Morgunblaðið - 17.07.1999, Blaðsíða 41

MORGUNBLAÐIÐ
KARLAFRÆÐIN vöktu sterk viðbrögð. Hér má sjá fyrirlesarana Knut Kolnar og Uta Klein.
LAUGARDAGUR 17. JÚLÍ 1999 4J
Líföndunnr
Að anda er að lifa ^
Guðrún Arnalds verður með námskeið í líföndun
helgina 24. og 25. júlí - undir berum himni.
Líföndun í vatni helgina 7. og 8. ágúst.
Ef við njótum ekki sumarsins finnst okkur það hafa liðið fyrr en varði. Að
anda til fulls er að njóta til fulls. Líföndun er leið til að losa um gamalt og
opna fyrir nýtt. Dragðu djúpt andann og andaðu að þér sumrinu.
Guðrún Arnalds. símar 551 8439 og 896 2396
Hvert andartak skiptir máli.
og ungar stúlkur til að reyna að sjá
sér farborða með vændi. Pá er oft
stutt í ofbeldi, kynsjúkdóma, eitur-
lyf, brennivín, melludólga og mafí-
ur. Kvennasamtökin hafa skorið
upp herör og eru að reyna að koma
vændiskonum til aðstoðar auk þess
að fá stjómvöld til að grípa til að-
gerða. Finnsk stjómvöld hafa sett
lög sem heimila landamæravörðum
að senda konur til baka sé ástæða
til að halda að þær ætli sér að
stunda vændi. Framvarp til laga um
bann við ofbeldi gegn konum hefur
velkst um í Dúmunni í Rússlandi í
fimm ár án þess að fá lokaaf-
greiðslu, en konur þar þrýsta á um
úrbætur.
í Svíþjóð vora samþykkt ný lög á
síðasta ári um rétt kvenna til að lifa
án ofbeldis sem m.a. ná til vændis
og gera kaup á þjónustu vændis-
konu refsiverð. Sænsku konumar
lýstu mikilli ánægju með lögin en
þau era umdeild og sagt er að
vændið hafi horfið undir yfirborð
jarðar. Víða um heim er barist fyrir
því að gera vændi og klám löglegt
undir þeim formerkjum að það þýði
ekkert að berjast gegn þessu
aldagamla athæfi og að það sé verið
að takmarka rétt einstaklinganna
með slíkum bönnum. Það er m.a.
rætt um að fá fordæmingu á vændi
út úr samþykktum Sameinuðu þjóð-
anna. Kona frá Ástralíu sagði frá
því að þar í landi væri vændi og
klám löglegt enda blómstraði þessi
iðnaður óhugnanlega. Klám- og
vændisiðnaðurinn veltir gríðarleg-
um peningum, en hann er nátengd-
ur glæpum eins og misnotkun á
bömum, ránum á börnum og kon-
um, sem og morðum í kjölfar kyn-
ferðisofbeldis. Konurnar á fundin-
um vora eindregið þeirrar skoðunar
að það þyrfti að stórherða barátt-
una gegn vændi, klámi og kynferð-
isofbeldi. Það ætti enginn karlmað-
ur að geta keypt konu og konur
ættu rétt á lífi án ofbeldis.
Sagan má ekki gleymast
Síðasta efnið sem ég ætla að
segja frá snertir starf kvenna-
hreyfinga, en sá stórskemmtilegi
fundur sem ég sótti um það efni
fjallaði um hættuna á því að saga
kvenna gleymdist og tíndist enn
einu sinni, eða yrði rangtúlkuð. A
þennan fund voru mættar kempur
sem staðið hafa í eldlínunni um
áratugaskeið. Fundinum stjórnaði
Pauline Bart frá Bandaríkjunum.
Hún byrjaði á að segja frá því að
hún þekkti ekki þær lýsingar sem
nú gæfi að lesa um kvennahreyf-
ingar sjöunda og áttunda áratugar-
ins og að þær væra ómaklega
gagnrýndar úr ýmsum áttum. Sagt
væri að frumherjarnir hefðu verið
á móti kynlífi, kynþáttahatarar,
borgaralegar o.s.frv. Sjálf vissi hún
ekki betur en að hún hefði verið til
vandræða hvar sem hún hefði verið
vegna skoðana sinna og skrifa. Ef
eitthvað væri hefði kvennahreyfing
þessara ára verið uppreisnargjörn
og ögrandi í gagnrýni sinni á valda-
stofnanir. Hver barðist fyrir frelsi í
ástum og kynlífí ef ekki þær? Nú
væri búið að koma kvennabarátt-
unni fyrir innan veggja stofnana.
