Morgunblaðið - 17.07.1999, Blaðsíða 1

STOFNAÐ 1918
159. TBL. 87. ARG.
LAUGARDAGUR 17. JULI1999
PRENTSMIÐJA MORGUNBLAÐSIN S
Reynt að koma friðarumleitunum á N-Irlandi af stað á ný
Adams segir stöðu
mála afar alvarlega

UNAMBT
HCQIBTHATION / POI UNO CSNTftB
Pu«*at P*mla«ar«n / Pambartan tuara
a»Mtru-ReJlítu / Vota-Fatln
Centro do RoQloto / Contro Blottorai
Belfast. Reuters.
BRESK stjórnvöld efndu í gær til funda með leiðtogum stríðandi fylkinga
á Norður-Irlandi í því skyni að reyna að koma friðarumleitunum í hérað-
inu af stað aftur eftir umtalsverð skakkaföll á undanförnum dögum. Gerry
Adams, leiðtogi Sinn Féin, stjórnmálaarms írska lýðveldishersins (IRA),
sagði hins vegar að það myndi ekki reynast auðvelt.
Mo Mowlam, N-írlandsmálaráð-
herra bresku stjórnarinnar, flaug
til Belfast til viðræðna við leiðtoga
stjórnmálaflokkanna um væntan-
lega endurskoðun á því hvernig
hrinda megi ákvæðum friðarsam-
komulagsins, sem kennt er við
föstudaginn langa, í framkvæmd
en tilraunir til þess sigldu í strand
á fimmtudag þegar ekki tókst að
mynda samstarfsstjórn kaþólskra
og mótmælenda.
„Ég er sannfærð um að menn
eru jafn vonsviknir yfir því að við
skulum vera komin aftur á þennan
reit, en ég tel það mikilvægt að
fólk hafi í huga þann mikla árang-
ur sem við höfum nú þegar náð, og
að friðarsamkomulagið stendur
enn traustum fótum,“ sagði
Mowlam.
Gerry Adams var mun myrkari í
máli þegar hann mætti til viðræðna
við Mowlam við Stormont-kastala.
Hann sagði atburði fimmtudagsins
hafa staðfest þær grunsemdir sem
margir kaþólikkar hefðu um að
mótmælendur, sem eru tæplega
60% íbúa N-írlands, einfaldlega
vildu ekki deila völdum með kaþ-
ólskum.
„Fyrir okkur eru þessir atburðir
vatnaskil í ferlinu öllu. Ég geri mér
grein fyrir að tilfinningar hafa
stundum hlaupið með okkur í gön-
ur... en ég get hins vegar ekki með

