Morgunblaðið - 17.07.1999, Blaðsíða 32

32 LAUGARDAGUR 17. JÚLÍ 1999
NEYTENDUR
______ MORGUNBLAÐIB
LISTIR
Mikið að gera á sumarútsölum
Morgunblaðið/Jim Smart
Algengur afsláttur á bilinu 30-60%
Sumarútsölurnar eru hafnar af fullum krafti og að
sögn nokkurra kaupmanna sem rætt var við í vik-
unni er mikið að gera.
Algengur afsláttur er á bilinu 30-60%. Sumar-
fatnaður er algengasta útsöluvaran, en þó er ýmis
önnur sérvara á tilboði þessa dagana, raftæki,
tölvuleikir, búsáhöld, garðhúsgögn og sumarblóm,
svo dæmi séu tekin.
Laxi fylgt eftir frá árbakka til neytanda
Síritar mæla gæði og
ferskleika alla leið
Hér áður fyrr voru skynfærin ein
notuð til að meta ferskleika matvæla
á við kjöt og fisk. Tækninni hefur
fleygt fram síðustu ár. Nú hafa fyrir-
ferðarlitlir mælar og síritar auðveld-
að mat á ferskleikanum og skrá ferli
matvörunnar frá framleiðanda og
uns hún er komin í verslanir eða á
borð til neytandans.
Erlendir og innlendir kaupendur
matvæla gera vaxandi kröfur til
framleiðenda um gæði og ferskleika.
Eftirlit með þáttum eins og hitastigi
matvæla er talið nauðsynlegt til að
tryggja gæði.
Lýður Skúlason og Jón H. Ragn-
arsson starfa hjá Boðvídd en það
fyrirtæki selur mæla og sírita sem
nýtast til margskonar mælinga í
matvælaiðnaði. Til að átta sig á
hvernig þróunin hefur verið fengum
við að fylgjast með laxi alveg frá því
hann var veiddur í Laxá í Kjós fyrr í
vikunni og uns hann var kominn í
flskborðið hjá físksalanum.
Fitumæling á árbakkanum
Jón og Lýður voru búnir að mæla
hita, raka, ljósmagn og jarðvegshita
á árbakkanum til að meta líkur á
veiði þann daginn sem laxinn kom á
land. Þegar búið var að landa laxin-
um var hann fitumældur á árbakk-
anum með sérstökum fitumæli. Þeir
segja að útfrá fitumagni sé síðan
hægt að ákveða hvort laxinn henti
best á grillið, í reykingu eða hvort
það er æskilegt að grafa hann.
Að lokinni fitumælingu á árbakk-
anum vai- gengið frá laxinum í
frauðkassa og hann ísaður. I kass-
ann var settur síriti sem mælir hita-
stigið á honum. Landflutningabíll frá
Samskipum er með slíkan sírita í
bflnum hjá sér auk þess sem þeir eru
með til reynslu þráðlaust eftirlits-
kerfi. Þá geta höfuðstöðvar Land-
flutninga fylgst með bflnum á skjá
hjá sér, hitastigi farmsins svo og
komu- og brottfarartíma bflsins.
Frauðkassinn var síðan fluttur
með þessum hætti til fisksalans í
Nethyl. Þegar hann fékk laxinn í
hendur úr flutningabflnum tók hann
mælinn úr frauðkassanum og stakk í
tölvuna hjá sér sem sýndi þá með
línuriti hvaða hitastig var á laxinum
frá árbakkanum og til hans.
Fisksalinn mældi síðan ferskleik-
ann áður en nýmetinu vai- komið fyr-
ir í kældu fiskborðinu.
„Eins og dæmið hér að ofan lýsir
eru komnir mjög fyrirferðarlitlir
mælar til að fylgjast með gæðum og
ferskleika nýmetis. Síritar vinna ým-
ist með þeim hætti að minniskubbur
í tækinu sjálfu geymir upplýsingarn-
ar og síðan eru þær lesnar inn á
tölvu til frekari vinnslu eða að sírit-
Ragnarsson eru með fartölvu að
taka upplýsingar af hitastigs-
síritum. Fiskurinn er fitumæld-
ur á árbakkanum og hann lagð-
ur í frauðkassa með ís.
inn sendir upplýsingarnar í móður-
stöð til skráningar. Sum kerfi er
hægt að þjónusta í gegnum Netið.“
Vitið þið til að mörg íslensk mat-
vælafyrirtæki hafi þegar tekið þessa
tækni í sína þjónustu?
