Morgunblaðið - 23.09.1999, Blaðsíða 37

36 FIMMTUDAGUR 23. SEPTEMBER 1999
M-
MORGUNBLAÐIÐ
MORGUNBLAÐIÐ
FIMMTUDAGUR 23. SEPTEMBER 1999 37

STOFNAÐ 1913
UTGEFANDI
FRAMKVÆMDASTJÓRI
RITSTJÓRAR
Árvakur hf., Reykjavík.
Hallgrímur B. Geirsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
SALAN A FBA
SALA sparisjóðanna á u.þ.b. fjórðungs hlut í Fjárfestingar-
banka atvinnulífsins hf. í byrjun ágústmánaðar leiddi til
þess, að áform ríkisstjórnarinnar um einkavæðingu ríkisbank-
anna komust í uppnám. I fyrsta lagi var augljós hætta á því, að
sala á 51% hlut ríkisins í dreifðri sölu, eins og hafði verið ætlun
ríkisstjórnarinnar, yrði til þess að meirihlutaeign ríkisins og þar
með skattgreiðenda félli mjög í verði, þar sem einn aðili, Orca-
hópurinn, hefði við þær aðstæður nánast verið búinn að tryggja
sér ráðandi hlut í bankanum. I öðru lagi sýndi sala sparisjóð-
anna til Orca-hópsins, að við einkavæðingu ríkisbankanna gætu
þeir auðveldlega skipzt upp á milli ólíkra viðskiptasamsteypa,
sem frá pólitískum sjónarhóli var óviðunandi. Almenningur, sem
hefur horft upp á kvótakerfið í núverandi mynd skapa gífurlegt
misrétti og tilfærslu eigna til fámenns hóps, gæti ekki sætt sig
við að svipuð þróun yrði við einkavæðingu bankanna.
Sparisjóðirnir settu ríkisstjórnina í mikinn vanda með sölu
hlutabréfanna í FBA. Nú hefur ríkisstjórnin hins vegar tekið af
skarið og auglýst útboð á 51% hlut ríkisins í bankanum með fyr-
irkomulagi, sem er bæði ætlað að tryggja, að eignir skattgreið-
enda í FBA falli ekki stórlega í verði eins og auðveldlega gat
gerzt í kjölfar sölu sparisjóðanna og að upphaflegum markmið-
um ríkisstjórnarinnar um dreifða eignaraðild að ríkisbönkunum
verði náð. Ekki verður annað séð en að með þeirri skipan mála,
sem kynnt hefur verið, verði þessu takmarki náð í fyrstu lotu.
Það er hins vegar ekki nóg. Það verður að tryggja með laga-
setningu, að eignaraðild að bönkunum verði dreifð til frambúðar
og að viðskipti með hlutabréf í ríkisbönkunum á eftirmarkaði
verði ekki til þess, að smátt og smátt komist bankarnir í fárra
manna hendur.
I þeim umræðum, sem fram fóru í ágústmánuði um þessi mál í
kjölfar sölu sparisjóðanna, virtist svo sem talsmenn allra stjórn-
málaflokka væru sammála því í orði, að nauðsynlegt væri að
tryggja dreifða eignaraðild að ríkisbönkunum við einkavæðingu
þeirra. Hins vegar vakti það athygli, að hver stjórnmálamaður-
inn á fætur öðrum, ekki sízt úr röðum stjórnarandstæðinga - en
þær raddir mátti einnig heyra innan stjórnarflokkanna - lýsti
þeirri skoðun, að það væri óframkvæmanlegt að tryggja dreifða
eignaraðild að bönkum með lögum og reglum.
Morgunblaðið hefur hins vegar sýnt fram á, m.a. með tilvísun
til upplýsinga frá bankaeftirliti Bandaríkjanna, að margvíslegar
takmarkanir eru á eignarhlut í bönkum víðs vegar um heim og
af ýmsum ástæðum. I þessu samhengi skiptir það eitt máli, að
fordæmi eru fyrir slíkum takmörkunum í mörgum löndum og
það ætti að duga til þess að sannfæra menn um, að þar með sé
það framkvæmanlegt hér að setja slíkur reglur.
