Morgunblaðið - 22.01.1999, Blaðsíða 37

36 FÖSTUDAGUR 22. JANÚAR 1999
MORGUNBLAÐIÐ
MORGUNBLAÐIÐ
FÖSTUDAGUR 22. JANÚAR 1999 37
STOFNAÐ 1913
ÚTGEFANDI: Árvakur hf., Reykjavík.
FRAMKVÆMDASTJÓRI: Hallgrímur B. Geirsson.
RITSTJÓRAR: Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
MIKILVÆGT
SKREF FYRIR
ÍSLENSKA TUNGU
EKKERT OKKAR veit í raun hver afdrif íslenskrar
tungu verða á næstu árhundruðum. Öll hljótum við
hins vegar að óska þess að hún haldi velli og við verðum
að vinna markvisst að því. Eitt af því sem þarf að gera til
þess að hún haldi áfram að vera til sem lifandi mál er að
sjá til þess að við getum notað íslenskuna í öllum okkar
daglegu störfum, að við getum orðað allar gjörðir okkar,
alla hluti, á móðurmálinu.
Mikill skilningur hefur verið á þessu og er nýyrðasmíði
fjölmargra íðorðanefnda til vitnis um það. I sumum til-
fellum höfum við hins vegar átt óhægt um vik og er tölvu-
geirinn eitt dæmi þess, þar sem hugbúnaður er að mestu
leyti erlendur. Með tilliti til þess að samskipti fólks og
vinna fer í æ ríkari mæli fram með tölvum var gríðarlega
mikilvægt skref stigið síðastliðinn miðvikudag er íslenska
ríkið gerði samkomulag við Microsoft-fyrirtækið um að
framleiða íslenska útgáfu af nýjasta stýrikerfi fyrirtækis-
ins og Internet Explorer-vafranum. Ein af forsendum
þess að íslenskan lifi hina svokölluðu upplýsingabyltingu
af er að hún sé eitt af þeim tungumálum sem verði inni í
grunnum ráðandi markaðslausna tölvugeirans, að Islend-
ingar geti með öðrum orðum notað sitt eigið tungumál við
vinnu á tölvur.
í samningi ríkisins og Microsoft er kveðið á um að ís-
lensk stjórnvöld beiti sér fyrir sérstöku og markvissu
átaki til að uppræta þjófnað á hugbúnaði á íslenskum
markaði. Skuldbinda stjórnvöld sig til að útrýma ólög-
mætum hugbúnaði úr ríkisfyrirtækjum fyrir lok þessa
árs, en vísbendingar eru um að meira sé um slíkan hug-
búnað hér á landi en í nágrannalöndunum. Frumkvæði
ríkisins á þessu sviði er mikilvægt og til eftirbreytni, en
gera má ráð fyrir að útgjöld vegna þessa verði þegar til
lengdar lætur arðbær fjárfesting í öflugri innlendri hug-
búnaðargerð fyrir íslenskan og alþjóðlegan markað, eins
og Björn Bjarnason menntamálaráðherra benti á í sam-
tali við Morgunblaðið í gær, en ráðherrann hefur unnið
mikilsvert starf í þessum efnum.
Gert er ráð fyrir að um níu mánuði taki að þýða hug-
búnaðinn á íslensku og hann verði markaðssettur hér á
komandi hausti. Brýnt er að haldið verði áfram á þessari
braut, að menn haldi vöku sinni í varðstöðunni um tung-
una í síbreytilegum heimi.
ÖLDRUNARVANDAMÁLIÐ
NÚ BÍÐA 235 aldraðir einstaklingar eftir dvalarrými í
Reykjavík og þar af eru 119 í mjög brýnni þörf fyrir
úrlausn sinna mála. 203 aldraðir einstaklingar sem eiga
við líkamlegan og andlegan heilsubrest að stríða bíða eft-
ir hjúkrunarrými. Ingibjörg Pálmadóttir heilbrigðisráð-
herra segir að á þessu ári verði hjúkrunarrýmum fjölgað
á höfuðborgarsvæðinu og markmiðið sé að innan tveggja
ára þurfí enginn í brýnni þörf fyrir vistun að bíða lengur
en í 90 daga. Þetta kemur fram í umfjöllun um málefni
aldraðra í Morgunblaðinu í gær.
