Morgunblaðið - 25.08.1999, Blaðsíða 10

10 MIÐVIKUDAGUR 25. ÁGÚST 1999
MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Bankar á Norðurlöndum og í nokkrum öðrum Evrópulöndum
Eignaraðild
er yfir-
leitt dreifð
í TENGSLUM við hlutafjárútboð
Landsbankans á síðasta ári fór fram
vinna í samstarfi við ráðgjafarfyrir-
tækið J.P. Morgan, þar sem skoðað
var eignarhald á bönkum í ná-
grannalöndunum til samanburðar
við þá íslensku. Gunnar í>. Andersen,
framkvæmdastjóri alþjóða- og fjár-
málasviðs Landsbankans, stýrði
vinnunni fyrir hönd Landsbankans
og segir skoðun á nýjustu ársreikn-
ingum ýmissa banka í nágrannalönd-
unum yfirleitt leiða mjög dreifða
eignaraðild í Ijós.
„Upplýsingum af þessu tagi var
safnað saman í undirbúningi hluta-
fjárútboðs Landsbankans til að gera
okkur betur grein fyrir hvernig hlut-
imir myndu þróast og til að bera
okkur saman við önnur lönd eins og
eðlilegt er,“ segir Gunnar. Að hans
sögn urðu stærstu bankar á Norður-
löndum fyrir valinu og bankar í öðr-
um löndum Evrópu valdir af handa-
hófi. Úrtakið sé því lýsandi fyrir
banka í nágrannalöndunum almennt.
„í ljós kom að eignarhald á bönkum í
nágrannalöndum okkar er áberandi
dreift, ef Noregur er undanskilinn,"
segir Gunnar.
Samkvæmt upplýsingum frá
Landsbankanum er stærsti einstaki
hluthafi í tveimur norskum bönkum,
norska ríkið. Eignarhlutur þess í
Den Norske Bank er um 52% og í
Christiania Bank er eignarhlutur
ríkisins tæp 35%. í Union Bank of
Norway er Chase Manhattan Bank
hins vegar stærsti hluthafinn með
5,22%. Stærstu hluthafar í dönsku
bönkunum Den Danske Bank, Uni-
bank og Jyske Bank eru lífeyrissjóð-
ir og aðrir sjóðir. Eignarhlutur eins
þeirra, Unidanmark sjóðsins, í Den
Danske Bank er 14,1% og er það
stærsti hlutur sem einstakur aðili á í
dönskum banka. I Svíþjóð er stærsti
einstaki eignarhluturinn 18,6% hlut-
ur Savings bank foundations, sem er
stofnun í eigu sparisjóða, í Foren-
ingssparbanken en annars fer
stærsti einstaki eignarhluturinn ekki
yfir 10% í sænskum banka. Sænska
ríkið á stærsta hlut í Merita-
Nordbanken í Finnlandi eftir sam-
runa bankanna tveggja, eða 25,5%.
Erlend eignaraðild að bönkum á
Norðurlöndunum er á bilinu 18-31%.
Hvað lönd utan Norðurlandanna
varðar, fer stærsti einstaki eignar-
hlutur ekki upp fyrir 22%, sem er
eignarhlutur tryggingarfélagsins
Allianz í Dresdner Bank. „Trygging-
arfélög eru áberandi fjárfestar í
Þýskalandi og Allianz á einnig 5% í
Deutsche Bank,“ segir Gunnar. Að
Þýskalandi undanskildu fer eignar-
hlutur einstaks hluthafa ekki yfir
8,9% sem er eignarhlutur yfirvalda í
Hong Kong í HSBC bankanum á
Bretlandi. Því næst er 8,1% eignar-
hlutur Bank of Ireland Asset Mana-
gement Limited í Bank of Ireland.
Að sögn Gunnars heyrir það til und-
antekninga að einstakur eignarhlut-
ur í banka í V-Evrópu fari yfir 10%
og bætir við að nær undantekningar-
laust á enginn einstakur eignaraðili
yfir 33%, þ.e. ráðandi hlut.
fsland frábrugðið
nágrannalöndunum
ísland sker sig úr að því leyti að
íslenska ríkið á mikinn meirihluta í
íslensku bönkunum, 85% í Lands-
bankanum og Búnaðarbankanum. Á
Islandi er eignaraðild að þeim hluta
sem er utan eignarhalds ríkisins
nokkuð dreifð, t.d. eru um 7.000 hlut-
hafar í Landsbankanum, að sögn
Gunnars, almenningur og fagfjár-
festar.