Davíð Oddsson, forsætisráðherra, hefur frá upphafi gengið
fram fyrir skjöldu og lýst með afdráttarlausum hætti þeirri
skoðun sinni, að eignaraðild að bönkum ætti að vera mjög
dreifð. Þessum sjónarmiðum lýsti forsætisráðherra í viðtali við
Morgunblaðið fyrir rúmu ári, löngu áður en sala sparisjóðanna á
hlut þeirra í FBA vakti slíkar deilur, sem raun varð á. Af ástæð-
um, sem erfitt er að skilja, hefur Davíð Oddsson orðið fyrir
miklu aðkasti, bæði frá einstökum talsmönnum stjórnarandstöð-
unnar og frá sumum fjölmiðum, vegna þeirrar eindregnu af-
stöðu, sem hann hefur tekið í þessu mikilvæga máli. Hvað veld-
ur? Hvað veldur því, að forystumaður í stjórnmálum, sem tekur
upp baráttu fyrir því að hagsmunir almennings verði ekki fyrir
borð bornir, verður fyrir slíku aðkasti? Þeir sem fyrir því standa
eru augljóslega að berjast fyrir sérhagsmunum en ekki al-
mannahag.
Nú í lok þessarar aldar leika margvíslegir straumar um ís-
lenzkt samfélag. Þar má m.a. finna tilhneigingu til þess, að
stöðugt meira af eignum þjóðarinnar færist á fárra hendur.
Morgunblaðið hefur í áratug barizt hart gegn þeirri þróun á
vettvangi sjávarútvegsins. Nú hefur formaður Sjálfstæðis-
flokksins tekið upp kröftuga baráttu fyrir því, að eignaraðild að
fjármálakerfi þjóðarinnar verði eins dreifð og nokkur kostur er.
Hann mun njóta stuðnings almennings í þeirri baráttu.
Vandi stjórnarandstöðuflokkanna í þessu máli er sá, að þeir
hafa enga stefnu fram að færa. A hvaða forsendum geta Sam-
fylkingin og Vinstri-grænir tekið upp baráttu gegn því að eign-
araðild að bankakerfinu verði sem dreifðust? Er það allt í einu
orðin hugsjón íslenzkra jafnaðarmanna að tryggja framgang
sérhagsmuna og lokaðra viðskiptasamsteypa hverju nafni sem
nefnast?
Markmiðin varðandi einkavæðingu ríkisbankanna eru skýr:
við þá einkavæðingu verður að tryggja dreifða eignaraðild. Það
er hægt hér á íslandi ekki síður en annars staðar. Með því fyrir-
komulagi, sem kynnt hefur verið við sölu á 51% hlut ríkisins í
FBA hefur tekizt að finna leið út úr þeim ógöngum, sem sala
sparisjóðanna kom einkavæðingaráformum ríkisstjórnarinnar í.
Það sölufyrirkomulag er opið og sanngjarnt gagnvart hugsan-
legum tilboðsgjöfum en það er líka til þess fallið að tryggja
hagsmuni núverandi eigenda þessa hlutar, fólksins í landinu.
D
Davíð Oddsson forsætisráðherra um fyrirkomulag á sölu á 51% hlut ríkisins í Fjárfestingarbanka atvinnulífsins
AVÍÐ Oddsson forsætis-
ráðherra sagði í samtali
við Morgunblaðið í gær
að ríkisstjórnin hefði náð
fram markmiðum sínum varðandi
sölu á Fjárfestingarbanka atvinnu-
lífsins með því fyrirkomulagi sem
verður á 51% hlut ríkisins. Það hefði
hins vegar aldrei vakað fyrir stjóm-
inni að hafa áhrif á það hverjir ættu
bankann eftir að hann hefði verið
seldur. Hins vegar hefði blasað við
að verðgildi hlutar ríkisins myndi
rýrna vegna þess hve lítið eignar-
haldsfyrirtækið Orca SA hefði þurft
að bæta við eign sína til að öðlast
ráðandi hlut, en með því fyrirkomu-
lagi, sem ákveðið hefði verið, væri
komið í veg fyrir það.
