Morgunblaðið - 22.12.1998, Blaðsíða 34

34 ÞRIÐJUDAGUR 22. DESEMBER 1998
MORGUNBLAÐIÐ
MENNTUN
Fjarnám Nýr heimur í námi óháður búsetu hefur opnast. Heimur sem virðist sífellt verða þægilegri og gera
fjarlægðina léttvægari. Gunnar Hersveinn kynnti sér fjarnám við Háskóla Islands og Endurmenntunarstofn-
un. Hann hitti kennara og hringdi í nemendur. Haldin voru námskeið í spænsku, ferðamálafræði og Excel.
„Fjarlægðir
hættar að
skipta máli“
• Dreifður fjarfundabúnaður færir
háskólanámið heim í hérað
• Hljóðhólf í tölvum gera jafnvel fjarnám
í tungumálum ákjósanlegt
TILRAUNIR með fjar-
kennslu hófust í Háskóla
íslands og Endurmennt-
unarstofnun Háskólans í
haust. Námskeið í ferðamálafræði,
tungumáli og tölvuforriti voru
kennd og dreifðust nemendur víða
um landið. Tilraunin telst af nem-
endum og kennurum hafa heppnast
vel og verður henni íram haldið á
næstu vorönn.
Fjarkennsla þessi byggist á
þremur þáttum. Fjarfundabúnaði
sem Landssíminn hf. lánaði Há-
skóla íslands, fjarfundabúnaði sem
Byggðastofnun keypti í atvinnu-
málaskrifstofur um land allt og
Byggðabrú sem er einskonar sím-
stöð sem tengir fjarfundabúnað
saman á mörgum stöðum samtímis.
Búnaðurinn nýtir samnet eða
ISDN-símkerfí Landsímans.
Tiirauninni var stýrt af samráðs-
hópi um fjarkennslu: Rögnvaldi
Ólafssyni, Guðrúnu Geirsdóttur og
Kristínu Jónsdóttur. Helgi Hálf-
dánarson hjá RHI aðstoðaði kenn-
ara með vefsíðugerð og Grettir Sig-
urjónsson rafeindavirki annaðist
tækjabúnaðinn og veitti ráðgjöf.
Búnaðurinn er þannig að kennar-
inn stendur við stjómborð og nem-
endur hvaðanæva af landinu geta
fylgst með honum á stórum sjón-
varpsskjá. Kennarinn og þeir nem-
endur sem hann er með í stofu geta
svo náð tal- og sjónsambandi við
þessa nemendur. Kennarinn getur
einnig varpað upp glærum, skyggn-
um, sýnt myndband, 35 mm myndir
og af Netinu sem fjarnemendur
geta fylgst með. Einnig geta nem-
endur úr öllum landshornum átt í
samræðum um efnið og skipst á
skoðunum. Sambandið er með öðr-
um orðum „lifandi".
Mikill áhugi
á fjamámi
Námskeiðið í Háskóla íslands
var Inngangur í ferðamálafræðum
sem Anna Dóra Sæþórsdóttir, fast-
ráðinn stundakennari við HI,
kenndi. Á það voru 60 nemendur
skráðir, þar af 27 í fjarnámi á Isa-
firði, Blönduósi, Laugum, Egils-
stöðum, Neskaupstað, Höfn, í Vest-
mannaeyjum og Keflavík. Nokkrir
nemendur í Reykjavík ákváðu að
taka námskeiðið líka í fjarkennslu.
Próf var haldið samtímis um land
allt og í það fóru 49 nemar, þar af
18 fjarnámsnemar. Á námskeiðinu
voru kynnt viðfangsefni ferðamála-
skólar/námskeið
ýmislegt
■ Tréskurðarnámskeið
Fáein pláss laus í janúar nk.
Hannes Flosason, sími 554 0123.
fræði. Fjallað var um upphaf og
þróun ferðamennsku og ferðalaga
og hvert straumar ferðamanna
liggja um þessar mundir. M.a. var
fjallað um fjöldaferðamennsku og
sjálfbæra ferðamennsku.
Endurmenntunarstofnun bauð í
haust upp á þrjú námskeið í fjar-
kennslu. Hér verður sagt frá tveim-
ur. Annað þeirra kenndi Margi’ét
Jónsdóttir lektor við Háskóla
Islands og var það spænska fyrir
byrjendur. Fjarnemendur voru 20
og af þeim 4 í Reykjavík.
Hitt var Exel 97 fyrir fjármála-
fólk og kenndi Guðmundur Ólafs-
son viðskiptafræðingur og háskóla-
kennari það. Nemendur voru 23 og
fengu m.a. leiðsögn um spjallrás
(irkið).
