Morgunblaðið - 17.07.1999, Blaðsíða 51

MORGUNBLAÐIÐ
MINNINGAR
LAUGARDAGUR 17. JÚLÍ 1999 51
+ Þórdís ívars-
dóttir fæddist á
Þóroddsstöðum í
Grímsnesi 20. maí
1901. Foreldrar
hennar voru Jónína
Margrét Þorsteins-
dóttir, f. 6.9. 1879 á
Litlu-Háeyri, Eyr-
arbakka, d. 24.5.
1959, og ívar Sigur-
jón Geirsson, f. 5.8.
1867 á Rauðará í
Reykjavík, d. 24.4.
1950. Hann ólst upp
á Bjarnastöðum í
Grímsnesi. Þórdís
ólst upp hjá fósturforeldrum,
Guðrúnu og Ólafi á Minniborg,
síðar í Norðurkoti Grímsnesi.
Þau voru bæði dáin áður en hún
náði tíu ára aldri, en þá tóku við
uppeldi hennar fóstursystir
hennar Kristín Jónsdóttir og
Jón Vigfússon hennar maður,
er tóku við búi í Norðurkoti.
fvar og Margrét eignuðust
sjö börn: Vilhjálm Hinrik, f. 12.
8. 1899, Þórdísi, f. 20.5. 1901,
Geirrúnu, f. 22.4. 1905, Vil-
borgu, f. 30.9. 1908, Iljörleif, f.
20.10. 1910, Geir, f. 15.9. 1912
og Guðrúnu, f. 19.10. 1918. Þau
eru öll látin.
Þórdís giftist 1924 Agli Egils-
syni, f. 14.7. 1898 að Þverá á
Síðu, Vestur-Skaftafellssýslu.
Hann fluttist á öðru aldursári
með foreldrum sínum að Galta-
læk í Biskupstungum og ólst
þar upp. Þórdis og Egill settust
í dag, 17 júlí, er til moldar borin
háöldruð móðir mín, Þórdís á
Króki. 98 ár er hár aldur, en hún
átti því láni að fagna að vera ern
sem kallað er, fylgjast með öllu,
ótrúlega minnug og sjálfbjarga, en
hún naut þeirra forréttinda að fá
að dvelja á sínum stað, í sínu gamla
umhverfi. Hafði þar sína íbúð, sinn
uppáhaldsstól, var í skjóli Heimis,
síns kæra fóstursonar og konu
hans, Margrétar. Og dætur þeirra
fjórar voru ömmu hjartkærar eins
og allir hennar afkomendur voru
henni. Hún sagði líka stundum:
„Mikið er ég rík og lánsöm mann-
eskja að eiga alla þessa afkomend-
ur, og að þeir skuli muna eftir
mér.“ En hver myndi gleyma henni
mömmu, sem alltaf átti hlýju og
bros, kaffi á könnunni, ullarsokka
og vettlinga í öllum stærðum, sem
oft kom sér vel. Sælgæti í litla
munna og hlýja stroku á vanga.
Mig, frumburð hennar, langar að
koma á blað fáeinum minninga-
brotum, en af miklu er að taka sem
von er, á 73 árum.
Þórdis móðir mín fæddist á Þór-
oddsstöðum í Grímsnesi 20. maí
1901. Foreldrar hennar voru
Jónína Margrét Þorsteinsdóttir
frá Litlu-Háeyri á Eyrarbakka,
ættuð frá Steinum undir Eyjafjöll-
um, og ívar Geirsson, fæddur á
Rauðará í Reykjavík, alinn upp á
Bjamastöðum í Grímsnesi. Þau
vom bláfátæk húsmennskuhjón,
eins og þá var mikið um, kannski
mest vegna skorts á bújörðum.
Þórdís var næstelst sjö bama
þeirra. Elstur var Vilhjálmur Hin-
rik, sem kenndur var við Merkines
í Höfnum, faðir þeirra Ellýjar og
VOhjálms, sem flestir kannast við
fyrir söng þeirra á áram áður, en
era bæði látin fyrir aldur fram.
Þessi tvö elstu, Hinrik og Þórdís,
lifðu systkini sín öll.
Kynslóðir koma, kynslóðir fara,
aldamótakynslóðin 1900 mun senn
öll gengin á vit feðra sinna, og hef-
ur lifað þá stórkostlegustu breyt-
ingatíma sem yfir okkar þjóð hafa
gengið. Sökum fátæktar foreldr-
anna var móðir mín tekin í fóstur,
þá þriggja vikna, að Hömram og
síðan að Minni-Borg, af Guðrúnu
og Ólafi sem síðar fluttu í Norður-
kot í Grímsnesi. Þá var mamma
tveggja ára, og þar ólst hún upp og
að á Króki í Bisk-
upstungum 1924 og
bjuggu þar æ siðan.