Öldrunarvandamálið er sjálfsagt með því erfiðasta sem
hvílir á herðum heilbrigðisyfírvalda, af þeirri einföldu
ástæðu að í þeim hópi, sem þarf á öldrunarþjónustu að
halda, er stöðug fjölgun. Þjóðin er að eldast og sífellt
stærra hlutfall hennar telst til aldraðra. Það er ekki vansa-
laust að 119 einstaklingar í höfuðborginni í mjög brýnni
þörf fyrir vistun vegna heilsubrests skuli vera á biðlistum
og 235 aldraðir í allt bíði eftir dvalarrými. Þetta er fólk,
sem á betra skilið.
Víst er að allir Islendingar fínna fyrir þessu öldrunar-
vandamáli einhvern tíma á lífsleiðinni. Ef það er ekki
vegna eigin öldrunar, þá vegna einhvers nákomins. Þjóð-
félagið hefur mikið breytzt á síðustu árum. Aður fyrr
voru aldraðir á heimilum sínum eða barna sinna eða
barnabarna. Nú eru minni möguleikar á því. Nú verður
að treysta sífellt meira á samfélagið um umönnun aldr-
aðra og sjúkra. Kröfur þar um munu vaxa á næstu árum
og taka verður tillit til þess í tíma.
FERLIVERK, læknisverk
sem gerð eru á sjúkrahúsum
án innlagnar sjúklings, voru
fyrst skilgreind formlega í
reglugerð heilbrigðis- og trygginga-
málaráðuneytisins árið 1992 og síðar í
sambærilegri reglugerð ráðuneytisins
frá árinu 1996. I báðum reglugerðun-
um var kveðið á um að sjúklingar
skyldu gi-eiða gjald fyru- ferliverk í
samræmi við reglugerð um hlutdeild
sjúki-atryggðra í kostnaði vegna heil-
brigðisþjónustu. í síðarnefndu reglu-
gerðinni sem nú er jafnframt í gildi er
tekið fram að með ferliverkum sé átt
við þá sérfræðimeðferð sem sjúkling-
um er veitt á sjúkrahúsum og krefjist
ekki innlagnar á sjúkradeild nema í
undantekningartilfellum. Ennfremur
segir þar að með sérfræðimeðferð sé
átt við meðferð hjá háskólamenntuð-
um sérfræðingum, þai- á meðal viðtöl,
skoðanir, rannsóknir, lyfja- og geisla-
meðferð, skurðlækningar og sjúkra-
þjálfun. Auk þess er kveðið á um að
það teljist ekki innlögn ef gert er ráð
fyrir skemmri dvöl á sjúkrahúsi en 24
klukkustundir. Þannig teljast til dæm-
is öll göngudeildarverk, þ.e. verk sem
unnin eru á göngudeildum sjúkrahúsa,
til feriiverka, en verk sem unnin era á
öðrum deildum sjúkrahússins og
krefjast ekki innlagnar eru sömuleiðis
skilgreind sem ferliverk.
Ferliverk eru gerð á stóru sjúkra-
húsunum í Reykjavík, á St. Jósefsspít-
alanum í Hafnarfirði, Fjórðungs-
sjúkrahúsinu á Akureyri og öðrum
sjúkrahúsum víða um land, en þar sem
ferliverk eru læknisverk sem krefjast
ekki innlagnar á sjúkrahús er einnig
hægt að vinna þau á stofum almennra
lækna eða sérfræðilækna utan spítal-
anna. Flest ferliverk era þannig minni
háttar skurðaðgerðir eða rannsóknir,
til dæmis í háls-, nef- og eyrnalækn-
ingum, augnlækningum eða bæklun-
arskurðlækningum, en rétt er að taka
fram í þessu sambandi að engin
ferliverk era unnin innan sumra sér-
greina læknisfræðinnai’.
