Morgunblaðið - 22.12.1998, Blaðsíða 48

^ 48 ÞRIÐJUDAGUR 22. DESEMBER 1998
AÐSENDAR GREINAR
MORGUNBLAÐIÐ
Jesúbarnið í hjarta
* þínuájólunum
SEM barn og ung-
lingur fannst mér gott
að sækja kirkju og
það finnst mér einnig
nú - ekki síst nú á
jólaföstunni. Ég hef
hlustað á marga
presta um ævina.
Þegar þeir miðla af
sinni eigin reynslu
finnst mér þeir ná til
hjarta míns. Ég varð
þess aðnjótandi að
hlýða á einn af okkar
ástsælu prestum
segja frá hvernig
hann hafði fylgst með
nýbyggingu guðshúss
safnaðar síns, stærðar
kirkju, þar sem margir iðnaðar-
menn höfðu lagt hönd á plóginn
og verkið sóttist vel en tók nokk-
ur ár sakir stærðarinnar. Hann
talaði um það hvernig hann hafði
oftsinnis komið í kirkjuskipið á
byggingarstigi og hugsað um það
hvernig þessi bygging mundi geta
þjónað Guði sem best. Hann gekk
um og fylgdist með verkinu.
Og svo kom dagurinn langþráði
og kirkjan skyldi vígð
Að vígsluathöfninni stóðu
nokkrir prestar og biskup lands-
ins. Morgunn vígsludagsins rann
upp og mætti nú prestur langt á
undan öllum öðrum til að fullvissa
sig um að allt væri eins og það átti
að vera. Hann sat nú inni í kirkj-
unni, loks tilbúinni fyrir vígslu.
Presturinn var eftirvæntingarfull-
ur. Hann sat þar í þögninni og
hann hlustaði eftir þögninni.
Hann sat og bað. Kyrrðin og
þögnin höfðu sín áhrif og svo var
sem hann fyndi loks
að kirkjan var fullbú-
in, hún var tilbúin til
þjónustu fyrir Guð.
Hann fann að Guð
hafði verið þar með í
hverju handverki.
Hann fylltist lotningu.
Kirkjan var síðan
vígð, það var hátíðleg
athöfn. Það var vígsla
með bæn og þakkar-
gjörð. Guðshúsið var
vígt Guði. En stundin
sem presturinn átti
einn með Guði sínum
var honum guðsgjöf.
Þessi saga prests-
ins vakti mig til um-
hugsunar um mikilvægi þess að
helga heimili okkar, já, vígja
heimilin. Bjóða englunum inn því
þeir eru of hógværir til að koma
inn nema þeim sé boðið. Englarn-
ir bíða fyrir utan hjá þér og vona
að þeim verði boðið inn.
Við helgun á heimilinu er gott
Englarnir bíða fyrir
utan hjá þér, segir
Fanný Jónmunds-
dóttir, og vona að þeim
verði boðið inn.
að kveikja á kerti og ganga með
það inn í öll herbergi og opna alla
skápa, láta ljósið skína í hvert
horn. Það virkar sérstaklega vel
að gera þetta þegar búið er að
þrífa vel í öllum hornum og taka
til eins og allir gera fyrir jól. Gott
er að leyfa börnum að taka þátt í
þessari helgu hreinsun, þessari
víglu. Ganga um í þögn með kerti
jafnvel líka litla bjöllu og klingja
henni af og til og syngja sálma
eða spila falleg jólalög. Kenna
þeim að taka á móti Jesúbarninu
á jólunum. Þeir dagar sem nú
fara í hönd eru blessunarríkir
dagar og okkur ber að biðja og
þakka fyrir það sem okkur er gef-
ið. Taktu þér tíma daglega kvölds
og morgna til bæna, taktu frá
tíma fyrir Jesúbarnið dagana fyr-
ir jól og á aðfangadag jóla. Taktu
frá tíma fyrir Krist og sýndu hon-
um að þú gerir eitthvað séstak-
lega fyrir hann, kveiktu á kerti
fyrir hann og jólahátíðin tekur á
sig enn sterkari hátíðarblæ.
Leyfðu honum að lyfta þér upp,
vagga þér og umvefja þig. Taktu
þér tíma til að þiggja gjafir hans.
Einnig getur þú tekið hann með
þér hvert sem þú ferð og þú munt
ekki finna til einmanaleika. Jólin
eru tilfinningatími, tími kærleika.