Þeim varð fimm
barna auðið sem
eru þessi í aldurs-
röð: 1) Þuríður, f.
26.7. 1926, hún á
ijögur börn, 2)
Steinunn, f. 3.9.
1927, dó barnlaus
29.4. 1947, 3) Egill
f. 26.8. 1929, hann á
fjórar dætur, 4) ív-
ar Grétar, f. 3.9.
1930, hann á þrjú
börn og 5) Jóna
Kristín, f. 29.11. 1942, hún á
þijár dætur. Fóstursonur
þeirra frá tveggja ára aldri er
Magnús Heimir Jóhannesson, f.
3.7. 1949, hann á fjórar dætur,
og eina fyrir hjónaband. Einnig
ólu þau upp son Þuríðar frá
fyrra hjónabandi, Unnstein Egil
Kristinsson, f. 22.5. 1947, hann
á þrjú börn og eina stjúpdóttur.
Ommubörn Þórdísar eru átján,
langömmubörnin tuttugu og
eitt og langalangömmubörnin
tvö.
Þórdís missti mann sinn, Egil,
9. febrúar 1984. Hún dvaldi síð-
an í skjóli Heimis fóstursonar
síns og Margrétar konu hans er
tóku við búi á Króki að Agli
látnum.
Kveðjuathöfn verður í Skái-
holtskirkju í dag kl. 13.00 og
jarðsett í Bræðratungukirkju-
garði.
dvaldi fram yfir tvítugt. Þessa fóst-
urforeldra hafði hún misst báða
þegar hún var tíu ára. Þá tóku upp-
eldissystir hennar, Kristín Jóns-
dóttir, sem var tíu árum eldri, og
hennar maður, Jón Vigfússon, við
uppfóstri hennar.
Börn vora látin vinna frá unga
aldri í þá daga; hún mun hafa verið
8-9 ára þegar hún sat yfir kvíaám,
hvernig sem viðraði að sumrinu,
vakti yfir túni og sinnti þar að auki
allskonar snúningum, sótti hesta,
rak kýr og vann allt sem hægt var
að láta börn vinna. Þetta þótti
henni ekki svo slæmt, hún var vilj-
ug til útivinnu, en að sitja yfir
prjónaskap og vera við inniverk,
það var öllu verra. En þetta með
tóvinnuna og prjónaskapinn átti
eftir að breytast. Hún var á sínum
búskaparárum afkastamikil við ull-
arvinnu, spuna og prjónaskap; ég á
upphlutssvuntu og langsjal sem
hún vann að öllu leyti úr úivalsþeli,
kembdi og spann og prjónaði.
Þetta era dýrgripir, falleg litasam-
setning í sauðarlitum, hún var
smekkmanneskja á bandliti. Hún
hafði fram á síðasta dag prjóna
sína hjá sér og greip til þeirra
hvem dag. Hún var óvenju hand-
styrk og lagin og fimm kross-
saumspúða hafði hún saumað síðan
um jól í vetur, 97 ára gömul. „Nú
er líka blessaða rafljósið og stækk-
unargler í lampa,“ sagði hún,
„munur eða grútartýran fyrstu
æviárin, eða tíulínu lampamir sem
vora nú strax betri; jú, svo vora
það gasluktirnar sem vora nú al-
deilis birtugjafar."
Svona smábirti hjá mannfólkinu
á þessari öld. Það mun hafa verið
1924 sem foreldrar mínir gengu í
hjónaband og hófu búskap á Króki
í Biskupstungum. Faðir minn var
Egill Egilsson frá Galtalæk, fædd-
ur á Þverá á Síðu í Vestur-Skafta-
fellssýslu, hann var Skaftfellingur í
báðar ættir. Árið 1899 munu for-
eldrar hans ásamt mörgu skyldu-
liði hafa flust búferlum að austan
til Arnessýslu og sest þar að. A
Króki vora lítil og léleg húsakynni
svo þau neyddust til að bæta þar
um, þó af litlum efnum. Og árið eft-
ir skall þessi margumtalaða al-
heimskreppa á og allar afurðir
hríðféllu í verði. Þetta varð mörgu
búandi fólki erfiður baggi, og svo
var um foreldra mína. Bömin
fæddust eitt af öðra, gestagangur
var afar mikill, því þarna var lög-
ferja yfir Tungufljót; móðir mín
minntist þess oft hvað það hefði
verið mikil kvöð og aukaáíag að sjá
um ferjuna, sama hvernig á stóð,
alltaf þurfti að svara ferjukallinu.