Ferliverk er hægt að gera hvort
sem er á sjúkrahúsum eða á einka-
reknum stofum utan sjúkrahúsanna,
eins og áður kemur fram, og segir Kii-
stján Erlendsson, iyrrverandi skrif-
stofustjóri heilbrigðis- og trygginga-
málaráðuneytisins, að ein aðalhugsun-
in á bak við upphaflegu reglugerðina
um ferliverk og að greiða beri fyrir
slík verk hafi verið sú að koma í veg
fyrir að sjúklingum sem og sérfræði-
læknum verði mismunað. Sjúklingum
verði með öðrum orðum ekki mismun-
að með því að láta þá borga fyrir
læknisverk á einkarekinni stofu á
sama tíma og ekki þurfi að greiða fyrir
sömu verk á sjúkrahúsum og læknum
verði ekki mismunað með því að láta
þá innheimta fyrir læknisverk sem
ekki er innheimt fyrir á sjúkrahúsum.
I síðara tilvikinu er þannig verið að
jafna samkeppnisaðstöðu þeirra aðila
sem inna svokölluð ferliverk af hendi.
Sé nánar litið á greiðsluskilmála
sjúklinga í núgildandi reglugerð um
ferliverk kemur fram að gi’eiðslu-
skylda sjúklinga breytist ekki þótt til
innlagnar komi í framhaldi af
ferliverki. Þetta ákvæði er reyndar
túlkað á þann hátt hjá einstaka
sjúkrahúsum að sjúklingar þurfi að
ekki að greiða fyrir ferliverk séu þeir
lagðir inn í nokkra daga vegna fylgi-
kvilla í kjölfar ferliverks. Þetta stað-
festir til að mynda Sigrún Guðjóns-
dóttir fjármálastjóri hjá Sjúkrahúsi
Reykjavíkur. „Ef sjúklingur liggur
inni í marga daga þá er litið á það sem
innlögn og hann greiðir ekki fyrir
ferliverkið,“ segir hún. Á hinn bóginn
er kveðið skýrt á um það í reglugerð-
inni að sjúklingum sem liggja á
sjúkrahúsi af öðrum orsökum skuli
ekki gert að greiða fyrir meðferð, sem
annars telst ferliverk. „Sama gildir
um sjúklinga sem era í dagvistun.
Með dagvistun er átt við að sjúklingur
komi reglubundið á sjúkrahús til dval-
ar yfir daginn, en dvelji þar ekki yfir
nótt,“ segir í reglugerðinni.
Heilbrigðisþjónustan lúti
ákvæðum samkeppnislaga
Þrátt fyrir reglugerðimar um
ferliverk virtust vera brögð að þvi í
fyrstu, að minnsta kosti, að sjúklingum
væri mismunað eftir því hvert þeir leit-
uðu. Til dæmis þurftu þeir sjúklingai’
sem fóra á kvensjúkdómadeild Land-
spítalans ekki að greiða fyrir minni
háttar aðgerðir á sama tíma og greiða
þurfti fyrir sams konar aðgerðir sem
Æ fleiri aðgerðir á sjúklingum falla undir skilgreininguna feriiverk sem felur í sér glaldtöku
LÆKNAR að störfum á Ríkisspítulunum.
Morgunblaðið/Árni Sæberg
Tekjur sjúkrahúsa af ferli-
verkum 445 milljónir á ári
Þróun heilbrigðisþjónustunnar á síðari ár-
um hefur leitt til þess að æ fleiri læknis-
verk er hægt að gera án þess að til inn-
lagnar á sjúkrahúsi þurfi að koma. Slík
verk eru skilgreind sem ferliverk í reglu-
gerð heilbrigðis- og tryggingamálaráðu-
neytisins og ber sjúklingum samkvæmt
henni að greiða fyrir þau. Arna Schram
kynnti sér þýðingu þessara ferliverka, upp-
haf þeirra, framkvæmd og hugsanlega þró-
un þeirra í framtíðinni.