„Mörg fyrirtæki eru komin með
kerfi sem þetta að hluta til, sérstak-
lega þar sem kröfúr eru háværar um
innra eftirlit og ferskleika. Einstaka
fyrirtæki eru síðan komin með mjög
öflug kerfi á þessu sviði.“ Þegar þeir
LAXINN kominn í fiskborðið hjá
Ásmundi Karlssyni, fisksala 1
Nethyl. Þar mælir hann fersk-
leika fisksins.
eru spurðir hvort dýrt sé að koma
upp eftirlitskerfí sem þessu taka þeir
dæmi. „Kerfi sem mælir hitastig í
þremur klefum allan sólarhringinn
kostar um 100.000 krónur og síðan
er rekstrarkostnaður nánast eng-
inn.“
Þeir segja að mælingar með sírit-
um og þessum litlu mælum hafi feng-
ið samþykki heilbrigðisyfirvalda og
benda á að mælingarnar séu mjög
nákvæmar.
fisksins. Morgunblaðið/Ámi Sæberg
Eilífðin eini
óhagganlegi
veruleikinn
ÚT er komin hjá Skál-
holtsútgáfunni bókin
Á torgi himinsins eftir
séra Heimi Steinsson
á Þingvöllum. Hug-
leiðingar á helgum
dögum og hátíðum er
undirtitill bókarinnar.
Hún hefur að geyma
hugvekjur sem áður
hafa verið birtar í
Morgunblaðinu, sú
fyrsta á hvítasunnu-
dag 1997 og á eftir
fylgdi ein hvern helg-
an dag til jafnlengdar
árið eftir.
„Þegar ég kom aft-
ur á Þingvöll fannst
mér kominn tími til að ég reyndi
að gera grein fyrir lífsskoðun
minni með endanlegri hætti en ég
hafði áður gert,“ segir séra
Heimir, þegar hann er inntur eft-
ir tildrögum bókarinnar. Þing-
vellir koma þar víða við sögu og
ein hugvekjan, „Heilög geymið
Islands vé“, fjallar gagngert um
Þingvelli. Annars segir hann hug-
velqurnar að verulegu leyti vera
útleggingar á textum kirkjuárs-
ins og því megi ætla að menn sem
þurfi að prédika á helgum dögum
geti haft af bókinni nokkurt
gagn. „Hinu er ekki að leyna að
þar eru nokkrar hugvekjur sem
ekki fylgja textum hlutaðeigandi
sunnudags - og það má kannski
segja að í þeim komi mín lífsskoð-
un fram, umfram það sem gerist í
þeim hugvekjum sem byggðar
eru á textum kirkjuársins," segir
hann og vísar sérstaklega til
þriggja kafla undir titlinum Sam-
semd og veruleiki. „Eg hef lengi
verið þeirrar skoðunar að eilífðin
sé eini óhagganlegi veruleikinn
sem við eigum aðgang að og kost
á og það er það sem ég reyni að
setja fram þarna með svolítið ít-
arlegri hætti en áður.“
Kristin einingarhyggja er
Heimi einnig hugleikin og um
hana fjallar hann í köflunum
Kristin einingarhyggja, Fylling
lífs og Kjarni tilverunnar. „Með
kristinni einingarhyggju, sem ég
leyfi mér að nefna svo, er ég að
þýða orðið „mystik". Þetta er
vandræðaorð, sem hefur verið
þýtt á ýmsa vegu. Eg leyfði mér
að fífja upp á nýyrði; einingar-
hyggju eða einingar-
vitund, vegna þess að
mystik felur í sér
meðvitund um ein-
ingu við Guð eða
náttúruna - eða um-
hverfið, hvað sem við
viljum nú kalla það.
