Morgunblaðið - 17.07.1999, Blaðsíða 58

58 LAUGARDAGUR 17. JÚLÍ 1999
MORGUNBLAÐIÐ
Frímerkj ablaðið
FRIMERKl
SaííI frá cfni
b I a ð s i n s.
í SÍÐASTA þætti minntist ég á
það, að þeim, sem að Frímerkja-
blaði Póstsins og LIF standa, verð-
ur örugglega vandi á höndum að
halda uppi jafngóðum eða svipuðum
staðli og þetta fyrsta blað gefur fyr-
irheit um. Óþarfi er samt að vera
með miklar efasemdir í þessum efn-
um þegar í upphafi. Tíminn einn
leiðir í Ijós, hvernig til tekst um öfl-
un fróðlegra greina í blaðið.
Ritstjómin er fullfær um að
■» freista þess að halda í svipuðu horfí
og við höfum þegar séð, og ekki
ætla ég mér þá dul að fara að leið-
beina henni í þessum efnum. En þar
sem ég er ekká viss um, að íslenzkir
frímerkjasafnarar lesi almennt er-
lend frímerkjablöð eða -rit, væri
áreiðanlega vel þegið að fá í þetta
nýja blað okkar umsagnir um frí-
merki og frímerkjaútgáfu, a.m.k. á
öðrum Norðurlöndum. Eins mættu
fljóta með þýðingar á völdum grein-
um, sem margar hverjar geta eins
átt erindi tU íslenzkra safnara sem
erlendra. Við þessar hug-
ieiðingar mínar vaknar
önnur spuming, sem leit-
aði á mig við lestur nýja
y blaðsins. í því era m.a.
þrjár greinar, sem eiga
erindi tU Islandssafnara
á Norðurlöndum, ekki
síður en til okkar hér á
heimavelli. Þess vegna
held ég að ritstjómin
þurfí að íhuga það í fullri
alvöra, hvort ekki sé
ástæða til að birta með
slíkum greinum góðan
útdrátt á einhverju
skandinavísku máli eða
^ þá ensku, ef menn kjósa heldur.
E.t.v. mætti fara báðar þessar leið-
ir. Eg fer sjálfur aldrei dult með þá
skoðun mína, að eitthvert norrænt
mál og þá helzt danska komi á und-
an ensku í skiptum við frændur
okkar og vini á Norðurlöndum.
Hinu verður svo ekki heldur neitað,
að margir Islandssafnarar era í hin-
um enskumælandi heimi, sem lítið
eða ekkert kunna í Norðurlanda-
málum.
Nú skal snúið sér að ýmsu efni í
Frímerkjablaðinu og greint stutt-
lega frá efni þess og miklvægi fyrir
íslenzka frímerkjasögu.
Indriði Pálsson á hér gagnmerka
grein um frímerki, sem vora í notk-
un hér á landi frá 1870-1902. Er á
engan hallað, þegar ég segi, að hann
er fróðastur manna um þetta tíma-
bil, enda ber hið frábæra safn hans
af frímerkjum, umslögum og
stimplum frá þessum áram bezt
vitni um það. Er veralegur fengur í
athugunum hans á stimplasögu
þessa tímabils, enda hefur til
skamms tíma margt verið fremur
óljóst í þeim efnum. Eftir lestur
greinar Indriða þurfa þeir, sem
safna stimpluðum skildinga- og
aurafrímerkjum, tæplega að velkj-
ast lengur í vafa í þessum efnum.
Raunar vöknuðu hjá mér nokkrar
spumingar við lestur greinarinnar,
en þær breyta engu um niðurstöður
hennar að mínum dómi. Síðan ég
^ samdi bók mína um íslenzk frí-
merki í hundrað ár, hefur ýmislegt
komið fram, sem ég hafði enga vit-
neskju um. Þannig hlaut að koma að
því, að staðfesting fengist á sérstök-
um staðarstimpli fyrir Seyðisfjörð
samhliða númerastimplinum 237. I
sambandi við Berafjörð hefði ég
gjaman vilja sjá það í grein Indriða,
hvaðan sú vitneskja er fengin, að
ákveðið hafí verið 1872 að ógilda frí-
merki á póstsendingum þaðan með
staðarstimpli einvörðungu. Það fór
a.m.k. gegn þeim ákvæðum, sem þá
Tgiltu um ógildingu frímerkja í
danska ríkinu.