Úr gjaldskrám lækna á) Hlutur sjúklings
Nr. Heiti læknisverks \3/ <r. samtals
81-007-06 Tekið tunguhaft 4.455 2.622
81-021-06 Skökulagsaðgerð á eym j ^ 19.470 8.628
81 -023-01 Kviðarholsspeglun, eingöngu v. greiningar 30.195 12.918
81 -024-03 Sköpulagsaðgerð á nefi v. áverka eða fæð.galla ijf A V SL » 22.770 9.948
81 -025-02 Æðahnútar, ein hlið * \ rb 25.245 10.938
55-003-01 Viðtal og skoðun vegna heyrnar i 4.455 2.622
55-010-01 Rör sett í/stungið á hljóðhimnu beggja vegna í svæfingu 11 6.270 3.348
55-012-01 Nefkokskirtlar teknir \ ; ] 7.920 4.008
55-013-01 Nefkokskirtlar teknir og sett rör (1 eða 2) eða stungið á hljóðhimnum 1 9.570 4.668
55-018-02 Hálskirtlataka (með eða án nefkirtlatöku) - gerð með leiser y 24.750 10.740
55-019-02 Hálskirtlataka (með eða án nefkirtlatöku) ásamt röraísetningu/ ástungugerð með leiser 27.885 11.994
57-016-01 Tekið æxli úr brjósti 6.600 3.480
53-008-01 Aðgerð á liðbrjóski, liðb., liðpoka 34.650 14.700
gerðar vora á einkareknum stofum.
Ymsar ástæður virðast hafa verið fyrii’
því að ekki var innheimt fyrii’ einstaka
ferliverk á sjúkrahúsum. í grein eftir
Kristján Sigurðsson sviðsstjóra kven-
lækningasviðs Ríkispítalanna, sem
birtist í Morgunblaðinu 19. desember
sl„ segir að dregist hafi að hefja inn-
heimtu fyrir ferliverk á kvenlækninga-
sviði fram til ái’sins 1998. í viðtali við
Vigdísi Magnúsdóttur setts forstjóra
Ríldsspítalanna í Morgunblaðinu árið
1996 kemur ennfremur fram að spítal-
arnir hafi ekki rakkað fyrir ferliverk
þar sem reglugerð þar um hefði ekki
verið talin nógu skýr.
Fyrir tæpu ári féll hins vegar dómur
í Héraðsdómi Reykjavíkur þai’ sem ís-
lenska ríkinu bar að greiða Árna Ing-
ólfssyni kvensjúkdómalækni, sem
ásamt 20 öðram rak einkarekna stofu,
8,5 milljónir króna í bætur fyrir tekju-
skerðingu sem hann varð fyrir vegna
framkvæmdar heilbrigðis- og trygg-
ingamálaráðuneytisins á reglugerðinni
um ferliverk og reglugerð um hlutdeild
sjúkratryggðra í kostnaði vegna heil-
brigðisþjónustu. í dómnum var ítrekað
að atvinnustarfsemi á sviði heilbrigðis-
mála skyldi lúta ákvæðum samkeppn-
islaga og þar af leiðandi ítrekuð sú
hugsun á bak við reglugerðina um
ferliverk að eklá mætti mismuna sjúk-
lingum eftlr því hvort aðgerðin væri
unnin á einkarekinni stofu eða á
sjúkrahúsi. Islenska ríkið áfrýjaði
dómnum, en í lok október sl. staðfesti
Hæstiréttur niðurstöðu Héraðsdóms
Reykjavíkur um að atvinnustarfsemi á
sviði heilbrigðisþjónustunnar félli und-
ir ákvæði samkeppnislaga.
í heilbrigðis- og tryggingamálaráðu-
neytinu er nú unnið að endurskoðun
reglugerðarinnar um ferliverk og segir
Guðríður Þorsteinsdóttir skrifstofu-
stjóri að drög að nýrri reglugerð hafi
legið fyrii’ í ráðuneytinu í um tvö ár.
Hún segir að í drögunum sé meðal ann-
ars kveðið ítarlegar á um hvað felist í
ferliverki og telur hún að búast megi
við því að reglugerðin verði gefin út af
ráðpneytinu á allra næstu vikum.
Á síðasta ári urðu nokkrar breyt-
ingar á tilhögun greiðslna vegna
ferliverka. Fyrir þann tíma sáu sér-
fræðilæknar sjálfir um að innheimta
hlut sjúklingsins og hlut Trygginga-
stofnun ríkisins (TR) í kostnaðinum
við ferliverkið, hvort sem þeii’ unnu á
einkarekinni stofu eða á spítala.