Ríkisstjórnin kynnti fyrirkomu-
lagið á sölu FBA á þriðjudag og
kom þá fram að undirbúningur út-
boðsins færi fram í október og til
boð yrðu opnuð 5. nóvember. Davíð
sagði að hugsunin að baki þessu fyr-
irkomulagi væri sú að hlutur ríkis-
ins í Fjárfestingarbankanum, 51%,
yrði seldur í einu lagi til að tryggja
að hámarksverð fengist fyrir hann.
.Aðdragandi þess er mönnum
kunnur því það var vilji ríkisstjórn-
arinnar að bankinn færi í dreifðri
eignarsölu," sagði hann. „Síðan kom
á daginn að það hafði átt sér stað
heilmikill rakstur á hlutabréfum í
eina átt. Síðan fór fram sala til eins
aðila og á bak við þá sölu hefur verið
upplýst að liggi leynilegur samning-
ur, sem þó hefur ekki verið birtur,
um að sameiginlega sé unnið að yfír-
töku bankans milli seljandans og
kaupandans.“
Davíð sagði að þegar þetta hefði
legið fyrir hefði verið augljóst að
það markmið ríkisstjórnarinnar að
bankinn yrði í dreifðri eignarsölu
hefði verið skemmt og til viðbótar
væri hættan sú að stór hluti af bréf-
um ríkisins yrði verðlítill vegna þess
að þessir aðilar þyrftu mjög lítið að
bæta við sig til að ná yfirráðum yfir
bankanum.
„Þess vegna var ákveðið í sam-
ræmi við það, sem ég sagði þegar
þessi staðreynd lá fyrir, að hlutinn,
sem eftir var, yrði seldur í einu lagi
til að tryggja það að öll bréf ríkisins
færu við hæsta verði,“ sagði hann.
„Þetta var ekki okkar fyrsta ósk, en
var óhjákvæmilegt miðað við þá
þróun, sem málið hafði. Jafnframt
var ákveðið að reyna að hafa skil-
mála með þeim hætti að auðveldast
væri fyrir sem flesta aðila að bjóða,
en auðvitað setur það fjöldanum
takmörkun að gert er ráð fyrir að 51
prósentið seljist í einu lagi og sé
staðgreitt til ríkissjóðs. Það þýðir að
menn verða að hópa sig saman og
enginn þeirra má eiga meira en sex
prósent. Þannig að innan þess hóps
verður um dreifða hlutdeild að
ræða.“
Stóð aldrei til
að velja kaupendur
Davíð sagði að fullyrt hefði verið
án þess að nokkur fótur væri fyrir
því að til hefði staðið af hálfu ríkis-
ins að velja kaupendurna.
„Það hefur aldrei staðið til og er
fáránleg hugmynd," sagði hann.
„En á hinn bóginn er augljóst að
menn verða að ná saman og verða
að sæta ákveðinni tegund af forvali,
sem menn geta kallað þátttökutil-
kynningu, áður en þeir fá
að bjóða þannig að tryggt
sé að þeir uppíylli þau
skilyrði, sem sett eru um
tengsl og skyldleika, en
eftir það eru sem allra
fæstár takmarkanir sett-
ar, nánast þær einar að ríkisbank-
arnir tveir geta ekki verið saman í
hópi með öðrum bönkum."