Feministar hefðu hins vegar ekki
skráð sögu sína í þeim mæli sem
nauðsynlegt hefði verið.
Sagnfræðingurinn Joanne
Hammer sagði frá því hve nauð-
synlegt væri að standa vörð um
heimildirnar, safna þeim og koma á
öruggan stað. Konur í Bretlandi
hefðu áttað sig vel á þessu þegar til
stóð að dreifa safni úr fórum einn-
ar af frumkvöðlum gömlu kvenrétt-
indahreyfingarinnar. Þær risu upp
safninu til varnar og tókst að finna
lausn, ella hefðu miklar heimildir
farið á flakk. Berit Ás hin norska
sagði að það væri sín reynsla að
konum gengi afar illa að fá peninga
til nokkurs skapaðs hlutar, ekki
síst til þess að skrifa sögu kvenna.
Ef sagan væri ekki skráð og það
fljótt vildi hún gleymast. Hún tók
sem dæmi að þegar umræðan um
friðarmál stóð sem hæst um 1980
hóf hún að leita að heimildum um
friðarbaráttu kvenna í fyrri heims-
styrjöldinni. Þá var mikið andóf
gegn tilgangslausum mannfórnum
og boðuðu konur meðal annars til
heimsráðstefnu sem haldin var í
Haag árið 1915. Þar var gerð sam-
þykkt sem Wilson Bandaríkjafor-
seti studdist að hluta til við í friðar-
samningunum 1919. Þess má geta
að Bríeti Bjarnhéðinsdóttur var
boðið til þessa fundar en hún átti
ekki heimangengt. Berit Ás sagði
að afar illa hefði gengið að finna
heimildir, lítið sem ekkert hefði
verið skráð um þessa merku friðar-
baráttu. Hún tók annað dæmi af
sjálfri sér og sagði sögu sem gerð-
ist um 1980 af því hvemig yrði
stundum að beita brögðum í bar-
áttunni. Um 400 norskar konur
höfðu myndað leynilegt stuðnings-
net til að reyna að styðja konur
hvar sem það var hægt. Berit Ás
sat á þingi og var að berjast fyrir
breytingu á stjómarskránni þannig
að kveðið væri á um jafna tölu
karla og kvenna í öllum nefndum
og ráðum ríkisins. Hún frétti af því
að bæði þingmenn og fjölmiðlar
ætluðu algjörlega að hunsa umræð-
una og láta ekki sjá sig, sem sagt
að þegja málið í hel. Hún brá á það
ráð að hringja í kunningja sína hjá
danska útvarpinu og sænska sjón-
varpinu og bað þá að hringja í
þingið og norska fjölmiðla til að
forvitnast um hvenær þessi stór-
merka tillaga yrði á dagskrá, það
stæði nefnilega til að senda frétta-
menn, gott ef það yrði ekki bein út-
sending. Við þetta brá bæði þing-
mönnum og fréttamönnum í brún,
ekki síst þegar þeir áttuðu sig á að
öðrum en þeim fannst málið for-
vitnilegt og að Berit Ás gat talað í
allt að tvær klukkustundir og bað-
að sig í sviðsljósinu. Á tilsettum
tíma voru allir þingmenn mættir,
sem og norskir fjölmiðlar ásamt
dönskum og sænskum. Á áhorf-
endabekkjum voru kennslukonur
sem tilheyrðu stuðningsnetinu með
heilu bekkina auk annarra stuðn-
ingsmanna. Tillagan sem átti að
þaga í hel fékk því mikla athygli.
Það hefur ekki verið skrifað orð
um þetta mál, sagði Berit Ás, nú
veit enginn hvaða brögðum við urð-
um að beita.
Þessar margreyndu konur voru
gagnrýnar á þá hugtakanotkun
sem nú hefur ratt sér til rúms, t.d.
það að hætta að tala um kvenna-
fræði og ræða um kynjafræði í
staðinn. Hættan væri sú að konur
yrðu enn einu sinni þurrkaðar út af
blöðum sögunnar.