Talæfingar í fjarnámi
Anna Dóra, Margrét og Guð-
mundur voru mjög ánægð með ár-
angurinn af fjarnáminu og segja að
námskeiðin hafi heppnast vel. „Eg
kenndi spænsku fyrir byrjendur og
voru nemendur á Isafirði, Blöndu-
ósi, Höfn, í Neskaupstað og
Reykjavík. Eg þurfti aðeins að ýta
á takka og þá voru t.d. nemendur
mínir í Neskaupstað komnir á skjá-
inn og gátu þeir verið með fyrir-
spurnir eða athugasemdir," segir
Margrét.
Hún segist hafa fengið talæfing-
ar sendar frá nemendum á snæld-
um og hafi hún endursent þær með
athugasemdum. „Annar möguleiki
sem er að verða raunhæfur er að
stunda talæfingarnar í hljóðforriti
og senda það á milli og þar með er
orðið óþarft að nota snældur,“ segir
Guðmundur Ólafsson, en hann not-
aði svokallaðar talglærur á sínu
námskeiði. Þær taka ennþá mikið
pláss og krefjast góðs búnaðar við-
takanda.
„Námskeiðið sem ég kenndi fór
fyrst og fremst fram á Netinu,“
segir Guðmundur. „Þetta var
kennsla á tölvufomt og hentar
þetta form því mjög vel, einnig að
nota talandi glærur.“ Það felst í því
að nemendur opna hljóðbox sem
vísa á ákveðin atriði á glærunni.
Viðurkenningar og próf
Þau studdust öll við heimasíður á
námskeiðunum. „Eg birti fyrir-
lestrana mína á heimasíðunni, setti
með öðrum orðum allt efnið inn á
Netið,“ segir Anna Dóra.
Öll voru þau í góðu sambandi við
nemendur á tölvupóstsformi og
fengu send verkefni og fyrirspurnir
eftir þeim leiðum. „Þannig er hægt
að sinna hverjum og einum,“ segir
Guðmundur og einnig að hann hafi
verið með kennslubókina á Netinu.
„Eg held að nemendur hafi feng-
ið fremur góða þjónustu," segir
Margrét og bætir við að hún hafi
sjálf öðlast sjálfsöryggi sem fag-
mannesja gagnvart fjarkennslu og
þeirri tækni sem henni fylgir.
Guðmundur og Margrét voru
' Morgunblaðið/Golli
ANNA Dóra, Margrét og Guðmundur eru sammála um að sjálfsaginn sé fjarnemendum mikilvægastur.
Morgunblaðið/Golii
NEMENDUR á skjánum. Anna Dóra í miðri kennslu
með nemendur um allt Iand.
með sín námskeið fyrir Endur-
menntunarstofnun og unnu nem-
endur þeirra verkefni og fengu við-
urkenningu um að hafa lokið nám-
skeiðinu. Anna Dóra var hinsvegar
með hefðbundið námskeið í Há-
skóla íslands og lauk því með fjög-
urra stunda prófi sem haldið var
víðsvegar um landið á sama tíma
með hjálp yfirsetumanna á hverjum
stað.
Að veita
fjarnemendum aðhald
Guðmundur segir að ákveðnir
þættir háskólakennslu séu komnir
á Netið og að það sé sífellt meira
notað eftir því sem það verði þægi-
legra fyrir hinn almenna tölvunot-
anda. Hann kennir til að mynda
námskeið á Bifröst sem fer aðallega
fram á Netinu.
Þau eru sammála um að sjálfsag-
inn sé fjarnemendum mikilvægast-
ur. Það kostar aga að stunda nám í
fjarnámi, því það getur verið erfitt
fyrir kennara að veita fjarverandi
nemendum nauðsynlegt aðhald.
Nemendur þurfa að gera sér grein
fyrir allri vinnunni sem þeir þurfa
að leggja á sig til að ná árangri og
því þurfa þeir að halda sér við efn-
ið.
Anna Dóra segir að margir nem-
enda sinna ætli að halda fjarnám-
inu áfram og taka annað námskeið
í ferðamálafræðum á næstu önn.
Það fjallar um markaðsfræði og
efnahagsáhrif ferðaþjónustu. „Þar
verður farið í grundvallaratriði
markaðsfræði og sérstöðu ferða-
þjónustunnar og meðal annars
markaðssetningu á Netinu," segir
hún. Landfræðingarnir Björn M.
Sigurjónsson hjá Ferðamálaráði
Akureyrar og Oddný Þóra Óladótt-
ir hjá Ferðamálaráði íslands í
Reykjavík munu kenna það. Björn
býr á Akureyri og því munu nem-
endur við Háskóla Islands vera að
hluta til í fjarnámi líka. „Fjarlægð-
ir eru hættar að skipta máli,“ segir
Anna Dóra.
