Morgunblaðið - 22.01.1999, Blaðsíða 24

24 FÖSTUDAGUR 22. JANÚAR 1999
ERLENT
MORGUNBLAÐIÐ
Efasemdir um samstarf frjálslyndra demókrata og breska Verkamannaflokksins
Afsögn Ash-
downs áfall
fyrir Blair
Sú ákvörðun Paddys Ashdowns að segja af
sér sem leiðtogi Frjálslynda demókrata-
flokksins í Bretlandi í sumar kom mörfflim
breskum þingmönnum á óvart. Brotthvarf
hans er talið mikið áfall fyrir Tony Blair
forsætisráðherra og vekur efasemdir um
framtíð náins samstarfs Frjálslynda
demókrataflokksins við bresku stjórnina.
London. The Daily Telegraph.
PADDY Ashdown sagði í fyixadag
að hann hefði ákveðið að segja af
sér í sumar sem leiðtogi Frjáls-
lynda demókrataflokksins vegna
þess að hann hefði þegar gegnt
leiðtogastarfmu í ellefu ár og vildi
ekki taka þátt í næstu kosningum
til breska þingsins þegar hann
verður sextugur. Hann hefði alltaf
viljað ákveða sjálfur hvenær hann
drægi sig í hlé. „Of margir stjórn-
málaleiðtogar eru bomir út eða
þeim sparkað burt.“
Ashdown, sem verður 58 ára í
næsta mánuði, er nú reyndasti og
langelsti flokksleiðtoginn í Bret-
landi - 20 árum eldri en William
Hague, leiðtogi íhaldsflokksins.
Hann hyggst segja af sér „skömmu
eftir“ kosningarnar til Evrópu-
þingsins í júní og láta af þing-
mennsku í næstu kosningum til
neðri málstofu breska þingsins.
Fjölskylda Ashdowns hefur lagt
fast að honum að draga sig í hlé
vegna mikilla anna sem hafa fylgt
leiðtogastarfinu. Eiginkona hans,
Jane, kvaðst vera „himinlifandi" yf-
ir ákvörðun hans. „Við sáum hann
aldrei. Helgarnar tilheyrðu flokkn-
um eins og virku dagarnir."
Tengt afsögn
Mandelsons?
Mörgum breskum þingmönnum
kom þó á óvart að Ashdown skyldi
hafa tilkynnt ákvörðun sína í fyrra-
dag, daginn sem stjórnin lagði
fram tillögur sínar um breytingar á
lávarðadeildinni. Nokkrir þing-
mannanna leiddu getum að því að
Ashdown hefði í og með ákveðið að
draga sig í hlé vegna afsagnar Pet-
ers Mandelsons, fyrrverandi við-
skipta- og iðnaðarráðherra, sem
var einn af helstu stuðningsmönn-
um náins samstarfs stjórnarinnar
við Frjálslynda demókrataflokk-
inn.
Ashdown, sem hefur barist fyrir
hlutfallskosningum til breska
þingsins, varð einnig fyrir von-
brigðum í september þegar Blair
ákvað að stinga tillögu um þjóðar-
atkvæðagreiðslu um breytingar á
kosningalöggjöfinni undir stól.
Ashdown kvaðst hafa íhugað að
tilkynna afsögn sína fyrir jól en
frestað því vegna deilunnar um af-
sögn Mandelsons og til að geta
tryggt að starfssvið samstarfs-
nefndar Frjálslynda demókrata-
flokksins og stjórnarinnar yrði
aukið. Hann hefur beitt sér fyrir
því að nefndin fjalli um stefnu
stjórnarinnar í varnarmálum Evr-
ópu og utanríkismálum.
Blair bjartsýnn á
frekara samstarf
Með þessari ákvörðun Ashdowns
mánuði eftir afsögn Mandelsons
missir Blair annan af helstu sam-
starfsmönnum sínum. Ashdown
ræddi reglulega við forsætisráð-
herrann og þeir unnu saman að því
að mynda bandalag milli vinstri- og
miðflokkanna til að halda Ihalds-
flokknum frá valdastóli næstu kjör-
tímabilin.
Blair sagði að Ashdown væri
„einn af mikilhæfustu flokksleið-
togum sinnar kynslóðar". Forsætis-
ráðherrann kvaðst í gær vera sann-
færður um að samstarfi flokkanna
yrði ekki slitið þrátt fyrir brott-
hvarf Ashdowns. Astæðan væri sú
að flokkarnir ættu svo margt sam-
eiginlegt og breskir kjósendur
vildu að flokkarnir ynnu saman og
Óvissa um afdrif kín-
versks auðjöfurs
Peking. The Daily Telegraph.
MOU Oizhong, einn af litríkustu
viðskiptajöfrum Kína, var nýlega
handtekinn vegna gífurlegrar
skuldasöfnunar, en skuldir Mous
eru taldar nema nálægt tveimur
milljörðum ísl. króna. Greindi síð-
degisblaðið Yangcheng Evening
News frá því að Mou hefði verið
handtekinn í borginni Wuhan 7.
janúar sl. ásamt nokkrum næst-
ráðenda í viðskiptaveldi hans.