Davíð sagði að skýringin á því að
ríkisbankamir væru undanskildir
væri sú að menn teldu að það væri
ekki einkavæðing í víðasta skilningi
þess orðs ef ríkisbankarnir gætu
sameinast um tiltölulega stóran hlut
í þessum banka. Þetta hefði verið
umdeilanlegt ákvæði í ljósi þess að til
stæði að einkavæða hina ríkisbank-
ana og hefði getað gengið í báðar átt-
ir, en niðurstaðan hefði orðið þessi.
Telur tryggt að verðgildi hlutar
rfldsins í FBA hafí ekki rýmað
Davíð Oddsson forsætisráðherra telur
að atburðirnir í kringum Fjárfestingar-
banka atvinnulífsins undanfarið sýni að
fjármálakerfíð á Islandi sé því miður það
vanþroskað að þörf sé á skráðum reglum
á meðan hinar óskráðu séu ekki byrjaðar
að virka. Hann sagði í samtali við Karl
Blöndal að með því fyrirkomulagi, sem
ríkisstjórnin hefði ákveðið að hafa á 51%
hlut ríkisins í FBA, væri tryggt að
markmiðum hennar yrði náð.
Verða að
sæta ákveð-
inni tegund
af forvali
„Síðan er gert ráð fyrir því að
þessir aðilar sjálfir ákveði sitt sam-
starf - ef við gerum ráð fyrir að
þetta seljist," sagði hann. „Nú á eft-
ir að koma í ljós hvort nást saman
hópar til að bjóða í hlutinn með
þessu fyrirkomulagi. En gerist það
verður hverjum aðila fyrir sig innan
þess hóps, sem hefur best í útboð-
inu, afhent bréfin þannig að það
reynir á þá hvort þeim tekst að
starfa saman um rekstur bankans
eða ekki.“
Hann benti á að hvorki sparisjóð-
irnir né eignarhaldsfyrirtækið Orca
SA hafi verið útilokuð umfram aðra
þegar ákveðið var hvernig staðið
yrði að útboði hlutar ríkisins í FBA.
Þannig er litið á sparisjóðina sem
óskylda aðila í lýsingu á fyrirkomu-
lagi útboðsins.
„Eina aðfínnsluefnið hjá mér all
an tímann hefur verið tvíþætt,"
sagði Davíð. ,Annars vegar að það
hafi verið skemmt fyrir okkur að
hafa þetta í sem allra dreifðastri
eignaraðild. Hins vegar, þegar það
var búið, að það ætti að setja upp
kerfi, sem gæti leitt til þess að bréf
ríkisins fari á mjög lágu verði. Við
erum því aðeins að tryggja þessi at-
riði, sem hefur komið fram hjá mér
að væri minn vilji. Það er það, sem
gerist, og öðruvísi er það ekki.“
Sú spurning hefur vaknað hvort
hægt sé að áfellast menn fyrir að
fara gegn stefnu ríkisstjórnarinnar
þar sem hún hafði ekki tryggt að
hún næði fram markmiðum sínum,
til dæmis með lagasetningu.
Sparisjóðir í þannig stöðu að
hægt er að finna að þegar farið
er gegn stefnu stjórnar
„Menn geta að minnsta kosti ver-
ið óánægðir með að hálfopinber fyr-
irtæki eins og sparisjóðirnir skuli
standa fyrir þessu eða fyrirtæki,
sem þeir bera 100 prósent ábyrgð
á,“ sagði hann. „Sparisjóðirnir lúta
sérstökum reglum, sveitarfélögin
eiga aðild að þeim og þeir hafa
ákveðið forskot í þjóðfé-
laginu, því að þetta eru
fyrirtæki, sem engir
eiga. Það er hægt að
fínna að því í sjálfu sér
og jafnframt því að þeir
hafi selt einum aðila með
slíkum baksamningi, sem ekki er
síðan kynntur almenningi og öðrum
hluthöfum, sem er stórlega ámælis-
vert að mínu viti. Og við það er enn-
þá búið að þessi samningur, sem
menn vita þó um, er ekki kynntur
öðrum hluthöfum. Það er stórlega
ámælisvert. En það er út af fyrir
sig liðin saga, þó að hún standi og
menn þekki hana. En þetta er að-
ferð ríkisins til að tryggja það eins
og ég nefndi í upphafí að við fáum
sem allra hæst verð fyrir okkar hlut
í bankangum."