Það er sérstök með-
vitund sem menn
geta orðið fyrir fyrir-
varalaust, úti í nátt-
úrunnar ríki, en
menn geta líka rækt-
að hana með bænum
og hugleiðslu," út-
skýrir Heimir og get-
ur þess að orðin dul-
speki og dulhyggja
geti einnig gengið í þessu sam-
hengi og ennfremur orðið innsjá,
sem komið sé frá Sigurbirni Ein-
arssyni biskupi.
Enn eitt þema sem Heimir
fjallar sérstaklega um í hugvekj-
um sinum er evangeliskur rétt-
trúnaður. „Þar er fjallað um rétt-
lætingu af trú,“ segir hann og
bendir á kaflann Kirkja fagnað-
arerindisins. „Daginn eftir að
þessi hugvekja birtist hringdi í
mig maður, sem sagðist lesa hug-
vekjumar með athygli en hann
væri orðinn þreyttur á þessari ei-
lífu boðun um réttlætingu af trú
og spurði hvar væm eiginlega
hin góðu verk. Þá skrifaði ég
hugvekjuna „Trúin er ónýt án
verkanna“ gagngert í svars
skyni. Þar leyfí ég mér að benda
alveg sérstaklega á að það er í
kristnum löndum sem velferðar-
ríkið varð til og það er í evang-
elisk-Iútherskum löndum sem
velferðarríkið hefur náð mestum
þroska,“ segir Heimir. Þetta setti
hann raunar fyrst fram í erindi á
ráðstefnu árið 1983, þar sem
haldið var upp á afmæli Marteins
Lúthers. Þar sagði hann það ekki
geta verið tilviljun að velferðar-
ríki nútímans væm sterkust í
evangelisk-lútherskum löndum.
„Þau byggjast í rauninni á sam-
kennd, sem ekki virðist alls stað-
ar vera til í sama mæli. Sam-
kenndin er auðvitað afkvæmi
þessarar ríkiskirkju, sem nú heit-
ir þjóðkirkja og hefur alið menn
upp öldum saman í því að Iita á
sig sem heild, eina samstæða
heild,“ segir Heimir að síðustu.
Sr. Heimir
Steinsson
Hvergi hefur mannlegt félag náð öðrum eins þroska og í vel-
ferðarríkjum nútímans. Þegar litið er til velferðarríkja í Ijósi
sögunnar, kemur í ljós, að bezt hefur til tekizt um eflingu
þeirra með þeim þjóðum, er öldum saman hafa lotið forræði
þeirrar kirkju, sem kennir sig við fagnaðarerindið. Fram eftir
20. öld fóru Norðurlandabúar í fylkingarbrjósti varðandi sköpun velferðar-
ríkja. Norðurlönd hafa hins vegar lotið evangelisk-lútherskum sið frá því á
16. öld. Rök hafa verið færð fyrir því að hér sé ekki um tilviljun eina að
ræða, heldur eigi velferðarríki í þessum löndum m.a. rætur að rekja til
evangeliskrar arfleifðar.
Úr bókinni Á torgi himinsins.
Eru rimlagardínurnar óhreinar!
Vfib hreinsum:
Rimla, strimla, plíseruS og sólargluggatjöld.
Setjum afrofmagnandi bónhúö.
Sækjum og sendum ef óskaö er.
J _ Nýi°
tæHaúhránsunin
Sólheimar 35 • Sími: 533 3634 • OSM: 897 3634
Byggingaplatan W0tM)(2®
sem allir hafa beðið eftir
VIROC®byggingaplatan er fyrir VlROC®byggingaplatan er platan
veggi, loft og gólf sem verkfræðingurinn getur
VIROCbyggingaplatan er eldþolin, fyrirskrifað blint.
vatnsþolin, höggþolin, frostþolin og
hljóðeinangrandi
VIROC®byggingaplötuna er hægt
að nota úti sem inni
VIROC®byggingaplatan
er umhverfisvæn
PÞ
&co
LeitiS frekari upplýsinga
Þ.ÞORGRÍMSSON & CO
ÁRMÍILA 29 S: 553 86401 568 6100