Indriði talar um, að BERU-
FJORD-stimpillinn sé þekktur á
seinni tíma frímerkjum íslenzkum.
Þetta er rétt, en hvernig skyldi
standa á því, að slíkar stimplanir
komu að ég held fyrst fram, eftir að
^ég hafði birt grein um þennan
stimpil með mynd af honum? Caröe
vissi ekkert um stimpilinn, þegar
hann skrifað sitt ágæta rit fyrir
miðja öldina, og að sjálfsögðu hafði
ég ekki heldur hugmynd um hann á
lausum merkjum, útgefnum eftir
aldamót, við ritun bókar minnar. Ég
hygg, að hér sé um hreinar falsanir
að ræða, ekki eftirstimplun, og e.t.v.
ekki ýkja gamlar.
Lengi má ræða um ekta stimplun
og eftirstimplun frá skildinga- og
auratímanum. Sú er skoðun Ind-
riða, að „meginhluti slíkra stimpl-
aðra frímerkja hafí verið eftir-
stimplaður og þau hafí mjög sjald-
an verið notuð sem greiðsla burðar-
gjalds“. Þar sem danski REYKJA-
VÍKUR-stimpillinn, D2, þekkist
þrátt fyrir allt á tveimur ekta skild-
ingabréfum, er vafasamt að dæma
öll laus skildingafrímerki með þess-
um stimpli alveg úr leik sem ekta
stimpluð frímerki. En hér verður
hver að trúa því, sem honum finnst
líklegast, enda segir Indriði líka
„meginhluti“ þeirra. En hvernig á
að skilja sauðina frá höfranum?
Það er nær ógerlegt eftir öll þessi
ár.
Þór Þorsteins ritar grein, sem
hann nefnir: „Sérstök notkun frí-
SIÐA úr orlofsbók. Alls voru 19 frímerki
yfirprentuð sem orlofsmerki.
merkja.“ Hér rekur Þór mjög vand-
lega ýmiss konar aðra notkun frí-
merkja en til venjulegs póstburðar-
gjalds. Þór hefur rannsakað þetta
efni um mörg ár og hefur þegar
komið sér upp skemmtilegu safni
frímerkja á þessu sviði, sem hlotið
hefur ágæt verðlaun. Er hann
manna fróðastur um þessi efni og
rekur vandlega sögu frímerkjanotk-
unar á þessu sviði. Nær sagan allt
frá árinu 1912 til ársins 1944, þegar
loks var hætt að grípa til frímerkja
til annarra nota en þeim var ætlað í
upphafi. Frá þessum áram era
Toll-yfirstimpluð merki þekktust,
enda munu allmargir safna þeim
sérstaklega. Síðust á þessu sviði
vora svonefnd Orlofsmerki 1943-44.
Era þau sennilega einna erfiðust
fyrir safnara, enda lentu þau í svo-
nefndum orlofsbókum, sem póstur-
inn innleysti og eyðilagði síðan.
Greininni fylgja skemmtilegar
myndir til skýringar sögunni.
Olafur Elíasson skrifar um flug-
póstgjöld 1928-1939. Ólafur hefur
lengi dregið að sér vitneskju um
póstburðargjöld, sem gilt hafa hér á
landi frá upphafi. Segir hann, að
einna erfiðast hafi reynzt að finna
heimildir um hin sérstöku fluggjöld,
sem tekin vora í okkar stuttu póst-
flugsögu. Honum hefur samt tekizt
að rekja þá sögu og greiða úr þeim
vafaatriðum, sem við var að glíma.
Styður hann þessa sögu með marg-
víslegum heimildum og m.a. með
fimm ágætum myndum af umslög-
um, sem fóra til ýmissa staða hér-
lendis og eins til Bandaríkjanna.
Þeir, sem safna íslenzkum flugfrí-
merkjum og þá helzt á heilum um-
slögum, hljóta að taka þessari grein
fegins hendi.
Þá er í blaðinu viðtal við Sigurð
H. Þorsteinsson, þar sem hann seg-
ir frá reynslu sinni við frímerkja-
söfnun fyrir miðja öldina. Undir þá
sögu geta áreiðanlega margir safn-
arar frá þeim áram tekið með Sig-
urði. Mér finnst annars galli við
þetta viðtal, að hvergi kemur fram,
hver af ritnefndarmönnum tók við-
talið við Sigurð. Ætti að vera sjálf-
sögð regla af hálfu ritstjórnar að
geta þess hverju sinni.