„Lægsta stig í blaðamennsku sem
maður hefur séð hér í áratugi"
í dagblaðinu Degi á þriðjudag var
því haldið fram að Davíð Oddsson
hefði verið beygður og orðið undir í
viðureigninni við Framsóknarflokk-
inn þegar ákveðið var hvernig að
sölunni á hlut ríkisins í FBA skyldi
staðið og sagt að útfærslan yi-ði nú
önnur en hann hefði kynnt í upphafi.
„Eg vil nú reyndar ekki svara
neinu um hin undarlegu skrif þessa
dagblaðs, sem lýtur ekki venjulegum
lögmálum dagblaða," sagði hann.
„011 þessi skrif þeirra á undanförn-
um vikum hafa verið algerlega fyrir
neðan allar hellur - tilbúningur, upp-
lognar sögur, fullyrðingar, sem ekki
hafa staðist neina skoðun - og þeim
virðist vera alveg sama. Því hefur
verið haldið að lesendum þess blaðs
að ég hafi verið að beygja Framsókn-
arflokkinn alveg samfellt núna í 10
eða 20 daga og núna séu þeir að
beygja mig á móti. Hvort tveggja er
alger uppspuni og rugl. Þeir fullyi-ða
að ég hafi viljað hafa eitthvert lokað
forval og ætlað að velja sjálfur hverj-
ir fengju að kaupa og því miður étur
Sighvatur Björgvinsson það upp með
ósmekklegum hætti og leyfir sér að
túlka örstutt viðtal við mig með sér-
lega óskammfeilnum útúrsnúningi.
Þetta er eins og hver annar hugar-
burður og della. Reyndar sagði ég í
viðtali við Dagblaðið 28. ágúst síðast-
liðinn að ekki kæmi til greina að selja
bréf ínkisins í FBA til eins aðila held-
ur yrðu þau seld í einu lagi til stórs
hóps. Og ég tók fram að stjómar-
flokkarnir væru um þetta sammála
þannig að þetta hefur alltaf legið fyr-
ir. Það, sem þeir eru að reyna að
snúa út úr, er þetta: Eg nefndi að
það kæmi til álita að hafa forval - og
við erum reyndar með forval - en
ekki í þeirri mynd, sem var hjá
Skýrr hf. [sem Davíð hafði nefnt sem
dæmi] enda var það þannig að það
fyrirtæki var ekki á markaði og því
varð að hafa forval til að gefa mönn-
um tækifæri til að kynna sér íýrir-
tækið, sem ekki var nauðsynlegt í
þessu tilviki þar sem fyrirtækið er á
markaði. En það getur farið svo eftir
forval að það verði aðeins einn, tveir
eða þrír hópar um hituna. Forvalið
eða þátttökutilkynningin, sem við
höfum, gengui- út á það að það verði
rannsakað fyrirfram hvort aðilinn
uppfylli þau skilyrði sem sett era,“
sagði hann. „Það er þetta, sem allan
tímann hefur verið átt við, og ekkert
öðruvísi. Því miður er þetta blað,
sem þú áðan nefndir, komið niður á
lægsta stig í blaðamennsku sem
maður hefur séð hér í áratugi."
Ekki ágreiningur milli
sljórnarflokkanna
Davíð neitaði því að sérstakur
ágreiningur hefði verið milli stjórn-
arflokkanna þótt nokkurn tíma hefði
tekið að komast að niðurstöðu um
það hvernig hátta ætti útboðinu.