„Bankageirinn hér er enn í mót-
un,“ segir Gunnar. ,Almennt séð er
þróunin hér á Islandi jákvæð og
hröð. Hér hafa hlutir gerst á fimm
árum sem hefur tekið 10-20 ár í öðr-
um löndum. Við erum á sömu braut
og nágrannalöndin hvað einkavæð-
ingaráform varðar og það er yfirlýst-
ur vilji ríkisstjórnarinnar að einka-
væða bankana, eins og hjá öllum
Norðurlandaþjóðunum," segir Gunn-
ar.
BANKAR í NOKKRUM NÁGRANNALÖNDUM
Eignarhluti 5 stærstu hluthafa í árslok 1998 eða síðar
Forenings sparbanken (Svedbank) Svíþjóð Svenska Handels- banken Svíþjóð SEB Svíþjóð Den Norske Bank Noregi Christiania Bank Noregi Union Bank of Norway Noregi Den Danske Bank Danmörku Uni- bank Danmörku Jyske Bank Danmörku Merita- Nordbanken Bank Finnlandi
1 18,6% 10,0% 9,8% 35,91 %1) 34,64%" 5,22% 18,6% >5% 14,1% 25,5%J)
2 5,9% 6,6% 9,3% 16,249? 4,30% 4,99% 5,9% >5% 8,2% 3,1%
3 4,2% 5,7% 8,2% 3,55% 3,69% 4,45% 4,2% >5% <5% 2,3%
4 3,6% 4,3% 3,6% 2,31% 2,80% 3,55% 3,6% - 1,8%
5 3,5% 4,2% 3,0% 1,73% 1,83% 2,27% 3,5% 1,4%
Erlend eignaraðild 26% 27% 18% 19,8% 30,5% 31% 26% - - 31 ^31
1) Ríkissjóöur Noregs 2) Sænska ríkið 3) Utan Sviþjóðar og Finnlands
Bardays Bretlandi Bank of [reland írlandi Lloyds TSB Bretlandi HSBC Bretlandi BBV Spání BNP Frakklandi Dresdner Deutsche Commerz- Bank Bank bank Þýskalandi Þýskalandi Þýskalandi ING Hollandi
1 3,84% 8,1 % <3% 8,9%4) <5% 7,1% 22% 5,03% 5,0% 5-10%
2 - 4,5% - - - - 10% - 3,1% 5-10%
3 - 3,9% - - - - 10% - 2,0% 5-10%
4 - - - - - - <5% - 2,0% 5-10%
5 - - - - - - - - - -
Erlend eignaraðild - - - - - - - 41% - 61%
4) Yfirvöld í Hong Kong
Mest samlegðaráhrif ef fjármála-
fyrirtæki fjárfesta í bönkum
„Það eru yfirleitt lífeyrissjóðir,
tryggingarfélög eða ýmis fjármála-
fyrirtæki sem eru stærstu hluthafar
í erlendu bönkunum," segir Gunnar.
„Það er mjög sjaidgæft að fyrirtæki í
öðrum atvinnugreinum eigi stóra
hluti í bönkum því ekki nást bein
samlegðaráhrif með slíku eignar-
haldi. Mest samlegðaráhrif nást út
úr fjárfestingum banka og annarra
fjármálafyrirtækja í bönkunum. Ha-
græðing næst náttúrlega með sam-
runa þegar fyrirtæki eru í skyldum
greinum, þá er hægt að sameina
deildir og þjappa starfseminni sam-
an. Slíkur árangur næst ekki þegar
ólík fyrirtæki eru sameinuð, þá eru
markmiðin annars eðlis.“
„Það er mikið samrunaferli í gangi
í öllum heiminum á milli banka.
Þessi þróun er allt í kringum okkur
og ýmsir möguleikar eru fyrir hendi.
Þegar bankarnir eru komnir úr ríki-
seigu, mun markaðurinn sjá um
þetta,“ segir Gunnar.
„Með auknum samrunum verða
einingarnar stærri og stærri og því
erfiðara fyrir einstök fyrirtæki að
verða stórir hluthafar í svo stórum
fyrirtækjum. Eignaraðildin verður
því ennþá dreifðari og má reikna
með að svo verði hér á landi á næstu
árum,“ segir Gunnar.