Kraftur í kvennafræðunum
Hér læt ég staðar numið en frá
mörgu fleiru er að segja. Eg hlust-
aði á fyrirlestra um nýja nálgun á
móðurhlutverkinu, þróun fjölskyld-
unnar, hugmyndir Knut Hamsun
um konur, greiningu á viðtölum við
100 íranskar konur þar sem tvær
baráttukonur úr flokki Khomenis
erkiklerks vora skoðaðar sérstak-
lega. Fyrirlestur heyrði ég um
samanburð á þróun skóla í Noregi
og á Nýja-Sjálandi, hlutverk
kvenna í umhverfisvemd, að
ógleymdum fyrirlestri Agnete St-
ark um nýja nálgun í skilningi á því
hver er háður hverjum í velferðar-
kerfum Norðurlanda. Svo var allt
hitt sem ég komst ekki yfir. Norð-
urlandaráð var með viðamikla
kynningu, rætt var um reynsluna
af samþættingarstefnu stjórnvalda
og jafnréttisráðherrar Norðurland-
anna eða fulltrúar þeirra mættu til
umræðu um jafnrétti á Norður-
löndum. Til hliðar við alla fundina
og fyrirlestrana var heilmikil
menningardagskrá með tónleikum,
kvikmyndum og myndlistarsýning-
um. Nokkrar íslenskar fræðikonur
áttu erindi á ráðstefnunni, þær
Lilja Mósesdóttir, Unnur Dís
Skaptadóttir, Hulda Proppé og
Stefanía Traustadóttir. Sigríður
Lillý Baldursdóttir tók þátt í um-
ræðum ráðherranna fyrir Islands
hönd.
Ég heyrði margt athyglisvert í
Tromsö. Viðfangsefni kvenna
/kynjarannsókna eru ótrúlega fjöl-
breytt og rannsóknaraðferðir af
ýmsu tagi. Það er vinsælt að skoða
einstaklinga, eða að taka tvær kon-
ur út úr stórum hópi og greina þær
út frá ákveðnum forsendum, án
þess þó að alhæfa neitt um hópinn.
Ég sannfærðist um að það er kraft-
ur bæði í fræðunum og kvennabar-
áttunni, þótt mörgum finnist hægt
ganga. Það eru ærin verk að vinna
við að kanna og skýra stöðu kvenna
og karla á öllum tímum, að ekki sé
minnst á það verkefni að bæta
stöðu kvenna um allan heim og
skapa þeim aðstæður þannig að
þær geti sjálfar valið Iífi sínu far-
veg.
Höfundur er sagnfræðingur.
María býður
ímat
Gráðaostafylltar
lambalundir
María B. Leifsdóttir fþróttakennari í
World Class tók sér £rí frá körfu-
boltanum og hjólakennslunni um
daginn og bauð nokkrum hressum
stelpum í mat. Maturinn var frábær
og áströlsku vinkonu hennar Maríu
fannst fslenska lambakjötið alveg
einstakt.
A/i,,:' Gestgjajinn: María
blöndunni komiðfyrir inni Cþeim. Lundimar em kryddaðar
með pipar og viUijurtum og snðggsteiktar ápönnuC ólCfuolCu.
Bcráfram með sveppasósu, ofnbökuðum kartöjlum og grísku
salati. Sósa: skerið sveppirm C teninga og steiHð C smjörinu.
Bætið svo hinu við eins og það kemur fyrir C upptalningunni;
rjómanum rétt áður en sósan er borin fram. Gotl er að láta
sósuna malla lengi. Ofhbakaðar kartöflur; Notið stórar bökunar-
kartöjlur. Skerið 2-3 rákir Cþœr og steikið C ofninum C1 1/2
klsl. (ekki C álpappCr). Sósa C kartöjlumar: Brœðið 2 lauf af
gráðaosti C1 pcla af tjóma. Urœrtð vel og kœlið. GrCskt salat:
Skrautkál, jöklasalal, agúrka, tón
fetaoslur C kryddolCu, sólþurrkaðir tómatar C olCu og s
Uppskriftin er fyrir 6 manns
1200 g lambalundir
2 lauf gráðaoslur
10-15 hvftlauksrif f kryddolfu
nfmaíaður svartur pipar
íslenskar villijurtir (Pottagaldrar)
300 g ferskir sveppir
1 msk. smjör
700 ml vatn
2 msk. Oskar lambakraftur
1 msk. gráðaostur
skvetta af sérrí
sósujafnari
rjómi eftir smekk
svartur pipar
kjöt- og grillkrydd
Rauðvín: Torres Gran Coronas

Gestimir: María, ElCn, Sigga, Daddý, Sheridan og Kristín.
ISLENSKIR
SAUÐFJARBÆNDUR