Taktu á móti honum í hjarta
þér, finndu hvernig Kristskær-
leikurinn flæðir um þig þegar þú
hugsar til hans og fyllir hjarta
þitt. Sumum finnst þeir ekki þess
verðir að Kristur komi til þeirra,
sumir skammast sín fyrir eitt-
hvað. En hefur þú ekki séð mynd-
ina af Kristi þar sem hann er sem
hjarðmaður? Lömbin öll eru í
kringum hann, þar eru bæði hvít
lömb og svört. A einni mynd sem
ég hef séð af Kristi heldur hann á
svörtu lambi. Einhver hvíslaði því
að mér að hann taki við öllum
okkar hliðum, einnig þeim svörtu.
Þegar þú leyfir þér að elska
Guð finnurðu fyrir móðurlegri
umyggju og fyrirgefningu umvaf-
inni föðurlegum skilningi, blíð-
ustu ást og skilyrðislausum kær-
leika og Jesús Kristur fæðist á ný
í hjarta þér. Guð gefi þér gleðileg
jól.
Höfundur er leiðbeinandi.
Fanný
Jónmundsdóttir

Minnum á að auglýsingapantanir fyrir sérblaðið
Heimili/fasteignir, sem kemur út þriðjudaginn 5. janúar,
þurfa að berast fyrir kl. 16.00 þriðjudaginn 29. desember
Sími: 569 1111 • Bréfasími: 569 1110« Netfang: augl@mbl.is
eða sambæri-
legrar hlutdeildar
í þeirri sameign...“
ALLT frá því að
dómur Hæstaréttar féll
3. desember sl. hafa all
margir haft samband
við mig til að spyrja
mig álits á þessum
dómi. Ég geri ráð fyrir
því að það sé vegna
þess að á árunum
1992-1994 var ég annar
af tveimur formönnum í
svokallaðri „tvíhöfða-
nefnd“, en það er síð-
asta stjórnskipaða
nefndin sem fjallað hef-
ur um sjávarútvegsmál
og stjórnkerfí fiskveiða
í heildarsamhengi.
Þótt ég hafi nú fært
mig um set og sýsli ekki
lengur með pólitísk álitamál, finnst
mér rétt að greina frá áliti mínu úr
þvi svo margir hafa um það spurt og
virðast vilja af því vita.
Tvíhöfðanefndin fjallaði ekki um
það, hvort lög um stjórn fiskveiða
samræmdust stjórnarskrá lýðveldis-
ins. Verkefni hennar var að reyna að
komast að samkomulagi milli þáver-
andi stjórnarflokka um sjávarút-
vegsmál og gera tillögur sem gætu
lagt grunn að sátt í þjóðfélaginu um
stjórnkei’fí fiskveiða.
Meginniðurstöður nefndarinnar
voru þessar:
1. að treysta bæri framseljanlegt
aflamarkskerfið í sessi,
2. auka skyldi aflahlutdeild ki-óka-
báta og þeir allir setth í lokað afla-
markskerfi,
3. allir helstu nytjastofnar verði
setth í kvóta og línutvöföldun jafn-
framt afnumin,
4. veiðiréttur myndi ekki afskrif-
anlega eign og
5. sett verði á aflagjald sem renni
til að greiða gamlar sjóðaskuldh sem
ríkissjóður var í ábyrgð fyrir og
einnig til að greiða fyrir úreldingu
fiskiskipa, en álitið var að flotinn
væri fjórðungi til fimmtungi of stór.
Ymsar fleúi hliðartillögur voru
gerðar en of langt mál er að geta
þeirra hér.
Þótt þessar tillögur hafi ekki allar
verið framkvæmdar strax, hafa
smám saman flestai- breytingar á
fískveiðistjórnunarkerfinu hnigið í
sömu átt og tillögur okkar gerðu.
Segja má að eftir dóm Hæstarétt-
ar og að samþykktu stjórnarfrum-
vai'pi um breytingu á lögum um
stjórn fiskveiða verði allar tillögurn-
ar komnar til framkvæmda. Þróun-
arsjóðurinn hefur hins vegar greini-
lega verið tilgangslítil aðgerð ef
horft er til framtíðar, þótt hann hafi
vissulega auðveldað mörgum erfiða
aðlögun að minni aflaheimildum.
Aflagjaldið stendur hins vegar
áfram.
Ég hef að undanförnu oft verið
spurður þessarar spurningar: Koll-
varpar dómurinn ekki öllum þessum
tillögum og þar með stjórnkerfi fisk-
veiða? Erum við ekki lent aftur á
byrjunarreit?
Menn hafa eðlilega spurt hvort 7.
gr. fiskveiðistjórnunarlaganna verði
á sama hátt dæmd í andstöðu við
ákvæði stjórnarskrárinnar eins og
sú fimmta? Að sjálfsögðu getur eng-
inn svarað því nema nýr dómur
Hæstaréttar. Það er hinsvegar
ómaksins vert að skoða líkur þess í
ljósi dómsniðurstöðu og greinar-
gerðar Hæstaréttar.