Davíð Oddsson forsætisráðherra
um sölu á hlut ríkisins í FBA
Ríkið reynir að
fá sem mest
fyrir sinn hlut
HÉR fara á eftir orðrétt svör
Davíðs Oddssonar forsætisráð-
herra á þingi Sambands ungra
sjálfstæðismanna í Vestmanna-
eyjum um helgina við spurning-
um um málefni Fjárfestingar-
banka atvinnulífsins hf. Var
meðal annars spurt hvort
ástæða væri til að óttast að
einkavæðingaráform ríkis-
stjórnarinnar á ríkisbönkunum
væru í uppnámi.
„Þetta getur haft þau áhrif að
þau hlutabréf sem ríkið á eftir
óseld í viðkomandi banka verði
miklu lægri, verðgildi þess
hlutafjár hrynji ef þannig er
staðið að málum og þar sem
þessar áætlanir ríkisins gengu
ekki eftir varðandi Fjárfesting-
arbanka atvinnulífsins, það var
gert sérstakt átak semsagt til
þess að splundra þessari stefnu
ríkisstjórnarinnar, þá hlýtur, og
annað er óeðlilegt, að athuga
sinn gang mjög rækilega, það
gefur auga leið varðandi Fjár-
festingarbankann að það sem
ríldsstjórnin þarf að skoða og er
núna að skoða, er möguleiki
þess að tryggja markmið ríkis-
stjómarinnar um dreifða eign-
araðild með lögum,“ sagði ráð-
herra og bætti við síðar: „Þá
hlyti ríkisvaldið að hugleiða það
að selja þau bréf sem eftir eru í
einu lagi vegna þess að ríkis-
valdið hefur sett sér þá reglu að
reyna að tryggja að fá sem mest
fé fyrir sinn hlut.“
Málefni Fljótsdalsvirkjunar mögulega lögð fyrir Alþingi?
Skiptar skoðanir
meðal þingmanna
iðnaðarnefndar
GUÐJÓN Guðmundsson, þingmað-
ur Sjálfstæðisflokks og varaformað-
ur iðnaðarnefndar Alþingis, segir að
sér finnist óþarfi að leggja málefni
F’ljótsdalsvirkjunar fyrir Alþingi að
nýju en verði það gert er hann sam-
mála Halldóri Ásgrímssyni, for-
manni Framsóknarflokksins, um að
kanna mætti vilja þingsins til þess
hvort afturkalla beri virkjanaleyfi
fyrirhugaðrar Fljótsdalsvirkjunar
með því að leggja fram á Alþingi til-
lögu þessa efnis til þingsályktunar.
Fulltrúar Samfylkingarinnar og
Vinstrihreyfingarinnar-græns fram-
boðs í iðnaðarnefnd eru hins vegar á
því að málefni Fljótsdalsvirkjunar
eigi að koma fyrir Álþingi að nýju og
í sama streng tekur þingmaður
Fijálslynda flokksins, Guðjón A.
Kristjánsson, en sá flokkur á ekki
fulltrúa í iðnaðarnefnd. Líklegt þyk-
ir að sú nefnd fái umrætt málefni til
umsagnar á milli umræðna komi það
að nýju til kasta Alþingis.
Ásta R. Jóhannesdóttir, annar
þingmaður Samfylkingarinnar í iðn-
aðamefnd, kveðst þeirrar skoðunar
að afturkalla eigi leyfi Landsvirkj-
unar til þess að virkja Jökulsá í
Fljótsdal en Ami Steinar Jóhannes-
son, fulltrúi Vinstrihreyfingarinnar-
græns framboðs í iðnaðarnefnd,
leggur áherslu á að fram farí mat á
umhverfisáhrifum fyrirhugaðrar
Fljótsdalsvirkjunar þrátt fyrir að
virkjanaleyfið hafi verið veitt.
Fráleitt að taka virkjanaleyfið
af Landsvirkjun
Guðjón Guðmundsson bendir á í
samtali við Morgunblaðið að Alþingi
hafi fyrir löngu, eða árið 1981, sam-
þykkt virkjanaleyfi fyrir Fljótsdals-
virkjun og segir að stór hluti hennar
hafi reyndar verið boðinn út fyrir sjö
árum. „Ég sé enga ástæðu til að taka
þetta mál upp aftur og fráleitt að
taka virkjanaleyfíð af Landsvirkjun.