Og nú er beðið eftir næsta blaði
með haustdögunum.
Jón Aðalsteinn Jónsson
í DAG
VELVAKAJXDI
Svarað í síma 569 1100 frá 10-12 og 13-15
frá mánudegi til föstudags
Fyrirspurn vegna
vísu í Lesbók
í LESBÓKINNI 10. júlí
er grein eftir Hannes
Hólmstein Gissurarson
um „Fimm óskyldar at-
hugasemdir um íslenskar
bókmenntir". I þessu er
getið um visu Piet Hein og
þar er sagt að þessa vísu
hafi þýtt Magnús Ásgeirs-
son og Tómas Guðmunds-
son. Síðan kemur þýðing
Heiga Hálfdanarsonar á
sömu vísu. En 11. maí ‘96
eru í Lesbók Morgun-
blaðsins þrjár vísur sem
eru sagðar eftir Bárð
Stein Róbertsson, 22 ára
Reykvfldng, og þar er
þessi vísa talin vera eftir
hann. Spurt er: Hefur
hann birt þýðingu Helga
Hálfdanarsonar sem sitt
verk eða hefur hann hitt á
nákvæmlega sömu orð?
Eftir hvern er þessi þýð-
ing? Er þetta verk Bárðar
Steins eða þýðingar á ljóði
Piet Hein?
Torfi Ólafsson,
Melhaga 4.
Kaupfélag Borgnes-
inga á villigötum
EG get nú ekki lengur
orða bundist yfir inn-
kaupastefnunni í Kaupfé-
laginu í Borgarnesi. Ég og
fleiri sem komum reglu-
lega í Borgarfjörðinn
komum yfirleitt við í KB
og verslum nánast alitaf
eitthvað. Við viljum fá
ódýran fatnað, buxur, skó,
boli og fleira. Það er bara
ekki lengur hægt í KB í
Borgamesi. Þar er ein-
göngu hægt að fá dýra
merkjavöru í fatnaði og
skóm. Hvar er gamla góða
kaupfélagið þar sem hægt
var að fá nánast allt sem
mann vantaði? Kaupfélag-
inu ber skylda til að vera
með ódýra vöru sem efna-
lítið fólk vill kaupa. Þessu
verður KB að breyta ef
ekki á illa að fara. Annars
er KB með góða matvöru-
verslun sem ég held að
þeir ættu að halda sig við
og láta aðra um að vera
með sérvörur.
Ferðalangur.
Víkverja svarað
í VÍKVERJA í dag,
fimmtudaginn 15. júlí, er
fiallað um launamál kenn-
ara. Það vekur hjá mér
furðu hvaða aðilar telja sig
hagnast á því að rægja og
halda ákveðnum stéttum
niðri launalega. í grein
Víkverja er þvi haldið fram
að kennarar hafa fengið
33% launahækkun á yfir-
standandi samningstíma.
Ég vil benda á að langflest-
ir kennarar fengu mildð
lægri prósentutölu og þessi
tala á eingöngu við um
byrjendur. Einnig vil ég
taka fram að laun kennara
eftir 10 ár og mikið viðbót-
amám er 117.500 kr.
Víkverji getur fengið
þetta starf mitt því það er
laust ásamt mörg hundruð
öðrum. Einnig mætti
benda á þá kröfu að greiða
beri sömu laun fyrir sömu
vinnu og þá á ég við þann
mismun sem er orðinn á
launum kennara. Víkverji
tekur einnig sem dæmi að
starfsfólk í matvöruversl-
unum sé ekki á sömu laun-
um. Samkvæmt athugun
VR fyrir nokkrum dögum
er þetta samt sem áður
eini hópurinn innan þeirra
raða sem tekur laun sam-
kvæmt töxtum. Langflest-
ir eru með yfirborganir.
Vil ég benda á að samn-
ingar eru um lágmarks-
kaup en samkvæmt lögum
og reglugerðum er verið
að auka vinnu á kennurum
sem ekki er komið til móts
við í samningum.
