Morgunblaðið - 22.01.1999, Side 22

22 FÖSTUDAGUR 22. JANÚAR 1999
MORGUNBLAÐIÐ
ÚR VERINU
Breytt lög um skattalega meðferð hagnaðar af sölu aflaheimilda
Ekki lengur hægt að
afskrifa aflaheimildir
Ef seldur er kvóti verður að kaupa kvóta fyrir hagnaðinn, ellegar
borga af honum fullan tekju- og eignaskatt. Lagabreytingar
þessa efnis gengu í gildi fyrir rúmu ári en fyrir þær var hægt að
fresta skattgreiðslum vegna hagnaðar af sölu aflaheimilda með
fasteignakaupum og afskriftum. Helgi Mar Árnason velti fyrir
sér skattalegri meðferð aflaheimilda.
ÁÐUR en lögunum um tekju- og
eignaskatt var breytt í árslok 1997
var heimilt að fresta skattgreiðslum
af söluhagnaði sem myndaðist við
sölu aflaheimilda með því að fjárfesta
í nánast hvaða annarri fymanlegri
eign sem var. Með lagabreytingunni
er hinsvegar ekki lengur litið á afla-
heimildir sem fyrnanlega eign, og því
er nú einungis heimilt að fresta skatt
lagningu hagnaðar af sölu þeirra með
því að fjárfesta aftur í aflaheimildum.
Ef ekki er fjárfest aftur í aflaheimild-
um bera að greiða tekjuskatt af hagn-
aðiaf sölu þeirra.
Aður en fyrrnefnd lagabreyting
var gerð var litið á aflaheimildir sem
fyrnanlega eign. Útgerðarmaður sem
seldi aflaheimildii' gat þannig frestað
skattlagningu söluhagnaðar með því
að kaupa aðra fymanlega eign, sem
gat verið nánast hvaða eign sem var,
þó ekki hlutabréf, þar sem þau era
ekki talin fymanleg eign. Útgerðar-
maður sem t.d. seldi aflaheimildir fyr-
ir lagabreytinguna með hagnaði að
fjárhæð 500 milljóna. kr. gat fjárfest í
öðram fymanlegum eignum, s.s. fast-
eignum og þannig afskrifað keyptar
eignir um sömu fjárhæð og nam sölu-
hagnaðinum. Með því frestaði hann
greiðslu skatts af umræddum hagn-
aði. Rétt er að taka fram að umrædd
skattskuld féll ekki niður við þessa
aðgerð þar sem hér var einungis um
frestun á skattgreiðslum að ræða.
Með fyrrgeindri lagabreytingu er
þetta ekki lengur heimilt.
Breytingin sem gerð var á lögum
um tekjuskatt og eignaskatt er eftir-
farandi: ,Á því ári sem skattskyldur
hagnaður af sölu aflahlutdeildar, eða
sambærilegra réttinda í sjávarút-
vegi, færist til tekna er skattaðila
heimilt að færa niður stofnverð afla-
hlutdeildar sem keypt hefur verið á
tekjuárinu eða á síðustu 12 mánuð-
um áður en salan fór fram, um fjár-
hæð sem nemur hinum skattskylda
söluhagnaði. Þá getur skattaðili farið
fram á frestun skattlagningar sölu-
hagnaðarins um tvenn áramót, enda
kaupi hann aflahlutdeild í sjávarút-
vegi innan þess tíma og færi hana
niður um fjárhæð sem nemur hinum
skatt skylda söluhagnaði. Ef afla-
hlutdeild er ekki keypt innan tilskil-
ins tíma telst söluhagnaðurinn með
skattskyldum tekjum á öðru ári frá
því er hann myndaðist, framreiknað-
ur tO þess árs þegar hann er tekju-
færður, að viðbættu 10% álagi.“
Lagabreyting þessi tók gildi í lok
desember 1997. Þeir sem þannig
seldu kvóta fyrir breytingu laganna
og nýttu sér heimildir þeirra til að
fresta skattlagningu hagnaðarins um
tvenn áramót geta fjárfest í nánast
hvaða fyrnanlegri eign sem þeir
kjósa til ársloka 1999. Þeh- sem hins
vegar seldu aflaheimildir með hagn-
aði eftir gildistöku laganna hafa ekki
lengur þessa heimild.