„Niðurstaðan í þessu varð í raun-
inni í öllum meginatriðum sú, sem
ég sagði frá íýrir nokkru að sam-
komulag hefði orðið, og hún hefur í
raun ekkert breyst," sagði hann.
„Unnið hefur verið að útfærslu
þeirra hugmynda, sem menn höfðu
komið sér saman um. Þær eru í
engu frábrugðnar því sem við
ákváðum á fundi ráðherranefndar-
innar um einkavæðingu fyrir um
þremur vikum. Annað er bara út-
færsluatriði."
Finnur Ingólfsson nefndi í viðtali
að til gi'eina kæmi að fresta útboði á
FBA í ljósi þess hvernig komið væri
og kvaðst Davíð einnig hafa ljáð
máls á því að til álita kæmi að fara
sér hægar.
„Síðan fengum við ábendingar um
það frá aðilum, sem tengjast bank-
anum, að það væri það versta, sem
íýrir bankann gæti komið
að þetta væri dregið,“
sagði hann. „Auðvitað
hlustuðum við á slík rök
að gagnvart jafnt inn-
lendum sem erlendum _______________
viðskiptavinum væri afar
vont að hafa þetta lengi í lausu lofti.
Þvi hurfum við frá því þótt ég hefði
nefnt þetta og forustumenn Fram-
sóknarflokksins einnig því að það
hefði ekki verið hollt fyrir bank-
ann.“
Davíð sagði að það hefði verið
mat einkavæðingarnefndarinnar að
lágmarksgengi í útboðinu yrði 2,8
og væri það á svipuðu róli og verið
hefði þegar seldur var fjórðungs-
hlutur í bankanum. Þótt hefði eðli-
legt að hafa lágmarksgengið ekki
lægra en þá. Það gengi þýðir að
Hef ekki skilið
bofs í fram-
göngu Sam-
fylkingarinnar
Davíð Oddsson forsætisráðherra.
saman þurfa þeir aðilar, sem að til-
boði kynnu að standa, að geta reitt
fram um tíu milljarða króna.
Þótt fyrirhugað útboð með forvali
eigi að tryggja að minnst níu aðilar
sameinist um að kaupa hlut ríkisins
í FBA er ekkert, sem kemur í veg
fyrir það að þessi hlutur færist að
einhverju eða öllu leyti á færri
hendur síðar meir. Davíð sagði að
það væri ekki fyrirhugað að ríkis-
stjórnin hefði afskipti af því hverjir
ættu bankann er hann væri kominn
í einkaeign.
Vildum ekki láta gera
atlögu að okkar eignum
„Eins og ég sagði um leið og þetta
kom upp með sparisjóðina, Kaup-
þing og Orca blasti við sá vandi að
hlutur ríkisins yi'ði minni að verð-
gildi en stæði til,“ sagði hann. „Við
höfum aldrei ætlað okkur að ráða
því hverjir ættu þennan banka eftir
að við seldum hann, en við vildum
ekki láta gera atlögu að
okkar eignum og megum
ekki gera það fyrir hönd
íbúa í þessu landi. Eftir
að hluturinn hefur verið
keyptur með þessum
hætti og ríkinu tryggður
eins hár hlutur og verða kann fyrir
bankann verður það bara að ráðast
hvað síðar verður.“
Hann sagði að í þessu tilviki
kæmi ekki til álita að hafa áhrif á
hvernig eignaraðild yrði háttað með
lagasetningu. Hins vegar teldi hann
að skoða ætti slíka hluti, enda hefði
komið á daginn að mjög víða væru
slíkar reglur í gildi, öfugt við það,
sem ýmsir hefðu fullyrt.
„Og það er ekki bara svo að þær
séu víða í gildi, heldur eru þær í
raun virtar annars staðar þótt þær
Morgunblaðið/Golli
séu óskráðar," sagði hann. „Því mið-
ur er okkar fjármálakerfi svo van-
þroskað að við þurfum kannski í
byrjun á skráðum reglum að halda á
meðan hinar óskráðu eru ekki byrj-
aðar að virka eins og verður vonandi
þegar markaðurinn þroskast."
