni blandast rjóminn saman
við sósuna.“
Hvítlaukskartöflur og
annað meðlæti
Anna Elísabet stingur upp á því
að fólk sleppi sykurbrúnuðu kart-
öflunum í þetta skiptið og hafi jarð-
eplin einfaldlega soðin eða jafnvel
bökuð. Hún segir t.d. afar gott að
skera nokkrum sinnum langleiðina
niður í hverja kartöfiu og pensla
þær síðan með kryddaðri ólífuolíu.
Tilvalið er t.d. að kreista hvítlauk í
olíuna.
Þegar kartöflurnar eru skornar
er ein kartafla í senn sett á skurð-
arbretti. Við hliðina á kartöflunni
og uppi á brettinu er sett annað
bretti þannig að þegar skorið er í
kartöfluna stöðvast hnífurinn á
brettinu. Þannig hindrar brettið að
maður skeri alveg niður úr kartöfl-
unni. Kartöflurnar eru síðan bakað-
ar í ofni í u.þ.b. 45 mínútur.
Síðan segir Anna Elísabet að
soðið rósakál, heimalagað rauðkál
og jafnvel frísklegt ávaxta- og hvít-
kálssalat eigi vel við kalkúnakjötið.
Rósakálið kaupir hún ferskt, sker
stilkinn af og tekur ystu blöðin frá.
Síðan sýður hún það í léttsöltuðu
vatni í u.þ.b. 10 mínútur. „I rósakál-
inu eru líka mörg forvarnarefni
gegn krabbameinum,“ segir Anna
Elísabet og víst er að ekki er það
verra.
Uppskriftina að frísklega salat-
inu fékk Anna Elísabet hjá konu
sem er í megrunarhópi hjá henni.
Fínrífið hvítkál ofan í skál. Síið
safann frá kurluðum ananas og
bætið út í. Blandið síðan
sítrónusafa og 10% sýrðum rjóma
saman við og kælið í ísskáp.
Hérna kemur loks uppski-iftin að
því hvernig Anna Elísabet gerir
rauðkálið.
Heimagert rauðkál
________1 lítill rauðkólshaus____
___________1 qrænt epli
___________I dl rúsínur__________
1 tsk. matarolía eða smjör
Rauðkálið er skorið fínt. Eplið
skorið í fína bita. Feitin er sett í
botninn á pottinum og önnur inni-
haldsefni á eftir. Látið krauma í 20-
30 mínútur.
Meðhöndlun kalkúns
„KALKÚNAR og kjúklingar
mega ekki standa eftir að búið er
að þíða þá heldur elda strax,“
segir Hjördís Broddadóttir hjá
Leiðbeiningastöð heimilanna en
hjá henni er hægt að fá upplýs-
ingar um flest það sem lýtur að
matargerð og öðru heimilishaldi.
Áríðandi er að hrámeti komist
aldrei í snertingu við ferskmeti á
borð við grænmeti á meðan á
eldamennskunni stendur og
sápuþvo verður öll ílát og áhöld
sem notuð eru til að koma í veg
fyrir að ferskur matur mengist
af miður æskilegum örverum.
Kalkúnar eru yfirleitt töluvert
þungir og þurfa því langan tíma
til að þiðna. Eins kílós kjúkling-
ur, segir Hjördís, þarf að þiðna í
einn sólarhring inni í ísskáp og
við það má miða ef kalkún er til-
tölulega léttur. Þriggja kílóa
kalkún skal þá þiða f fsskáp f þrjá
sólarhringa og fjögurra kílóa í
fjóra. Gera má ráð fyrir að
þyngri kalkúnar þurfi hlutfalls-
lega skemmri tíma til að þiðna
þannig að sex kílóa fugl ætti að
hafa fullþiðnað á um 5 sólar-
hringum. Kalkún á alltaf að þíða
í fsskáp.
Misjafn hiti í
bökunarofninum
Misjafnt er hversu hár hiti er
sagður æskilegur þegar kalkún
er steiktur. Ef hitinn er hafður
lágur eru meiri líkur á að kjötið
haldist safaríkt en ef hann er
hár. Ef hann á hinn bóginn er
mjög lágur er einhver hætta á að
óæskilegar örverur, sem hugsan-
lega gætu liafa koinist í kjötið,
drepist ekki við steikinguna. Ef
varlega er farið með kjötið og
það eldað strax að þíðingu lok-
inni eru líkurnar á þessu minni
en ella.
Ef ofninn er stilltur á 170°C
má gera ráð fyrir að fylltur
kalkún sem er léttari en 4,5 kg
þurfi 25 mínútna eldun á hver
500 grömm. Ef hann er þyngri er
nóg að miða við 18 inínútur. Ef
engin er fyllingin er gert ráð fyr-
ir að fuglinn þurfi 25-30 mínútna
skemmri heildareldunartíma en
þegar hann er fylltur. Án'ðandi
er að fylgjast vel með kalkúnin-
um þegar steikingartímanum fer
að ljúka. Segir Hjördís að allra
best sé að hafa kjötmæli og fylgj-
ast þannig með eldamennskunni.
Ef kalkúninn dökknar er álpapp-
ír settur ofan á hann.
Sumir vilja steikja kalkúninn
við 150°C. Þá er ágætt að miða
við að elda hann í 45 mínútur á
hvert kíló. Enn aðrir stilla ofninn
á 140°C. Fjögurra til sex kílóa
kalkún er þá u.þ.b. 2VS>-3 klst. að
steikjast. Æskilegt er að nota
kjöthitamæli og hækka hitann í'
170°C í stuttan tíma þegar mælir-
inn sýnir að kjötið inn við beinið
er konúð / 75°C hita. Það er gert
til að fá haminn stökkan.