Kostnaðurinn var miðaður við gjald-
skrá TR og Læknafélags Reykjavíkur
og greiddu sérfræðilæknar hluta inn-
heimts kostnaðar, eða um 40% til 60%,
til stofnunarinnar. Þannig voru þessir
sérfræðingar á spítulunum í raun
verktakar þegai- þeir unnu ferliverkin.
Aðiir sérfræðilæknar unnu á hinn
bóginn ferliverkin sem starfsmenn
spítalans, þ.e. fengu ekki sérstaklega
greitt fyrir þau verk, á sama hátt og
verktakar, fremur en nú.
Á liðnu sumri var hins vegar tekin
upp sú nýbreytni að láta sjúkrahús
halda að öllu leyti utan um þau
ferliverk sem unnin eru á stofnuninni
og semja síðan sérstaklega um laun til
þeirra sérfræðinga eða verktaka sem
gera þau ferliverk. Þannig voru þessi
ferliverk tekin inn í þjónustusamning
spítalanna við íslenska ríkið og þeir
fjármunir sem áður fóru í gegnum TR
til sérfræðinganna á spítölunum fara
nú beint í gegnum ríkið til spjtalanna.
Samkvæmt þessari nýju tilhögun
eiga spítalarnir að leggja fram áætlun
um fjölda ferliverka skömmu fyrir
undfrbúning fjárlagafrumvarpsins og
ber þeim að endunneta þá áætlun á
hverju ári. Samkvæmt upplýsingum
frá heilbrigðis- og tryggingamálaráðu-
neytinu er gert ráð fyrir að heildarein-
ingafjöldinn fyrir ferliverk sem unnin
verða á sjúkrahúsum landsins á þessu
ári verði um 2,7 milljónir. Miðað við
það verða samanlagðar heildartekjur
spítalanna af ferliverkum um 445
milljónir króna. Þar af verður þátt-
taka sjúklinga að meðaltali um 35% og
ríkið greiðir mismuninn, eða um 65%.
Áætlaður kostnaður vegna
ferliverka var reiknaður nákvæmlega
út fyrir síðustu samninga TR við sér-
fræðilækna. Kostnaðurinn er fenginn
út með því að skipta vinnutímanum
niður í einingai- og í hverri einingu er
gert ráð fyrir gjaldi vegna launa, notk-
unar á tækjum, húsnæðis og fleiri
þátta. Reiknað er út hvað hver eining
kostar, en frá áramótum hefur hún
verið metin á 165 krónur. Síðan er
fundið út hvað hvert ferliverk tekur
margar einingar, þær einingar lagðar
saman og margfaldaðar með 165 krón-
um. Þá kemur út heildarverðið fyrir
ferliverkið. Ofaná þetta getur lagst
sérstakt tækjagjald ef svo ber undfr
og er það einnig miðað við ákveðnar
margar einingar. Hlutur sjúklingsins í
heildarverðinu er miðaður við reglu-
gerð um hlutdeild sjúkratryggðra í
kostnaði vegna heilbrigðisþjónustu.
Samkvæmt núgildandi reglugerð
greiðir sjúklingur alltaf fjórtán hund-
rað krónur fyrir hvert ferliverk. Sú
upphæð er dregin af heildarkostnaðin-
um við ferliverkið og ber sjúklingnum
síðan að greiða 40% af afganginum. Sé
sjúklingur með afsláttarkort greiðir
hann að sjálfsögðu minna.
Ef eitt dæmi er tekið um heildar-
verð fyrir ferliverk miðað við gjald-
skrá frá TR kemur í ljós að hálskirtla-
taka, gerð með leiser, er metin á 100
einingar og sérstakt tækjagjald er
metið á 50 einingar. Samtals eru þetta
150 einingar. Heildarkostnaðurinn er
27.885, en hluti sjúklings er sam-
kvæmt því 10.740, en sé hann með af-
sláttarkort verður hann 3.733 krónur.
SÍFELLT fleiri læknisverk falla undir ferliverk sem
sjúklingar þurfa að greiða sérstaklega fyrir.
I samningum spítalanna við þá sér-
fræðilækna sem sinna ferliverkum
sem verktakai’ er kveðið á um hlutfall
launa til læknisins fyrir hvert verk.