Aðgreina þarf skip
og kvóta í sölusamningi
Við sölu á skipi og aflaheimildum
ber nú að aðgreina söluverð skips og
aflaheimilda í slíkum viðskiptum.
Aflaheimildir eru þá verðlagðar á
markaðsverði og einungis er unnt að
afskrifa aðrar aflaheimildii- um
hagnað af sölu þeirra. Hagnað af
sölu skips er hinsvegar heimilt að af-
skrifa á móti öðrum fymanlegum
eignum eins og áður. Ef bókfært
verð aflaheimilda nemur 100 milljón-
um hjá seljanda en markaðsverð
þeirra nemur 500 milljónum króna
við sölu þeirra myndast um 400
milljóna króna söluhagnaður vegna
kvótans. Ekki er lengur heimilt að
fresta skattlagningu þessa söluhagn-
aðar með t.d. fasteignakaupum. Eina
heimild til frestunar felst í því að
kaupa aflaheimildir. Rétt er að taka
fram að seljendur hafa tveggja ára
frest til að fjárfesta aftur í aflaheim-
ildum. Ef það er ekki gert innan til-
skilins frests ber að greiða tekju-
skatt af hagnaðinum. Hagnaði af
sölu skipsins, má hins vegar fresta
t.d. með fasteignakaupum.
Hefur nýst þeim
sem fara út úr greininni.
Þeir sem hætta útgerð geta því að-
eins frestað skattgreiðslum af öðram
eignum en aflaheimildum, með fjár-
festingu í öðram eignum á móti sölu-
hagnaði. Margir útgerðarmenn sem
hætt hafa útgerð og horfíð úr grein-
inni hafa nýtt sér þessa heimild til að
breyta um starfsvettvang, t.d. með
kaupum á verslunar- eða skrifstofu-
húsnæði. Það er þó ekki þar með sagt
að skattkvöðin hverfí, heldur er
henni einungis frestað. Þegar fjárfest
er í slíkum eignum, fá kaupendumir
ekki afskriftir af eigninni, vegna þess
að þeir hafa afskrifað hana fyrirfram
á móti söluhagnaðinum. Þai- með
verður árlegur hagnaður af rekstri
HIGH
DESERT
PROPOLIS
Útsölusiaðir:
Biómaval Reykjavik og Akureyri,
Hagkaip, Nýkaup, apótekin, verslanir K.A o.fl.
Dreiflng: NIKO ehf -sími 568 0945
eignanna hærri sem nemur árlegum
afskriftum og þar með skattgreiðslur
á næstu áimm. Þessi heimild getur
ráðið úrslitum um það hvort menn
era tilbúnir, eða hafa fjárhagslegt
bolmagn, til að hætta í greininni og
fara í annars konar atvinnurekstur
án þess að „missa allt strax í skatt“
eins og einn viðmælenda Morgun-
blaðsins orðaði það.
Leiddi til hærra verðs á kvóta.
Eitt af markmiðum með lagabreyt-
ingunni þar sem afskriftir aflaheim-
ilda voru bannaðar var að lækka
markaðsverð þeirra, þar sem þau fé-
lög sem kaupa aflaheimildir geta nú
ekki lengur afskrifað þær og þar
með lækkað skattgreiðslur. En
reyndin hefur hins vegar orðið sú að
verð á aflaheimildum hefur ekki
lækkað. Frekar verður að telja að
þær hafi hækkað í verði. Alexander
G. Eðvarðsson, löggiltur endurskoð-
andi, segir þær hömlur sem í felist
þeim breytingum sem gerðar hafa
verið á lögum um stjórn fiskveiða
geti einungis leitt til hærra verðs á
aflaheimildum. „Þau skilyrði að öll
viðskipti með kvóta fari um Kvóta-
þing veldur því að framboð minnkar
og verð hækkar. Eins hafa þær regl-
ur, sem kveða á um að ef fiskiskip
LOÐNUSKIPIN vora flest komin á
miðin á svokölluðu Rauða torgi,
austan við Reyðarfjarðardjúp, í
fyrrinótt eftir brælu síðustu daga
og fengu mörg hver góðan afla.