Aflahlutdeild til alira?
Hæstiréttur hróflar ekki við afla-
markskerfinu sem slíku. Það er
mikilvægt. Aflamarkskerfið hefur
sannað styrk sinn. Það hvetur til
hagkvæmni í sókn og rekstri sjáv-
arútvegsfyrirtækja. Það er ekki
gallalaust og það má fínpússa enn
betur. En á meðan sjávarútvegur
er undirstaða velferðar og lífskjara
í þessu landi verðum við að láta
þessa atvinnugrein lúta þeim skipu-
lagslögmálum sem skila þjóðarbú-
inu mestum arði. Verði sjávarút-
vegurinn ekki lengur
sú stoð sem hann er,
heldur aðeins ein með-
al margra annarra
greina sem skapa
gjaldeyri, og þurfi því
ekki að standa í óvæg-
inni, hnattrænni sam-
keppni um verð og
markaði, má eflaust
slaka á . arðsemiskröf-
um en taka meira tillit
til annarra æskilegra
eiginleika, sem mann-
fræðingar vilja gjarnan
sjá að kerfið hafi.
En stenst úthlutun
aflaheimilda til fárra út-
valdra ákvæði stjórnar-
skrárinnar? Gerir dóm-
urinn þær kröfur til úthlutunarinnar
að jafnræði verði að gilda meðal allra
þegna hvað það snertir? Þetta er
grundvallarspurning.
Mér segja lögfróðir menn að til
séu dómar sem Hæstiréttur hefur
fellt t.d. í máli leigubflstjóra, þar
sem ekki var fallist á að allir lands-
menn hafi stjórnarskrárvarinn rétt
til að fá úthlutað leyfi til leigubíla-
aksturs. Hvað með kvótakerfið í
landbúnaði? Kvóti eða hlutdeildar-
kerfi er viðurkennd aðferð um allan
heim til að skipta takmörkuðum
verðmætum á milli ákveðins fjölda
einstaklinga.
Breytum afgjaldi Þró-
unarsjóðs í auðlinda-
gjald, segír Þröstur
Olafsson, sem gengi
beint og óbeint til
landsmanna.
Ef það hefði verið niðurstaða
Hæstaréttar að úthlutun aflaheim-
ilda verði að lúta jafnræðisreglu
stjómarskrárinnar, þá ættu allir
landsmenn rétt á að fá úthlutað afla-
heimild. Segjum svo að þetta sé kór-
rétt túlkun á dómnum og við fengj-
um hvert og eitt senda kvótaávísun
uppá 5-10 tonn af mismunandi teg-
undum, því auðvitað myndu allir
sækja um ókeypis kvótaúthlutun.
Hvað skyldi yfirgnæfandi meh’ihluti
þjóðarinnar gera við þessi 5-10
tonn? Skyldu menn almennt kaupa
sér bát og fara að róa? Nei, við
myndum selja tonnin til að næla okk-
ur í smá vasapening. Hlutdeild okkar
í „sameigninni" væri andvirði þeirra
tonna sem kæmu í vasa fjölskyldu
okkar hvers og eins.
Það er nákvæmlega þetta sem
Hæstiréttur virðist taka tillit til í
dómnum. Þar segir: „... að drjúgur
hluti landsmanna geti, (...) notið
sama atvinnuréttar í sjávarútvegi
eða sambærilegrar hlutdeildar í
þeirri sameign, sem nytjastofnar á
Islandsmiðum eru...“ (Leturbr.
mín.)
Dómur Hæstai'éttai’ snertir vissu-
lega óbeint sjöundu grein fiskveiði-
laganna, þótt hann hafi ekki fjallað
um hana með beinum hætti. Hann
segir hins vegar, það þarf ekki endi-
Iega að úthluta öllum landsmönnum
veiðiheimild, heldm' verða þeir að
geta notið sambærilegrar hlutdeild-
ar. Hlutdeild mín í auðlindinni var
nokkur þúsund króna, ég get fengið
þær með öðrum hætti, t.d. með
skattalækkun o.s.frv.
Ég fæ ekki betur séð en aflagjald
sem rynni að hluta beint til almenn-
ings í formi lægri skatta, beint til
þjóðarinnar í foiTni niðurgi-eiðslu
skulda ríkissjóðs og kannski að hluta
til sjávarbyggða, uppfylli skilyrði
dóms Hæstaréttar um jafnræði
þegnanna gagnvart hlutdeild í nytja-
stofnum.
Breytum því aflagjaldi Þróunar-
sjóðs í auðlindagjald sem rennur
beint og óbeint til landsmanna.
Höfundur er hagfrœðingur.
Þröstur
Olafsson