Þau vora afar gestrisin bæði, svo
mikils þurfti við, og oft vaknaði
barnahópurinn með kleinulykt í
nefinu, eða flatkökuilm, þá var hún
að baka. Mér er í fersku minni
hvað móðir mín reyndi að gleðja
okkur börnin sín um jólin; hún
saumaði á okkur falleg föt, því hún
var bráðlagin við það, og gaf okkur
jólagjafir, þó ekki væri nema nýja
flík á tuskudúkkuna með sellúítt-
hausinn sem kallað var, og ég efa
stórlega að börn séu ánægðari með
jólagjafaflóðið nú til dags en við
voram þá með það litla sem við
fengum.
Hafðu hjartans þökk, mamma
mín, fyrir bemskujólin mín. Að
eiga góða og kærleiksríka foreldra
er sannarlega guðs gjöf sem maður
fær aldrei fullþakkað.
Mesta sorg sem gekk yfir mitt
bemskuheimili var þegar systir
mín, Steinunn, elskuleg nítján ára
stúlka, fékk mislinga og dó af
þeirra völdum. Þá var þungur
harmur í móður- og föðurhjarta.
Ég trúi því fastlega að nú hafi hún
Steinunn systir og faðir minn tekið
á móti henni mömmu við komuna
yfir landamærin. Þar er birta, frið-
ur og kærleikur. í þeirri vissu kveð
ég elskulega móður mína með þökk
fyrir fómfýsi hennar og ást mér og
mínum til handa, fyrir að ala
drenginn minn upp og koma hon-
um svo vel til manns, og allt sem
hún gerði fyrir börnin mín í gegn-
um árin.
Og ég vil þakka mínum elskulega
uppeldisbróður og hans indælu
fjölskyldu fyrir það skjól og alla þá
umhyggju sem þau sýndu henni í
ellinni, að hún skyldi geta eytt ævi-
kvöldinu heima á Króki þar sem
hún unni öllu svo heitt en árin urðu
75 á Króki. Hafið hjartans þökk og
Guðs blessun sé ætíð yfir heimili
ykkar.
Far þú í friði og blessun alföður
sé með þér, mín kæra móðir.
Þuríður.
Mig langar að minnast ömmu
minnar, Þórdísar ívarsdóttur, í fá-
einum orðum. Alltaf skortir mann
orð þegar einhver nákominn manni
fer í ferðalagið, sem allir þurfa að
takast á við. Eitt sinn verða allir
menn að deyja. Þessar línur söng
Vilhjálmur Vilhjámsson, bróður-
sonur hennar ömmu. Þetta vita
auðvitað allir, en amma mín hafði
orð á því, ekki alls fyrir löngu, að
hún héldi að Guð væri búinn að
gleyma sér. Það hefur hann öragg-
lega ekki gert, því ömmu er ekki
hægt að gleyma.
Þegar ég var yngri fór ég oft í
heimsókn til ömmu á Krók, en þeg-
ar aldurinn fór að færast yfir mig,
urðu þessar heimsóknir færri. En
alltaf þegar ég heimsótti ömmu,
eða þegar hún kom í heimsókn í
höfuðborgina, áttum við alltaf lang-
ar og góðar samræður. Þá töluðum
við um lífið og tilverana í sinni
breiðustu mynd. Þetta var einstök
kona með stórt og mikið hjarta. En
ég veit að hún er hvíldinni fegin, og
fær núna að hitta dóttur sína sem
hún missti unga, manninn sinn,
systkini og marga góða vini sem
hún hefur þurft að sjá á eftir.
Elsku amma, guð blessi minn-
ingu þína.
Guðjón G. Danielsson.
Mig langar með þessum fáu lín-
um að kveðja ömmu mína, Þórdísi
ívarsdóttur, sem lést 10. júlí síðast-
liðinn.
Það erfitt er að vera í útlöndum
og geta ekki verið með fólkinu sínu
á svona erfiðum stundum. Mér
finnst ég vera svo langt í burtu. Ég
hef verið að hugsa um ömmu síðan
ég frétti að hún væri dáin. Ég tal-
aði við hana í síma fyrir stuttu og
vildi láta hana lofa mér því að við
hittumst þegar ég kæmi til Islands
um næstu jól. Ekki vildi amma lofa
neinu og sagði að margt gæti gerst
fram að jólum.