Skipin náðu 4-5 köstum yfir nóttina
en engin veiði er yfir hádaginn og
láta skipin þá reka. Voru flest
þeirra komin með 400-600 tonn í
gær en Jón Kjartansson SU fékk
mest, eða um 700 tonn. Að sögn
skipstjómarmanna er loðnan frem-
ur dreifð en þeir segja mikið magn
á slóðinni og era bjartsýnir á að
veiði verði mjög góð þegar loðnan
gengur upp á landgrunnið. Þeir
segja loðnuna einnig mun stærri og
aflar minna en 50% af úthlutuðum
aflaheimildum tvö ár í röð falli afla-
hlutdeild þeirra niður, leitt til þess
að minni kvóti en áður er seldm' milli
skipa, sem leiðir til verðhækkunar.
Allt stuðlar þetta að óhagræði í
greininni. Út frá sjónarhóli atvinnu-
greinarinnar eru þessar breytingar
því ekki til góðs, því þær hindra eðli-
leg og hagkvæm viðskipti. I þessu
tilviki eru hagmunir sjómanna settir
ofar þessum hagsmunum,“ segir
Alexander.
Alexander segir mega deila um
það hvort aflaheimildir séu fyrnan-
legar eða ekki. „Félög kaupa réttindi
til að hafa af þeim tekjur, hvort sem
það era aflaheimildir, námaréttindi,
vatnsréttindi og svo framvegis. Það
er óeðlilegt ef ekki má gjaldfæra
kostnað þann sem lagt er í til öflunar
tekna. Hins vegar má deila um það á
hversu löngum tíma skuli heimilt að
gjaldfæra þau réttindi sem hér um
ræðir. Þeir sem telja að ekki beri að
afskrifa keyptar aflaheimildir halda
því gjarnan fram að fiskurinn í sjón-
um sé endurnýjanleg auðlind sem
ekki sé rétt að afskrifa. Það kann að
vera rétt en það breytir ekki þeirri
afstöðu að félögum skuli vera heimilt
að gjaldfæra fjárfestingu í aflaheim-
ilda á áætluðum nýtingartíma þeirra
hjá félaginu. Rétt er að benda á í
þessu sambandi hvað kann að gerast
ef lög um stjórn fiskveiða verða ein-
hvern tíma afnumin og veiðar gefnar
frjálsar. Við það yrðu keyptar afla-
heimildir félaga verðlausar og félög-
um hefði ekki verið gefinn kostur á
að gjaldfæra kaupverð þeirra á móti
þeim tekjum sem nýting þeirra
skapaði félaginu. I mínum huga er
ekki mikill munur á gjaldfærslu afla-
heimilda eða afskiift af fasteign sem
félag notar í rekstri sínum. Hana er
heimilt að afskrifa samkvæmt
ákvæðum skattalaga þó sýna megi
fram á að hún hækki í verði á hverju
ári. Á sama hátt finnst mér að af-
skrifa megi keyptar aflaheimildir í
skattframtölum félaga, vegna þess
að þær era keyptar með til að auka
tekjur viðkomandi félagahafa," segir
Alexander.
betri en fékkst í fyrravetur og því
stefni í skínandi góða yertíð.
Rannsóknaskipin Árni Friðriks-
son og Bjarni Sæmundsson sem nú
eru í árlegum loðnurannsóknaleið-
angri Hafrannsóknastofnunnar
voru einnig á miðunum í gær.
Sveinn Sveinbjörnsson, leiðangurs-
stjóri á Bjarna Sæmundssyni, sagð-
ist í samtali við Morgunblaðið í gær
hafa leitað að loðnu langt suður og
austur af veiðisvæðinu en þar hafi
ekkert sést til loðnu sem væri í raun
gott fyrir mælinguna. „Við munum
nú leita norður eftir en að því loknu
ættu línurnar að fara að skýrast,"
sagði Sveinn.
Dagskráin þín er komin út
20. janúar-2. febrúar
Hilmar Jensson
gítarleikari kynnir
hlustendum Rásar 1
framsækinn djass.
Litið inn hjá Loga,
llluga og Þóru í
Gettu betur.
Afleiðingar af
hvarfi Michaels Jordans
úr körfuboltanum.
Kvikmyndayfirlit, gagnrýni
og einkunnagjöf
Sæbjörns Valdimarssonar.
í Dagskrárblaðinu þínu.
/ allri sinni mynd!
1969-1999
30 ára reynsla
Einangrunargler
GLERVERKSMIÐJAN
i/ei*k
Eyjasandur 2 • 850 Hella
« 487 5888 • Fax 487 5907
Stefnir í skínandi
loðnuvertíð