Egilsstaðir: Inga Rósa
Nemendur í fjarnámi eru flestir
eldri en dæmigerðir háskólanem-
endur og eru í vinnu og reka heim-
ili. Þess vegna verða þeir að skipu-
leggja tímann sinn vel, vilji þeir
ljúka prófum. Guðmundur, Mar-
grét og Anna Dóra segjast dást að
þessu fólki sem var á námskeiðun-
um fyrir dugnaðinn.
Inga Rósa Þórðardóttir frétta-
maður RUV á Austurlandi lagði
stund á ferðamálafræðina hjá Ingu
Dóru eftir vinnu í vetur. „Þetta var
skemmtilegt. Anna Dóra hafi lagt
sig í líma við að nýta tæknina og
láta námskeiðið heppnast vel,“ seg-
ir hún, en fimm stunduðu námið
með því að sækja fjarnámstíma í
Menntaskólann á Egilsstöðum, þar
sem fjarfundabúnaðurinn er stað-
settur.
„Við vorum sammála um að þetta
hefði verið þröskuldalítið," segir
Inga Rósa. „Ánna Dóra flutti fyrir-
lestra með búnaðinum, notaði
power point-forritið og fleiri hjálp-
artæki og lét boltann ganga milli
landshluta. Þannig gátu t.d. nem-
endur á Isafirði og Neskaupstað
skipst á skoðunum í tímanum."
Hún segist ekki hafa verið ákveð-
in í upphafi að fara í próf en nám-
skeiðið gekk vel og hún lagði prófið
og undirbúning þess á sig. Nem-
endur gerðu einnig ritgerð á tíma-
bilinu. „Það veltur á kennaranum
hvernig til tekst með svona fjar-
námskeið. Sambandið við Önnu var
mjög gott og þrátt fyrir fjarlægðina
var það ekki ópersónulegt."
„Nýr heimur í námi hefur opnast
sem vegur í búsetu," segir Inga
Rósa. Heimur sem virðist sífellt
verða þægilegri og gera fjarlægð-
ina léttvægari. Inga Rósa segist
ætla að sækja framhaldsnámskeið-
ið í ferðamálafræði Háskólans í
fjarnámi á næstu önn.
Höfn í Hornafírði: Ásta
Ásta H. Guðmundsdóttir fjár-
málastjóri á bæjarskrifstofu
Hornafjarðar var á Exel-námskeið-
inu hjá Guðmundi Ólafssyni, en svo
skemmtilega háttar til að hann
kenndi henni síðast fyrir 30 árum á
Höfn. „Hún var í fyrsta bekknum
sem ég kenndi á ævinni," segir
Guðmundur, en Ásta uppgötvaði
hver maðurinn var þegar hún sá
hann í sjónvarpi fjarnámsbúnaðar-
ins í fyrsta tímanum. „Eg er fædd
og uppalin hér á Höfn og hann
kenndi mér sennilega í landsprófi,"
segir hún.
„Við vinnum t.d. áætlanagerðir
fyrir bæinn í Exel, þannig að ég
þekki forritið talsvert. Hinsvegar
hafði ég mjög gott af þessu og lærði
margt nýtt sem ég hef ekki notað
áður,“ segir hún. Námskeiðið var
fyrir fjármálafólk og sagðist Ásta
hafa kynnst ýmsum möguleikum
sem fólk í framleiðslu notar í forrit-
inu.
Hún segir að námskeiðið hafi
gengið ágætlega og nemendur hafi
þurft að gefa því töluverðan tíma.
Fjarfundabúnaðurinn er í Fram-
haldsskóla Austur-Skaftafellsýslu,
en námskeiðið fór þó aðallega fram
á Netinu og segist Ásta hafa öðlast
reynslu af því sem hún hafði ekki
áður.
Henni fannst Exel-námskeiðið
vel uppbyggt og skýringar góðar.
„Við fengum sendar talandi glærur
frá Guðmundi fyrst í stað, en þær
reyndust mörgum tölvum of rúm-
frekar svo hann sendi texta í stað-
inn,“ segir hún. Hljóðkorti var
komið fyrir í tölvunni hennar í vinn-
unni. Hún segist ekki hafa verið
með á spjallrás nemenda m.a.
vegna þess að hún er ekki með
tölvu heima hjá sér.
Ásta þurfti ekki fremur en aðrir
nemendur í fjarnáminu að fara suð-
ur. „Núna er hægt að afla sér
menntunar þar sem maður er
staddur. Það má afla sér háskóla-
prófs fyrir framan tölvuna," segir
hún, „en nemendur þurfa að búa yf-
ir sjálfsaga."