Amma mín var mjög hjartahlý
og seint gleymi ég ljúfa faðminum
hennar. Ég man ennþá hve gott
var að kasta sér háskælandi í faðm-
inn hennar ömmu þegar hún fann
mig. Orsökin var sú að ég, níu ára
gömul, fór með rútu í fyrsta sinn
ein til afa og ömmu. Ég vissi að ég
átti að fara úr rútunni á Tungu
fljótsbrú sem ég og gerði en enginn
var til að taka á móti mér. Heimir
frændi hafði átt að taka mig af rút-
unni á Laugarvatni en þar sem
þetta var ekki rúta frá Óla Ket þá
datt honum ekki í hug að ég væri
með. Amma og Heimir höfðu átt
erindi til Laugarvatns og þótti til-
valið að taka mig þar. Nú vandaðist
málið, engin rúta frá Óla Ket og
enginn krakki. Þau óku frá Laug-
arvatni og upp að Tungufljótsbrú.
Á gamla brúsapallinum stóð taskan
og rámfatapokinn en enginn
krakki. Ég hafði ekki haft vit á að
bíða heldur labbaði ég af stað og ég
hef alltaf verið ferlega áttavillt og í
staðinn fyrir að fara veginn fram í
Hverfi þá valdi ég náttúrlega veg-
inn í áttina að Einholti. Mér fannst
leiðin löng og ekki þekkti ég um-
hverfið og vissi svo skyndilega að
ég var týnd. Ég settist niður við
vegarkantinn og hágrét. Ekki veit
ég hversu lengi ég sat þama
skælandi en skyndilega heyrði ég í
bíl og mikið varð ég fegin þegar ég
þekkti bílinn hans Heimis frænda
og amma var með honum. Ég henti
mér í mjúka fangið á henni ömmu
og allt varð samstundis gott. Sumr-
in mín í sveitinni urðu sex og ótalin
era þau páskafrí og jólafrí sem ég
var hjá ömmu á Króki.
Sárt þykir mér að hún amma
mín sé dáin og að ég fái ekki að
hitta hana aftur. Svona er ég nú
eigingjörn, auðvitað veit ég að hún
var hvíldinni fegin og ég er þakklát
að hafa fengið að hafa hana svona
lengi.
Elsku mamma, pabbi, Palli, Guð-
jón, Steini og íjölskylda, Grétar og
fjölskylda, Alli og fjölskylda, Jóna
og fjölskylda og Heimir, Magga og
dætur, ég sendi ykkur mínar inni-
legustu samúðarkveðjur. Guð veri
með ykkur.
Unna Dan og
fjölskylda, Sviþjóð.
Amma dó síðastliðinn laugardag,
á 99. aldursári. Hún var ein af þeim
sem lifðu stórbrotna breytingatíma
í íslandssögunni. Á hennar upp-
vaxtaráram var ekki komið raf-
magn, útvarp, sími og svo ekki sé
nú talað um sjónvarp. Henni þótti
oft sem ungt fólk, nú á tímum,
kynni ekki að meta þau lífsgæði
sem það hefði. Sjálf þurfti hún að
strita myrkranna á milli á sínum
unglingsáram og hafði enga mögu-
leika á að menntast. Hún amma
mín var þó alls ekki bitur kona og
virtist fullkomlega ánægð með lífs-
hlaup sitt þegar hún var komin á
gamals aldur. Upp úr níræðu var
hún þó, í gamni, farin að kvarta
undan því að hafa ekki neinn jafn-
aldra til þess að ræða við, bara
komungt fólk sem var á aldrinum
40-70 ára.
Amma var sem betur fer heilsu-
hraust alla sína ævi. Ég og maður-
inn minn, sem ég kynntist þegar
amma var komin undir áttrætt,
komum nokkram sinnum í heim-
sókn á Krók í Biskupstungum, bæ-
inn þar sem amma bjó. Þá uppvart-
aði amma okkur með kaffi og bakk-
elsi og neitaði að fá nokkra aðstoð
frá okkur. „Ég er húsbóndi og þið
erað gestir,“ sagði hún glettnis-
lega. Eftir kaffidrykkju og kökuát
vora svo tekin fram spil. Síðan var
spiluð vist þangað til annað okkar
hjóna var orðið þreytt og vildi fara
heim.