Þetta hlutfall er mismunandi eftir sér-
fræðigreinum. Sérfræðingar á sjúkra-
húsum, sem kjósa að vinna ferliverk
sem verktakar, eru yftrleitt ekki í
100% starfi hjá sjúkrahúsinu og eiga
að vinna ferliverkin utan síns hefð-
bundna vinnutíma. Þeir fá yfirleitt
sérstaklega greitt fyrir ferliverkin frá
spítalanum í lok hvers mánaðar, þ.e.
sú greiðsla leggst ofaná
umsamin mánaðarlaun.
Með öðram orðum fer sú
greiðsla eftir því hve mörg
ferliverk voru unnin. St.
Jósefsspítalinn í Hafnar-
firði er reyndar undan- “
tekning fi’á þessari reglu, því hann er
eini spítalinn sem greiðir sérfræðing-
um einungis fyrir unnin verk. Þar eru
sérfræðingar ekki á föstum launum.
Hver verður þróunin?
Kristján Erlendsson, fyri’verandi
ski’ifstofustjóri í heilbrigðisráðuneyt-
inu, játar því aðspurður að þróun heil-
brigðisþjónustunnar á síðustu árum
hafi verið það hröð að sífellt flefri
læknisverk falli undfr ferliverk. Fram-
farir í tækni og betri aðstæður utan
spítala geri það mögulegt. En þýðir
það að þróunin sé að verða sú að sjúk-
lingar borgi fyrir æ fleiri aðgerðir sem
unnai’ era á sjúkrahúsum? „Nei, það
get ég ekki sagt, því þrátt fyrir allt
eru ferliverk einungis lítið brot af
þeim verkum sem unnin eru á sjúkra-
húsum. Að sama skapi eru greiðslur
fyrir þau einungis lítið brot af heildar-
fjárveitingu ríkisins til sjúkrahús-
anna,“ segir Kristján.
í þessu sambandi bendir Þórður
Sverrison augnlæknir á að á síðast-
liðnum árum hafi frekar dregið úr
ferliverkum á sjúkrahúsum, þar sem
æ fleiri sérfræðingar séu farnir að
sinna slíkum verkum á einkareknum
stofum utan spítalanna. Þróunin sé
einnig í þá átt á öðrum Vesturlöndum.
Segir hann að sumir læknar telji það
hagkvæmara að sinna verkefnunum á
einkareknum stofum vegna þess að
erfitt geti verið að gera samninga við
sjúkrahúsin til lengri tíma.
Sigurður Guðmundsson landlæknir
tekur undir það að þróunin sé að
verða sú að sífellt fleiri verk sem falla
undir ferliverk séu að færast yfir til
einkarekinna stofa. Hann bendfr þó á
að margir telji það ákveðinn ókost
vegna þess að það þýði að sjúkrahúsin
sitji uppi með lang þyngstu
og erfiðustu tilvikin. Það
geti til að mynda haft áhrif
á rekstrarstöðu þeirra.
„En það sem er ekki hvað
síður mikilvægt í þessu
sambandi snýr að þjálfun
og kennslu heilbrigðisstétta; lækna-
nema, hjúkranamema, unglækna og
fleiri slíkra. Sé dregið úr ferliverkum
á spítulum sjá þessir hópar miklu
minna af léttari tilvikum en ella.“ Sig-
urður bendir jafnframt á að séu
ferliverk tengd sjúkrahúsunum sé
hægt að nýta starfsfólk þeirra, rann-
sóknarstofur og tæki, komi eitthvað
fyrir. „Síðast en ekki síst nýtast þessi
ferliverk til kennslu, sem er mjög mik-
ilvægt,“ ítrekar hann.