Þessar fréttir hafa hins vegar
ekki fengist staðfestar hjá kín-
verskum stjómvöldum og hafa
önnur dagblöð í Kína dregið
fréttaflutning Yangcheng Evening
News í efa. Mun slík dulúð hins
vegar vera afar einkennandi fyrir
Mou en upphaf viðskiptaveldis
hans má rekja um tuttugu ár aftur
í tímann þegar hann fékk lánaðar
tvö þúsund krónur frá vinum sín-
um og hóf að selja ódýrar klukkur.
Kom hann ár sinni svo vel fyrir
borð að hann var seinna talinn
vera orðinn næstríkasti maður
Kína.
Seint á áttunda áratugnum var
Mou dæmdur til dauða eftir að
hafa farið opinberlega fram á
efnahagsumbætur í heimalandi
sínu. Slapp hann naumlega frá því
að vera dreginn fyrir aftökusveit-
ina þegar Maó dó en var nokkrum
árum síðar látinn dúsa í fangelsi
um nokkra hríð vegna grunsemda
um að ýmislegt væri athugavert
við auðsöfnun hans.
Reuters
PADDY Ashdown ásamt Jane, konu sinni, á skrifstofu sinni í
breska þinginu í gær.
hættu öllum úreltum flokkadrátt-
um.
Ákvörðun Ashdowns hefur þó
vakið efasemdir um að samstarf
flokkanna haldist jafn náið og verið
hefur. Sú stefna Frjálslynda
demókrataflokksins að halda uppi
„uppbyggilegri andstöðu" við
stjórnina hefur sætt vaxandi gagn-
íýni meðal flokksbræðra Ashdowns
vegna þeirrar ákvörðunar Blairs að
fresta þjóðaratkvæðinu um hlut-
fallskosningarnar. Nokkrir flokks-
bræðra Ashdowns höfðu jafnvel
talið hugsanlegt að hann myndi
neyðast til að segja af sér vegna
deilunnar fyrir næstu þingkosning-
ar.
Ashdown sagði að samstarfið
myndi haldast eftir að hann dregur
sig í hlé því það hefði skotið of föst-
um rótum til að hægt yrði að slíta
því. Heimildarmenn The Daily Tel-
egraph segja hins vegar að ein af
ástæðum þess að Ashdown hyggst
segja af sér sé að hann hafi fengið
sig fullsaddan á gagnrýninni á náið
samstarf hans við Blair. Þótt flokk-
urinn hafi lagt blessun sína yfir
samstarfíð nýlega hafi það ekki
verið gert fyrr en eftir harða
rimmu.
Kosningar í skugga
valdabaráttu
Frjálslyndir demókratai- standa
einnig frammi íyrir sex mánaða bar-
áttu milli leiðtogaeftia flokksins á
sama tíma og hann býr sig undir
mikilvægar kosningar - til sveitar-
stjórna í Englandi, skoska þingsins,
þingsins í Wales og Evrópuþingsins.
Þrír menn eru taldir líklegastir
til að taka við leiðtogastarfinu af
Ashdown: Charles Kennedy, tals-
maður flokksins í landbúnaðarmál-
um, Nick Harvey, kosningastjóri
flokksins, og Simon Hughes, tals-
maður í heilbrigðismálum. Kenn-
edy er þekktastur þessara manna,
en Harvey er talinn njóta stuðnings
Ashdowns.
Hugsanlegt er að tveir aðrir gefi
kost á sér í starfið, þeir Menzies
Campbell, talsmaður flokksins í
varnar- og utanríkismálum, og Don
Foster, sem fer með menntamál.
Vitað er að Kennedy og Hughes
hafa báðir efasemdir um samstarfið
við Verkamannaflokkinn og verði
þeir kjörnir er talið að dregið verði
úr samstarfinu við Blair og að
flokkurinn fjarlægist stjórnina.
Farsælasti leiðtoginn frá
Lloyd George
Þótt Ashdown dragi sig í hlé án
þess að hafa náð fram hlutfalls-
kosningum til neðri málstofu
breska þingsins hefur hann tryggt
slíkar kosningar til Evrópuþingsins
og þinganna í Skotlandi og Wales.
Hann hefur einnig eflt flokkinn og
gert hann að mikilvægu afli í bresk-
um stjómmálum, þriðja aflinu, og
næststærsta flokknum í sveitar-
stjómum landsins. Flokksbræður
Ashdown telja hann farsælasta
leiðtoga Frjálslyndra demókrata
frá dögum Davids Lloyds George,
sem var forsætisráðherra Breta á
ái-unum 1916-22.
Þegar Asdown varð leiðtogi árið
1988 var fiokkurinn í mikilli lægð
eftir samrunann við Jafnaðar-
mannaflokkinn, aðeins með 19
þingmenn og horfur voru á að
flokkurinn myndi hverfa alveg af
þingi vegna fylgisaukningar Verka-
mannaflokksins.
