Morgunblaðið - 19.05.1999, Blaðsíða 42

42 MIÐVIKUDAGUR 19. MAÍ 1999
MORGUNBLAÐIÐ
UMRÆÐAN
Æðardúnn
MIG langar að
koma að mínu sjónar-
miði varðandi frétt 5.
mars: „Verðfall á æð-
ardún“.
Þar er enn eina
ferðina vegið að mín-
um viðskiptum undir
rós og tek ég því til
andsvara, líkt og ég
gerði í Bændablaðinu
20. aprfl eftir ádrepu
æðarbænda í minn
garð í næsta tölublaði
þess á undan.
Sjálfur hef ég unnið
og selt um Vz tonn
dúns á hverju sumri,
þar að auki samdi ég um sölu á
öðru eins magni fyrir aðra
hreinsistöð og lítilsháttar fyrir þá
þriðju. Reyndar nam það magn
alls nær 1,2 tonnum dúns sem ég
samdi um sölu á allt árið ‘98, nær
allt á kröfuharðasta markaðinn,
Japan. Fjármálaráðuneyti Japans
gefur upp dúninnflutning
jan.-nóv. ‘98 frá íslandi sem rúm
1,6 tonn. Afkastageta mín í
vélunnum dúni hefur verið yfir
200 hrein kg/mánuði en mun í vor
væntanlega vaxa í rúm 400 hrein
kg/mán. Eg ræð starfsfólk í
fjaðratínslu til að geta afhent full-
unnin 200 kg/mán. í 4 mánuði en
hef ekki haft vinnu fyrir það út
sumarið undanfarin tvö ár vegna
hráefnisskorts.
Ég er ekki lengur í samtökum
dúnútflytjenda þar sem allt sam-
ráð um verð í nafni markaðs-
verndar fór út um þúfur og ég
hafði tapað á að halda slíka samn-
inga. Árið ‘97 borgaði ég 60.000
kr./kg (hefði getað unnið og selt
300 kg í viðbót strax á þeim kjör-
um, hefði ég fengið hráefni) og
40.000 kr./kg ‘98 en hreinsun var
frí í báðum tilfellum. Smáeftir-
spurnartoppur kom ‘97 en dó út
um haustið enda höfðu útflytjend-
ur farið upp í nær 75.000 kr./kg
FOB, nokkuð sem fyrirséð var að
markaðurinn bæri ekki. Ég leyfði
mér ekki slíkt okur, fór ekki yfír
66.000 kr./kg CIF, en rak starf-
Jón Sveinsson
semina fyrir bragðið
með tapi og tapaði
viðskiptum við dún-
framleiðendur sem
vonuðust eftir enn
hærra verði en ég
bauð en varð í engu
tilfelli að ósk sinni hjá
keppinautum. Ég mat
áframhaldandi sölu
meir en skyndigróða
á smámagni. Þeir
sem nú kvarta undan
sölutregðu geta eigin
græðgi um kennt.
Arangur minn ‘98
segir allt sem þarf um
rétt stöðumat.
Félagsskapur æðardúnútflytj-
enda telur að sumir hafi verið of
fljótir að lækka verð, því hafi það
fallið. Verðið var fyrirfram fallið
um leið og menn leyfðu sér okur-
verð langt umfram raunkaupgetu
kúnna í sýndareftirspurn byggðri
á smáum pöntunum. Kenning um
bráðræði í verðlækkun er röng
því að það er allt hægt að selja
með réttri verðlagningu, þeirri
sem markaðurinn ber á hverjum
tíma. Þar sem ég einvörðungu
fæst við dúnhreinsun og útflutn-
ing, verð ég að koma vörunni í lóg
jafnóðum og hún er unnin. Ég hef
ekki efni á að bíða eins og önnur
fyrirtæki í dúni, hverjum dúnn er
einungis hliðarlína. Þeim er sama
þó að þau liggi með birgðir árum
saman enda liggja þeirra hags-
munir í að ná sem hæstri álagn-
ingu, hvenær sem hún svo kynni
að nást.