Annað dæmi Víkverja
var að sölumenn bifreiða-
umboða hafi einnig ólík
laun. Heldur Víkverji að
þessir ágætu sölumenn
samþykkti aðgerðalaust
að taka að sér þrif og
standsetningu nýrra bif-
reiða á óbreyttum laun-
um? Staðan í dag er sú að
margir kennarar hafa ver-
ið að hætta störfum í
nokkuð langan tíma. Síð-
asta haust vantaði tugi
kennara í fyrsta skipti í
Reykjavík. Ef borgarstjóri
ætlar að hafa þá stefnu að
hafa lægst launuðu kenn-
ara landsins í skólum
borgarinnar heldur flótt-
inn úr starfinu áfram.
Skúli Gunnarsson,
fyrrverandi kennari.
Tapað/fundið
Myndavél fannst í
Kjarnaskógi
MYNDAVÉL fannst í
Kjarnaskógi á Akureyri
um síðustu helgi. Upplýs-
ingar í síma 462 4557.
Gullhringur í óskilum
GULLHRINGUR með
steini fannst við Garða-
kirkju þriðjudaginn 13.
júlí. Upplýsingar í síma
555 2980.
Rautt fjallahjól týnd-
ist frá Reykjalundi
NÝTT rautt 21 gíra 26“
Wheeler-fjallahjól með
silfurlituðu stýri týndist
frá Reykjalundi sl. mið-
vikudag. Skilvís finnandi
hafi samband við Ásdísi í
síma 566 7631.
Dýrahald
Svartur fress týndist
frá Stífluseli
SVARTUR fress með bláa
hálsól fór að heiman frá
sér laugardaginn 10. júlí
frá Stífluseli. Finnendur
vinsamlega hafið samband
ísíma 557 2856.
SKAK
Umsjón Margcir
Pétursson
HVÍTUR leikur og vinnur.
STAÐAN kom upp á opnu
móti í Bolzano á Italíu í
sumar. Ungverjinn Ivan
Farago (2.530) hafði hvítt
og átti leik gegn Artur Kog-
an (2.505), Israel.
24. Bxe6I! - Dxcl+ 25. Kh2
- Dc7+ (Örvænting í tap-
aðri stöðu) 26. Hxc7 - Hxc7
27. Bd5 - Be2 28. h5! -
Bxh5 29. g4! - Bxg4 30. Df4
- Hc2 31. Dxg4 - Hxf2+ 32.
Kg3 - Hf6 33. Dg5 - Hb6
34. De7 - h6 35. BxH+ og
svartur gafst upp.
Rússinn Episín sigraði á
mótinu með 7 v. af 9 mögu-
legum, 2._5. Kenkin, Þýska-
landi, Sax, Ungverjalandi,
Mitkov, Makedóníu og
Bukal, Króatíu, 614 v.
ÞESSI duglega stúlka, El-
len Óladóttir, hélt tombólu
með Hörpu Ragnarsdóttur
til styrkar fátækum börn-
um. Harpa var farin heim
til sín á Þórshöfn þegar
myndin var tekin.
Víkverji skrifar...
VÍKVERJI hefur fylgst grannt
með deilumáli því sem upp er
komið milli íbúa Grjótaþorps og
borgaryfirvalda vegna meintrar há-
vaðamengunar í hverfinu. Deilan
snýst um rekstur skemmtistaða í
næsta nágrenni við Grjótaþorp og
hafa íbúai’nir kvartað yfir því að há-
vaðinn, sem slfkum rekstri íylgir,
haldi vöku fyrir þeim um nætur. Lái
þeim hver sem vill.
Það sem hefur vakið athygli Vík-
verja varðandi þetta mál er að nú
virðist þrætueplið fýrst og fremst
vera það hvort viðkomandi skemmti-
staðir séu staðsettir í Grjótaþorpi
eða miðbænum. Víkverji verður að
játa að hann er svo áttavilltur hér í
höfuðborginni að hann hefur fram til
þessa haldið að Grjótaþorp væri í
miðbænum. Svo er greinilega ekki
og vegna legu sinnar vestur af Aðal-
stræti er þar af leiðandi eðlilegt að
líta svo á að Grjótaþorp tilheyri vest-
urbænum. Þar með era þorpsbúar
löggiltir KR-ingar, og því fagnar
Víkverji.