Við íslendingar stöndum fremst
allra þjóða í notkun umhverfisvænna
orkugjafa og eigum að halda áfram á
þeim braut. Mér finnst því óþarfi að
taka málið upp á Alþingi en verði
það gert er ég sammála utanríkis-
ráðherra [Halldóri Ásgrímssyni] um
að eðlilegast væri að þingviljinn yrði
kannaður með tillögu til þingsálykt-
unar,“ segir Guðjón.
Ásta R. Jóhannesdóttir segir á
hinn bóginn að afturkalla beri virkj-
analeyfi fyrir Fljótsdalsvirkjun og
tekur jafnframt fram að hún fagni
sinnaskiptum framsóknannanna í
umræddu máli, sem fram komi í af-
stöðu Halldórs Ásgrímssonar í
Morgunblaðinu í gær, þar sem hann
sagði m.a. að þingmenn ættu að
ákveða hvort afturkalla skuli virkj-
analeyfið. „Ég tel að þingið eigi að
kalla aftur heimild Landsvirkjunar
til að virkja [Jökulsá í Fljótsdal],"
segir hún og bætir við að skoða beri
aðra kosti til virkjunar á Austur-
landi. Séu þeir kostir hins vegar
dýrari heldur en umrædd leið verði
það að koma fram í hærra orku-
verði. Ásta telur ýmsar leiðir færar
til þess að kanna afstöðu manna til
virkjunarinnar og nefnir m.a. þjóð-
aratkvæðagreiðslu í því sambandi.
„Það mætti fara út í þjóðaratkvæða-
greiðslu og kanna þannig hug lands-
manna til þess hvort þarna eigi að
virkja og einnig hvort þurfi að láta
fara fram umhverfismat á fyrirhug-
aðri virkjun.“
Margt hefur breyst á 20 árum
Ámi Steinar Jóhannsson tekur
fram að þingflokkur Vinstrihreyf-
ingarinnar-græns framboðs hafi lagt
fram á vorþingi tillögu til þingsá-
lyktunar um að Alþingi skori á ríkis-
stjórnina að láta fara fram mat á
umhverfisáhrifum fyrirhugaðrar
Fljótsdalsvirkjunar þrátt fyrir að
virkjunarleyfi hafi verið veitt og
bendir jafnframt á að þingflokkur-
inn hafi boðað að hann myndi taka
það mál upp að nýju á haustþinginu.
„Okkur finnst eðlilegt að svona stórt
og mikið verk fari í umhverfismat
eins og margoft hefur komið fram,“
segir hann og heldur áfram, „og það
eru að vissu leyti vonbrigði að leyfis-
hafinn [Landsvirkjun] skuli ekki
hafa riðið á vaðið og samþykkt mat á
umhverfisáhrifum Fljótsdalsvirkj-
unar. Það hefði verið eðlilegast því
virkjanaleyfið var veitt fyrir svo
mörgum árum.“
Guðjón A. Kristjánsson, þingmað-
ur Frjálslynda flokksins, telur ekk-
ert því til fyrirstöðu að málefni
Landsvirkjunar verði lögð fyrir Al-
þingi að nýju. „Mér finnst ósköp
eðlilegt að þetta mál komi inn á þing
að nýju og að jafnframt verði lagðar
fram allar þær upplýsingar sem
fram hafa komið um náttúrufar
svæðisins [Eyjabakka], þannig að
þingmenn nái að kynna sér málið á
nýjan leik. Það kemur þá í ljós hvort
menn vilji samþykkja kröfuna um
það að þetta fari í lögformlegt um-
hverfismat eða hvort menn vilja aft-
urkalla virkjanaleyfið. Við enim
kosnir til þess að taka ákvarðanir og
við eigum að fá að koma að þessum
málum upp á nýtt.“ Guðjón bendir
sömuleiðis á að margt hafi breyst
síðan virkjanaleyfið var veitt fyrir
nær 20 árum. „Áherslur manna í
náttúruvernd og náttúrunýtingu eru
kannski svolítið aðrai' í lok þessarar
aldar heldur en var fyrir tveimur
áratugum. Þannig að það er kannski
ekki skrítið þótt menn fari yfir málið
á nýjan leik,“ segir hann.