Verðlagning er einföld og mið-
ast við það hvaða verð markaður-
inn er til í að borga fyrir heildar-
magnið sem unnið er í stöðinni,
smátoppar eru ekki dæmigerðir
fyrir markaðinn í heild. Þar sem
ég skipti við stærstu kaupend-
urna er þetta jafnvægi auðfundið í
upphafi dúnvertíðar. Krefjist ég
hærra verðs en þar sem jafnvægi
til heildarafsetningar finnst, - sit
ég uppi með birgðir með áföllnum
kostnaði en án tekna. Fyrra árs
birgðir í landinu nú hjá öðrum
Verðlagning

Kynnum náttúrulegu ME
húðvörunar frá Maija Entrich
í Breiðholtsapóteld,
í dag og á morgun frá 13-18
.i »
<*■ \
'iftS
'•>«> ■
Náttúrulegu snyrtivörurnar frá ME hafa
marga þá eiginleika sem húðin þarfnast
til að viðhalda mýkt og raka.
Nýja Bio-línan er ómótstæðileg.
20%
kynníngarafsláttur
- fæst nú í apótekum
Heildsöludreifing: Evroís ehf. sími 698-2188
Þeir sem nú kvarta
undan sölutregðu, segir
Jón Sveinsson, geta
eigin græðgi um kennt.
stöðvum upp á hátt í tonn, benda
ekki til þess að verðlagning mín í
fyrra hafi verið of lág, - þvert á
móti væri rökrétt að álykta að
hún hefði verið of há. Þar sem af-
kastageta minnar stöðvar er meiri
en annarra get ég lokið vinnslu og
sölu að hausti. Því var ég ekki að
selja í vetur þegar verð fór enn
lækkandi og spyrja mætti sem
fyrr: „Hverju reiddust goðin þá er
brann hraunið hvar er stöndum
vér nú?“
Þeir fáu sem voru í viðskiptum
við mig nutu einmitt, vegna
vinnsluhraða og hraða í afsetn-
ingu, hærra verðs en nú fæst fyrir
‘98 dún, fyrir utan að fá langtum
skjótara uppgjör. Samt hefur mig
árum saman vantað hráefni í eigin
vinnslustöð og á meðan birgðir
hrannast upp er ég í þeirri undar-
legu stöðu að þurfa að leita fyrir
mér erlendis eftir hráefni.
Því er haldið fram í fréttinni að
sængurframleiðendur undirbúi
jólasölu með kaupum að hausti.
Reyndar hafa kaupendur hrein-
lega ekki fengið dúninn fyrr,
vinnsla hefur almennt ekki hafist
fyrr í öðrum stöðvum og stendur
nær allt árið hjá þeim. Mínir
kaupendur segjast helst vilja dún-
inn í júlí.
Þá eru gæði þess sem stærstu
hreinsistöðvar bjóða einfaldlega
ekki fullnægjandi kröfum minna
kaupenda í Japan vegna úreltrar
tækni og vankunnáttu. Ennfrem-
ur krefst markaðurinn nýs dúns
einvörðungu, fyrst nóg ætti að
vera af honum og óþvegin fyrri
árs framleiðsla hefur skipt lit
vegna fítuniðurbrots og fyllingar-
kraftur hennar minnkar. Sjálfur
hvet ég mína kaupendur til að
halda fram gæðum og ferskleika
vörunnar og berjast gegn vörum
keppinauta sem innihalda þá ílla
hreinsaðan, gamlan dún. Þannig
mun markaðurinn smám saman
sjálfur loka á áframhaldandi
framleiðslu undirmálsvöru.