Þegar ég flutti til Danmerkur,
árið 1995, varð af skiljanlegum
ástæðum lítið um heimsóknir mín-
ar að Króki í Biskupstungum. Ég
hitti ömmu í síðasta skipti um
páskana 1998. Við töluðum um allt
milli himins og jarðar. Það sem
kom mér mest á óvart var hvað
amma fylgdist vel með, þá 97 ára
gömul. Vissulega töluðum við tals-
vert um fortíðina en ég fann vel »
hvað hún fylgdist vel með stjórn-
málum samtímans. Þar sem ég
hafði þá búið í nokkur ár erlendis
gat hún frætt mig um marga hluti
sem mér fannst ég þurfa að vita.
Þá hafði hún amma mjög ákveðnar
skoðanir og var óhrædd við að
viðra þær.
I barnæsku man ég hvað það var
notalegt að koma í heimsókn í
sveitina til ömmu. Að lokum langar
mig til þess að segja stutta sögu af
samskiptum okkar. Dag einn þegar
ég var sjö ára ákváðu pabbi og
mamma að fara í sunnudagsbílferð
frá Hveragerði, þar sem við bjugg-
um, og að Króki. Þegar þangað var
komið tók amma á móti okkur og
sagði að kötturinn á bænum hefði
gotið fimm kettlingum. Að sjálf-
sögðu eyddi ég mestum hluta
heimsóknarinnar í að skoða kett-
lingana. Þegar ég, systur mínar og
foreldrar voram búin að kveðja
hana ömmu og komin út í bíl kall-
aði amma eitthvað til okkar. Síðan
gekk hún að bílnum og opnaði aðra
afturhurðina. Hún klappaði mér á
vangann og stakk svo einhverju
undir peysuna mína. Svo sagði hún:
„Gættu hennar vel nafna mín.“ Ég
fann hreyfingu undir peysunni og ■
undran mín var mikil þegar ég sá
einn kettlinganna í kjöltu minni.
Ég leit út um afturráðu bílsins og
sá ömmu brosa til mín.
Með þessum orðum vil ég kveðja
hana ömmu mína sem ég mun
ávallt minnast.
Dísa María Egilsdóttir.
Elsku amma mín, nú ert þú far-
in til Guðs og ég trúi því að pabbi
hafi tekið á móti þér. Þú sagðir <
einu sinni við mig: „Það er aðeins
eitt sem við eigum víst í þessu lífi
og það er að deyja,“ en samt er
það nú svo að alltaf kemur það
manni á óvart þegar einhver deyr;
svo er einnig nú þó að þú hafir
verið orðin 98 ára. Þú sagðir líka
við mig ekki fyrir svo löngu síðan
að við mættum ekki vera hrygg
þegar þú færir, þú værir búin að
ljúka þínu og yrðir hvíldinni fegin.
Nú þegar komið er að kveðjustund
er samt svo erfitt að sleppa þér,
mig langar svo að fá þig aftur í
stólinn þinn, heyra þig segja:
„Náðu nú í kaffi handa okkur,
Helga mín,“ fá nammimola með og
spjalla við þig. Þú sást alltaf >
hvernig mér leið, ef eitthvað lá
þungt á mér eða ég var þreytt, þá
ræddir þú málin eða sagðir mér að
leggja mig í rámið þitt og hvíla
mig. Nú er svo tómlegt í herberg-
inu þínu og við söknum þín svo
mikið. Á sama tíma erum við
þakklát fyrir þann tíma sem við
fengum með þér og alla umhyggj-
una sem þú sýndir okkur.
Þær stundir sem við áttum sam-
an lifa í minningunni um þig.
Hjartans þakkir fyrir allt, elsku
amma, við kveðjum þig með sökn-
uði.
Kallið er komið,
komin er nú stundin,
vinaskilnaðarviðkvæm stund.
Vinimir kveðja
vimnn sinn látna,
er sefur hér hinn síðsta blund.
Margs er að minnast,
margt er hér að þakka.
Guði sé lof fyrir liðna tíð.
Margs er að minnast,
margs er að sakna.
Guð þerri tregatárin stríð.
Far þú í friði,
friður Guðs þig blessi, r
hafðu þökk fyrir allt og allt.
Gekkst þú með Guði,
Guðþérnúfylgi,
hans dýrðarhnoss þú hljóta skalt
(V. Briem.)
Þín
Helga og fjölskylda. >
ÞÓRDÍS
ÍVARSDÓTTIR