1 Ijú / i
, 'J .
Reuters
Skráning
kjósenda
hafin á
A-Tímor
Suai á A-Tímor, Prag. AP.
SKRÁNING kjósenda hófst á
Austur-Tímor í gær fyrir þjóðar-
atkvæðagreiðslu um hvort þessi
fyrrverandi nýlenda Portiigals,
sem Indónesar hafa haldið undir
sinni stjórn frá árinu 1976, skuli
fá aukin sjálfsstjórnarréttindi
innan Indónesíu eða hljóta fullt
sjálfstæði.
Hér bíður austur-tímorskur
öldungur á bekk við skráningar-
stöð Sameinuðu þjóðanna (SÞ) í
einu úthverfa Dili, höfuðborgar
A-Tímor, í gær.
Andstæðingar sjálfstæðis hafa
reynt að spilla fyrir undirbúningi
atkvæðagreiðslunnar, sem SÞ sjá
um framkvæmdina á, með tilræð-
um og vopnuðum árásum á sjálf-
stæðissinna og starfsmenn SÞ.
Áformað hafði verið að hefja
skráningu kjósenda á þriðjudag,
en Kofi Annan, framkvæmda-
s^jóri SÞ, frestaði því um þijá
daga í því skyni að gefa
indónesískum sljórnvöldum færi
á að bæta öryggisgæslu á skrán-
ingarstöðunum. „Skráningarferl-
ið er farið af stað, og almennt séð
gengur það vel,“ sagði Annan í
gær.
„Atkvæðagreiðslan verður
haldin. Tilraunir hafa verið gerð-
ar til að hindra að af henni verði,
en þær hafa ekki haft nein áhrif,“
sagði hann. Jusuf Habibie, forseti
Indónesíu, hefúr heitið því að
virða niðurstöðu atkvæðagreiðsl-
unnar, sem fram fer í ágúst.
orðum lýst því fyrir ykkur hversu
ég tel stöðuna nú vera alvarlega,"
sagði Adams við fréttamenn.
Afsögn Trimbles
ekki væntanleg
Ef marka má heimildarmenn
síðdegisblaðsins The Belfast Tel-
egraph er hins vegar ekki hætta á
að vopnahlé öfgahópa kaþólikka og
mótmælenda fari út um þúfur að
svo stöddu. Dagblöð á Irlandi og á
N-írlandi hvöttu deilendur þó til að
vinna hratt til að gefa öfgahópun-
um ekki afsökun til að hefja ofbeld-
isherferðir sínar að nýju.
Adams útilokaði heldur ekki að
endurskoðunin, sem boðað hefur
verið til, mynda skila árangri en
sagði að til þess að svo mætti verða
yrðu bresk stjórnvöld að taka
málin í sínar hendur og tryggja að
sambandssinnar kæmust ekki upp
með að standa í vegi framþróunar.
Annar tónn var í máli Davids
Trimbles, leiðtoga stærsta flokks
sambandssinna (UUP), sem kvað
tíma til kominn að stjórnmálamenn
á N-Irlandi hættu að eltast við
skottið á breskum og írskum
stjórnvöldum. „Við verðum að
leysa þessi mál okkar á milli,“
bætti hann við.
Trimble kvaðst staðráðinn í að
halda áfram sem forsætisráðherra
heimastjórnarþingsins, þegar hann
kom til Stormont-kastala, þrátt
fyrir kröfur kaþólskra í fyrradag
um að hann segði af sér.
■ Segir alls ekki/26
Stjórnarskjölin
til Berlínar
Reuters
OTTO Schily, innanríkisráðherra
Þýskalands, veifar fána fyrir ut-
an Ríkisþinghúsið í Berlín í gær,
í hestvagni sem flutti stjórnar-
skjöl frá Bonn til nýrra húsa-
kynna Sambandsþingsins og
þýsku ríkisstjórnarinnar í höfuð-
borginni. Táknræn flutningaferð
hestvagnsins með skjölin þvert í
gegn um Þýskaland tók 16 daga.
Milosevic hyggst breyta
kosningareglum
Belgrad. Reuters, The Daily Telegraph.
SLOBODAN Milosevic, forseti
Júgóslavíu, hefur samið frumvarp
til laga um breyttar kosningaregl-
ur, sem stjórnarandstæðingar
hans segja að geti orðið til þess að
hann tryggi sér völdin áfram.
Samkvæmt frumvarpinu verður
horfið frá hlutfallskosningum og
þess í stað hafður só hátturinn á að
sá flokkur sem fær flest stig á
hverjum stað beri sigur úr býtum.
Vuk Draskovic, leiðtogi Endur-
reisnarhreyfingar Serbíu (SPO),
sagði Milosevic hafa í hyggju að
stjórnarflokkarnir þrír, Jafnaðar-
mannaflokkurinn (SPS), flokkur
Milosevics, Vinstriflokkur Júgó-
slavíu, (JUL), flokkur eiginkonu
hans Miru Markovics, og Flokkur
róttækra, sem öfgaþjóðernissinn-
inn Vojislav Seselj er í forystu fyr-
ir, bjóði fram sameiginlegan lista.
Með þessu segir Draskovic
Milosevic vera að færa sér í nyt þá
óeiningu sem ríkir innan raða
stjómarandstöðunnar auk þess
sem fylgi stjórnarandstöðuflokk-
anna er það dreift um Serbíu að
það yrði vart jafn mikið og stjóm-
Stjórnarandstaðan
óttast að forsetinn
sé hvergi á förum
arflokkarnir þrír mega búast við
að fá á hverjum stað.
Yfirvöld hafa gefið í skyn að
frumvarpið gæti orðið að lögum
fyrir kosningar en vilja lítið gefa
upp um frekara innihald þess.
„Kosningar verða haldnar á næsta
ári eins og regla er. En svo gæti
vel farið að þær verði haldnar um-
svifalaust verði sú ákvörðun tekin.
Allt er til í stöðunni," sagði Drag-
an Tomic, forseti þingsins og með-
limur SPS, í samtali við Glas
Javnosti.
Óeðlilegir starfshættir sagðir í
þinginu
Ráðgert hafði verið að fmm-
varpið yrði lagt fyrir þingið á fundi
þess sl. fimmtudag en ákveðið var
að fresta því á síðustu stundu þar
sem stjórnarandstöðuflokkarnir
neituðu að taka það fyrir. Hafði
þeim borist frumvarpið kvöldið áð-
ur og því ekki gefist tími til að
ræða það innan flokkanna.
Á þingfundinum var stjórnar-
andstöðuflokkurinn, Nýi lýðræðis-
flokkurinn, rekinn úr þinginu, en
fimm þingmenn flokksins höfðu
krafist afsagnar forsetans. Full-
trúar stjórnarandstöðunnar hafa
sagst ekki munu taka þátt í frekari
þingstörfum fyrr en eðlilegir
starfshættir verði teknir þar upp
að nýju.
Samtök um breytingar, sem em
regnhlífasamtök stjórnarand-
stöðuflokka, sem Zoran Djindjic,
fyrrverandi borgarstjóri Belgrad,
leiðir og Samtök lýðræðisflokka
hafa gert með sér samning um að
koma á lýðræðisbreytingum í
Serbíu og skipuleggja í samein-
ingu mótmæli gegn forsetanum í
landinu. Samtök um breytingar
hafa skipulagt mótmæli gegn for-
setanum sl. vikur víðsvegar um
Serbíu. Hafa nýstofnuðu samtökin
hvatt Draskovic og SPO til að
ganga til liðs við þau, sem hann
hefur hingað til hafnað.
„Aðild
Eystrasalts-
ríkjanna óhjá-
kvæmileg“
Washington. AFP.
STROBE Talbott, aðstoð-
amtanríkisráðherra Banda-
ríkjanna, sagði í gær að aðild
Eystrasaltsríkjanna að Atl-
antshafsbandalaginu (NATO)
væri „óhjákvæmileg“ þrátt
fyrir að Rússar hafi ítrekað
lýst yfir andstöðu sinni við
stækkun bandalagsins, sér-
staklega í austurátt.
Ummæli Talbotts féllu eftir
að árlegum fundi nefndar um
tengsl Bandaríkjanna og
Eystrasaltsríkjanna í Wash-
ington lauk. „Ég tel hana [að-
ildina] æskilega og að full
ástæða sé til bjartsýni um að
úr henni verði þar sem ríkin
hafa tekið gífurlegum fram-
fömm,“ sagði Talbott.
Talbott sagði að þrátt fyrir
andstöðu rússneskra stjóm-
valda gegn stækkuninni, sér-
staklega gegn aðild Eystra-
saltsríkjanna, ætti „landfræði-
leg lega ekki spilla fyrir ríkj-
um sem sækjast eftir aðild að
bandalaginu."