Þrennt skiptir því máli við vel-
heppnaða dúnsölu: 1) gæði í hrá-
efni og hreinsun, 2) sanngirni í
verðlagningu sem taki tillit til
birgða og aðstæðna á markaði
hverju sinni, 3) hröð afhending
sem tryggir kaupanda lágan
birgðakostnað, að geta þvegið æð-
ardún utan gæsadúnstíma þvotta-
stöðva og auðvelda endursölu í
tæka tíð fyrir sængursölutíma
sem varir fram í janúar. Dúnkaup
síðvetrar eru kaupanda óhagstæð
en þau eru fjármögnuð með lán-
um þar sem sú vara fer ekki í
sængur fyrr en að hausti.
Taki markaðurinn við sér aftur
þarf enginn að óttast að verðið
hækki ekki aftur. Það getur það
hins vegar ekki gert á meðan illa
unnar, gamlar birgðir hrannast
upp og eru yfirhöfuð enn af ein-
hverjum kaupendum nokkurs
metnar. Slíkir kaupendur hljóta
að blekkja neytendur og ná enn
einhverri samkeppni við gæða-
vöru þó óréttmæt kunni að virð-
ast.
Höfundur er iðnrekandi.
Nokkur orð um
sj ómannaafsláttinn
I MORGUNBLAÐ-
INU 24. apríl sl. lagði
Stefán nokkur Gissur-
arson, titlaður sem
vátryggingaráðgj afi,
til að sjómannaaf-
slátturinn yrði aflagð-
ur til að bæta kjör ör-
yrkja.
Það var líka frétt í
þessu sama blaði frá
aðalfundi Skipstjóra-
og stýrimannafélags-
ins, sem haldinn var
nýlega, þar sem kom
fram að ársstörfum
farmanna á Islandi
hefði fækkað um 64%
á tíu árum. Utlend-
ingar eru að mestu að taka við
störfum íslenskra fai'manna og
aðeins sigla þrjú skip undir ís-
lenskum fána í dag. Þetta er al-
varleg þróun sem hlýtur að vera
umhugsunarefni og kom fram á
aðalfundinum að allar Norður-
landaþjóðirnar, nema Islending-
ar, hafa beitt skattalegum að-
gerðum í einhverju formi til að
tryggja farmönnum störf til
frambúðar.
Á undanförnum misserum hafa
fáeinir einstaklingar lagt til að
sjómannaafslátturinn verði lagð-
ur niður vegna óskaplegs órétt-
lætis sem hann veldur í þjófélag-
inu og mismununar í skattlagn-
ingu landsmanna. Ég hef ekki séð
ástæðu til að svara þessu fyrr en
ég sá áðurnefna grein Stefáns.
Það er oft haft á orði að mikið
vanti upp á að allir borgi eðlilega
skatta til samfélagsins og er þá
sjómannaafslátturinn hjóm eitt í
samanburði við þær upphæðir. I
grein sinni segir Stefán: „Enn í
dag er þetta lagaskrípi eitt mesta
óréttlætismál sem þjóðin býr
við.“
Vandamálin eru ekki stór né
mikil á Islandi samkvæmt þessari
fullyi'ðingu og væri vel ef sjó-
mannaafslátturinn væri mesta
óréttlætismálið hér á landi, en
greinilega stendur hann Stefáni
eitthvað fyrir þrifum. Reyndar
hef ég bara heyrt tvo aðra menn
fjalla nýlega um að afleggja sjó-
mannafsláttinn, en það var pró-
fessor í Háskólanum, sem belgdi
sig mikið út á síðum Morgun-
blaðsins sl. haust minnir mig, og
svo einn þingmaður
Reykvfldnga, fjár-
málaspekulant með
meiru, sem ekki hefur
reyndar talað mikið
um þetta mál svona
rétt í kringum kosn-
ingar. Það kemur mér
hins vegar á óvart að
sjómannaforustan
skuli ekki hafa svarað
þessum greinum, því
það er hennar að
verja af hörku þessa
kjarabót sem sjó-
menn fengu fyrir
Páll Ægir löngu og ekkert rétt-
Pétursson lætir að af þeim verði
tekið aftur. Stefán
tryggingaráðgjafi heldur því fram
að sjómenn séu tekjuhæstu menn
þjóðarinnar og finnst mikill smán-
arblettur að þeir skuli njóta þess-
ara fríðinda. Laun áhafna á afla-
hæstu skipunum eru góð, það er
líka oftast miðað við þau laun þeg-
ar þessi mál ber á góma en ekki
meðallaun sjómanna. Sjómenn
Skattlagning
Blandið ekki saman,
segir Páll Ægir Pét-
ursson, kjörum öryrkja
og sjómanna.