Að mati Víkverja era þó á þessu
máli ýmsar hliðar og rök bæði með
og á móti, eða eins og vestfirski
þingmaðurinn sagði svo hnyttilega
hér um árið af öðra tilefni: „A hverju
máli era tvær þungamiðjur.“ Það er
nógu slæmt að vera svefnlaus um
nætur af áhyggjum af ýmsum toga
eða af völdum krankleika af marg-
víslegu tagi svo ekki bætist þar ofan
á svefntraflanir af manna völdum.
Slíkt er vitaskuld með öllu óþolandi
og hafa íbúar Grjótaþorps alla sam-
úð Víkverja hvað það varðar.
Á hinn bóginn má líta svo á að
kjósi menn sér búsetu í miðborgum,
hvort sem um er að ræða hér á landi
eða erlendis, hljóti þeir að gera sér
grein fyrir að þar með era þeir
komnir í návígi við hringiðu
skemmtanalífsins. Að því leyti má
taka undir orð landslagsarkitekts-
ins, sem vitnað er til í blaðafrétt um
málið nú í vikunni, að „Reykjavík
eigi að vera lifandi borg og í raun og
veru sé umræddur hávaði hljómur
bæjarins og það verði fólk annað-
hvort að skilja eða þá að flytja“.
XXX
SU ráðstöfun borgaryfirvalda að
veita menningarsetri kvenna,
Hlaðvarpanum, leyfi til skemmtana-
halds til klukkan þrjú eftir miðnætti,
í stað eitt, hefur farið fyrir brjóstið á
íbúum Gijótaþorps, enda mun há-
vaðinn frá setrinu hafa keyrt um
þverbak síðan konumar fóru að
skemmta sér svo lengi frameftir um
helgar. Víkverji getur að vísu vel
unnt Hlaðvarpakonum þess að
skemmta sér fram á nótt, eins og
öðra fólká, en það er ekki sama
hvernig að slíku skemmtanahaldi er
staðið.
Víkverji hefur eftir einum íbúa
Grjótaþorps að svo virðist sem ráðn-
ar hafi verið til tónlistarflutnings á
menningarsetrinu unglingahljóm-
sveitir sem leggi ofurkapp á að ná
sem mestum hljóðstyrk út úr tækj-
um sínum en skeyti minna um lag og
nótur. Þetta era auðvitað grandvall-
armistök sem Hlaðvarpakonum ætti
að vera í lófa lagið að kippa í liðinn
með því að ráða til starfans eldri og
reyndari tónlistarmenn sem vita að
forsenda fyrir góðri stemmningu er
hárfínt samspil hljómstyrks og laga-
vals. Víkverji er til dæmis handviss
um að Raggi Bjarna og félagar
myndu troðfylla staðinn og allir una
glaðir við sitt.
Varðandi hinn skemmtistaðinn
sem deilt er um, listdansstaðinn sem
kenndur er við Clinton Bandaríkja-
forseta, veit Víkverji nánast ekkert.
Af blaðaskrifum má þó ráða að þeim
stað fylgi mikið ónæði vegna stöðugs
umgangs fólks og hávaða utandyra.
Víkverji hélt í sakleysi sínu að slíka
staði stunduðu nær eingöngu full-
orðnir karlmenn, frakkaklæddir með
slútandi hatta, sem legðu áherslu á
að láta sem minnst fyrir sér fara
bæði við komu og brottför. Svo er
greinilega ekki og því er úrbóta þörf.
En hér er auðvitað um grafalvar-
legt mál að ræða, sem ástæðulaust
er að hafa í flimtingum. Víkveiji get-
ur því tekið undir með leiðarahöf-
undi Morgunblaðsins síðastliðinn
þriðjudag þar sem réttilega er bent
á að þau viðbrögð sem íbúar hverfis-
ins hafi fengið við kvörtunum sínum
séu ekki viðunandi og í þeim engin
úrlausn fólgin. Skemmtanahald af
því tagi sem þarna fari fram, geti
ekki farið saman við hagsmuni íbú-
anna og því verði borgaryfirvöld að
taka af skarið. Verði það ekki gert
muni Grjótaþorp tæmast. „Er það
eftirsóknarvert fyrir lífið í miðbæn-
um?“ spyr leiðarahöfundur. Og sú
spurning er einmitt „þungamiðja"
málsins.