Iljúkrunarfi’æðingar
gagnrýna kerfið
Þrátt fyrir að margir beri lof á þetta
svokallaða ferliverkakerfi hafa ýmsir
orðið til að gagnrýna það og má segja
að hjúkrunarfræðingar séu hvað há-
Hjúkrunarfræð
ingar gagn-
rýna ferla-
verkakerfið
Meginhugsunin
sú að sjúkling-
um verði ekki
mismunað
værastir í þeim hópi. í samtali við
Ástu Möller formann Félags íslenskra
hjúkranarfræðinga kemur fi-am að
gagnrýni þeirra sé margþætt og að
einn þátturinn sé sá að sjúklingur
þui’fi ekki að greiða fyrir ferliverk sé
hann lagður inn á sjúkrahús af öðrum
orsökum. I því, segir Ásta, felst
ákveðin mismunun. Sjúklingar borgi
fyrir ferliverk í sumum tilvikum en
öðram ekki. Það geti því oft verið
sjúklingnum til hagsbóta að hann
lendi í „vandræðum“ vegna aðgerðar-
innar, því þá er hann lagð-
ur inn og getur sparað sér
mikla fjármuni. Hún segir
jafnframt að slík innlögn
geti komi sérfræðingnum
illa, út frá fjárhagslegu
“~~ sjónarmiði, því þá fái hann
ekki sérstaka greiðslu fyrir verkið.
„En sé sjúklingurinn ekki lagður inn
fá sérfræðingarnir pening í sinn vasa
og það sama má segja um stofnunina,"
segir hún. Þá telur Ásta að velflestir
sjúklingar séu grunlausir um að þeir
þurfi að borga fyrir ákveðnar aðgerðir
á spítala en ekkert fyrir aðrar. „Eftir
aðgerð sem fellm’ undir ferliverk
standi því margir frammi fyrir því að
þurfa að greiða háa fjárhæð í stað
þess að fá spítalaþjónustuna endur-
gjaldslausa eins og þeir áttu kannski
von á,“ segir hún.
Gagnrýni hjúkrunarfræðinga snýr
einnig að því að einungis læknar fái
greitt sérstaklega fyrir ferliverk en
ekki aðrir heilbrigðisstarfsmenn sem
að vinnunni komi, til dæmis hjúkrun-
arfræðingar. „Læknirinn er í sumum
tOfellum verktaki við þessar aðgerðir
en hjúkranarfræðingurinn bara tæki
og fær bara greidd sín fóstu laun frá
spítalanum," segir hún.
í greinargerð nefndai’ á vegum
Borgarspítalans árið 1995, sem Lilja
Stefánsdóttir hjúkranarfræðingur
veitti forystu, segir m.a. um þetta
gagnrýnisatriði: „Hjúkranarfræðingar
hafa haft margai’ athugasemdir vegna
þess fyrirkomulags sem nú er viðhaft
vegna ferliverka. Hjúki’unarfræðingar
hafa almennt ekki haft áhuga á slíku
fyrirkomulagi, m.a. vegna þess að sam-
kvæmt kenningum í stjómun og víð-
tækri reynslu getur það aldi’ei gengið
að tvær fagstéttir vinni hlið við hlið,
þar sem önnur stéttin hagnast á mikl-
um afköstum en hin tapar, vegna auk-
ins álags en óbreyttra launa.“ Þá er í
greinargerðinni bent á að sérfræðingar
á spítulum hafi leyfi til að stunda
ferliverk utan síns vinnutíma, þ.e. í
vaktafríum, sumarfríum og fríum
vegna uppsafnaðrar vinnu,
en mjög erfitt sé að hafa
eftirlit með því að þannig
sé þessu háttað í raun og
veru.
Kristján Erlendsson var
"““ spurður um þessa gagn-
rýni hjúkranarfræðinga og sagði hann
að hún væri vissulega sjónarmið sem
taka bæri tillit til. „En það er hægt að
hugsa sér þessa samninga um
ferliverk á ýmsan hátt,“ segir hann og
bendir á að þar sem ferliverk miðist
við læknisverk sé eðlilegt að læknar
fái greitt fyrir sína vinnu samkvæmt
því. „En þá er eftir hlutur spítalans og
inni í þeim hluta er reiknaður kostnað-
ur og þar með talinn greiðsla til ann-
arra starfstétta sem vinna að
ferliverkinu. Það er því spítalanna að
semja við til dæmis hjúkrunarfræð-
ingana um það hvernig þeir fá greitt
fyiir sín verk. Til dæmis hvort þefr fái
ákveðin laun fyrir hvern klukkutíma
eða ákveðin laun fyrir hvert verk,“
segir hann.