eru ekki tekjuhæsta stétt landsins
það er af og frá. Vátryggingaráð-
gjafinn ætti að kynna sér betur
kjör sjómanna og ef hann heldur
að kjör öryrkja batni með því að
leggja niður sjómannaafsláttinn
þá er hann á villigötum því það
breytti engu nema að kjör sjó-
manna versnuðu. Sjómannaaf-
slátturinn, sem er 655 kr. á skráð-
an dag, er réttlætismál sjómanna
og ætti ekki að leggja hann af fyrr
en sjómenn njóta sömu þjónustu
og aðrir landsmenn. Má þar nefna
að þegar skip leggur úr höfn og er
komið nokkrar sjómílur frá landi
sést ekki sjónvarp. Auk þess sést
sjónvarp ekkert á siglingaleið frá
norðanverðum Faxaflóa þar til
komið er norður fyrir land,
grunnt úti af Húnaflóa og úti af
Austfjörðum sést sjónvarp ekki.
Utvarpið dettur út þegar komið
er lengra frá landi, nema lang-
bylgjuútsending og þá eingöngu
ein rás. Símasamband dettur líka
út í örlítið lengri fjai-lægð en sjón-
varpið, auk þess sem símasam-
band er slitrótt víða við ströndina.
Ef sjómenn slasast alvarlega, sem
gerist því miður oft þrátt fyrir
góða fræðslu Slysavarnaskóla sjó-
manna, þá getur það tekið þá
nokkra klukkutíma að bíða eftir
lækni og hann kemur ekki í
sjúkrabíl. Ef alvarlegt slys ber að
höndum er óvíst hvenær hægt er
að koma hinum slasaða á sjúkra-
hús því við mjög slæm skilyrði er
óvíst að þyrla geti híft hann frá
borði. Sjómenn vinna við erfiðari
aðstæður en flestir landsmenn og
örugglega hættulegri. Auk þess
má nefna að ekki er langt síðan
lífeyrisgreiðslur úr lífeyrissjóði
sjómanna lækkuðu á einu bretti
milli 12 og 13% og ekki á ég von á
því að sjómenn fái þessa skerð-
ingu bætta í bráð. Það er því eng-
inn smánarblettur í íslensku þjó-
lífi að sjómenn njóti sjómannaaf-
sláttar eins og Stefán Gissurarson
tryggingaráðgjafi heldur fram.
Þvert á móti á íslenska þjóðin að
vera stolt af því að sjómenn njóti
hans „Islands Hrafnistu menn“.
Islenskir sjómenn þurfa ekki að
hrista af sér neitt slen eins og
fram kemur í máli Stefáns trygg-
ingaráðgjafa. Þeir hafa hingað til
ekki verið haldnir sleni, það geng-
ur ekki til sjós.
Að lokum vil ég benda Stefáni á
að blanda ekki saman kjörum ör-
yrkja og sjómanna. Ef Stefán vill
bæta kjör öryrkja sem eru
skammarlega léleg og þurfa að
lagast, þá hlýtur hann að geta
bent á aðrar lausnir en að skerða
laun sjómanna, þetta eru svo
óskyld mál. Mín vegna má Stefán
Gissurarson tryggingaráðgjafí
ákæra alla þingmenn Alþingis
eins og hann hótar að gera í
blaðagrein sinni, hann og aðrir
eiga hins vegar að láta sjómenn í
friði með sín kjör. Að halda sjó-
mannaafslættinum óbreyttum og
að bæta kjör öryrkja er
hvorttveggja réttlætismál.
Höfundur er skipstjóri.