I síðustu kosningum fékk Frjáls-
lyndi demókrataflokkurinn 46 þing-
sæti, fleiri en nokkm sinni fyrr frá
árinu 1929. Ashdown kvaðst skilja
við flokkinn „í uppsveiflu“ og eftir
að hafa náð fram mörgum af helstu
markmiðum sínum. Hann sagði í
viðtali við RBC-sjónvarpið að hann
vildi að sín yrði minnst fyrir að hafa
breytt Frjálslyndum demókrötum
úr „flokki mótmæla í valdaflokk“.
Hann hefði ákveðið að segja af sér
af persónulegum ástæðum. „Fjöl-
skyldan hefur mátt fórna miklu.
Við höfum ekki haft nægan tíma til
að vera saman.“
Evru-reikningum
hafnað í Maastricht
YFIRVÖLD í borginni Maastricht
í Hollandi neita að borga reikninga
sem gefnir era út í hinni sameigin-
legu mynt Evrópusambandsins,
evra.
Málið vekur athygli sakir þess
að í Maastricht var grundvöllur að
nútímaskipulagi Evrópusam-
bandsins lagður árið 1991, þar á
meðal ákvörðunin um sameigin-
legu myntina.
Reikningar sem gefnir era út í
evra verða endursendir, að sögn
talsmanns borgaryfirvalda í Maas-
tricht. Sagði hann að þar til annað
yrði ákveðið yrði farið að fyrir-
mælum ríkisstjórnarinnar í Haag
um að taka einungis góða reikn-
inga sem gefnir eni út í hollenska
gjaldmiðlinum, gyllini.
Gengur bæjarstjórnin þar með
gegn héraðsstjóminni í Limburg-
héraði, en Maastricht er innan
þess, sem nýlega samþykkti að
borga reikninga sem skrifaðir
væru í evrom.
Jospin '
krefst
skaðabóta
LIONEL Jospin, forsætisráð-
herra Frakklands, krafðist þess
í gær að Þjóðverjar greiddu
Frökkum
skaðabætur
felli þeir úr
gildi samninga
við Frakka um
að taka við
kjarnorkuúr-
gangi frá þeim
til vinnslu.
Kvaðst Jospin
telja eðlilegt að Þjóðverjar
stæðu við gerða samninga en ný
rikisstjórn í Þýskalandi, sem
Græningjar eiga aðild að, hefur
hins vegar áhuga á að draga úr
og hætta síðan vinnslu kjarn-
orkuúrgangs og notkun kjarn-
orku til raforkuframleiðslu.
Lýstu Þjóðverjar vilja sínum í
gær til að leita málamiðlunar í
deilu sinni um þessi mál við
Frakka og Breta.
Quayle í
framboð
DAGBLÖÐ í Bandaríkjunum
greindu frá því í gær að Dan
Quayle, fyrrverandi varaforseti
Bandaríkjanna, hygðist senn til-
kynna þann ásetning sinn að
bjóða sig fram í forkosningum
repúblikana sem forsetaefni
þeirra í kosningum sem fram
fara á næsta ári. Quayle var
varaforseti í forsetatíð George
Bush 1989-1993.
Holbrooke
ásakaður
BANDARÍSKA dómsmálaráðu-
neytið sakai- Richard Hol-
brooke, sem Bill Clinton Banda-
ríkjaforseti vill
að verði æðsti
fulltrúi Banda-
ríkjanna hjá
Sameinuðu
þjóðunum, um
að hafa brotið
lög um siða-
reglur, að sögn
The New York
Times. Greindi dagblaðið frá því
að ásökunin á hendur Holbrooke
tengdist viðskiptasamningum
sem Holbrooke gerði við banda-
ríska sendiráðið í S-Kóreu fyrir
þremur ái-um. Krefst dóms-
málaráðuneytið að Holbrooke
greiði sekt vegna brots á siða-
reglum en fyrrverandi stjórnar-
erindrekum er í mörgum tilfell-
um bannað að efna til viðskipta-
samninga við fyrrverandi sam-
starfsmenn. Holbrooke mun
hins vegar vera tregur til að
greiða sektina enda telur hann
sig ekkert rangt hafa gert.
Enginn
hagvöxtur í
Bretlandi
GERT er ráð fyrir að upplýsing-
ar um hagvöxt á síðasta fjórð-
ungi ársins 1998 í Bretlandi,
sem gerðar verða opinberai- í
dag, muni leiða í ljós að enginn
vöxtur hafi átt sér stað á tíma-
bilinu og að einungis hafi orðið
1,4% hagvaxtaraukning á árinu
öllu. Líklegt þykir að tölur yfir
fyrsta ársfjórðung þessa árs
sýni enn frekari samdrátt og
þar með hefði hagvöxtur verið
neikvæður í tvo ársfjórðunga en
það er skilgreint tæknilega sem
„samdráttur“ efnahags.