Hann sagði að í þessu tilviki hefði
ríkisstjórnin ákveðið að þessu yrði
ekki breytt þar sem málið væri það
langt komið, en ýmislegt þyrfti að
skoða í þessu sambandi.
„í íýrsta lagi þurfum við að huga
að stöðu fjármálaeftirlitsins," sagði
hann. „Staða þess virðist vera af-
skaplega veik. Það hefur enn ekki
fengið þennan leynisamning [Kaup-
þings og Orca SA]. Aðilarnir virða
eftirlitið að vettugi. Fjármálaeftir-
litið þarf að vera þannig að það veki
ekki falskar vonir neytenda og við-
skiptavina. Ég hef ekkert út á störf
þess ágæta fólks sem þar vinnur að
setja, nema síður sé. En það hefur
komið á daginn að það virðist vera
að lagaskilyrði þess séu afskaplega
veik. Ég tel að það komi til greina
að styrkja stöðu þess. Síðan eigum
við auðvitað að skoða í framhaldinu
og ræða það hvort unnt yrði að
koma á þeim reglum, sem sátt yrði
um og tryggðu að við lentum ekki í
þessu aftur.“
Spurning um skyldu
til yfirtökutilboðs
Samkvæmt hlutafélagalögum er
það svo að eignist ákveðinn aðili
meirihluta í fyrirtæki eiga eigendur
minnihlutans kröfu á því að viðkom-
andi kaupi hlut þeirra sama verði og
meirihlutann. Davíð sagði að þetta
yfirtökuskilyrði kynni hugsanlega
að eiga við í þessu tilfelli.
„Hver aðili fyrir sig verður að
meta það,“ sagði hann. „Við setjum
engar reglur um það. Aðilarnir, sem
bjóða, verða sjálfir að meta það
hvort í þeirra tilboði og samstarfi
felist að þeir geti verið bundnir
þeim skilyrðum að setja fram yfir
tökutilboð. Þá gæti Orca farið fram
á það. En það er ekki víst að þetta
eigi við. Það fer eftir því hvaða sam-
band er í hópnum. Það að hverjum
aðila fyrir sig verða afhent bréfin,
en ekki hópi, gerir það nú ekki lík-
legt að skylda til yfirtökutilboðs
verði fyrir hendi."
Davíð kvaðst ekki vilja tjá sig um
það hvernig sá hópur, sem er að
baki Orca SA, sem aðsetur hefur í
Lúxemborg, hefði staðið að málum
eftir að hann keypti sig inn í FBA,
en það væri hins vegar umhugsun-
arefni að fjármálafýrirtæki hér virt-
ust ekki lengur geta stofnað fyrh'-
tæki á Islandi, heldur þurfi að gera
það í skjóli leyndarreglna í þeim
löndum, sem byðu upp á slíkt.
Oþolandi ef fyrirtæki skrásett
erlendis hafa meiri rétt
en fyrirtæki skráð á íslandi
„Mér finnst það ills viti fyrir ís-
land og ég tel að íslensk yfirvöld
þurfi að skoða mjög vel hvað það er,
sem leiðir til þess að þessi fram-
gangur er hafður á,“ sagði Davíð.
„Þetta er til að mynda notað til þess
að þurfa ekki að gefa íslenska fjár-
málaeftirlitinu þær upplýsingar,
sem önnur fyrirtæki þurfa að gefa.
Þessir aðilar eru því ekki að gæta
jafnræðis gagnvart íslenskum fyrir-
tækjum. Það er auðvitað óþolandi ef
fyrirtæki skrásett með þessum
hætti hefur meiri rétt en þau fyrir-
tæki, sem búa við íslenskar reglur.
Það þarf að fara mjög nákvæmlega
ofan í þetta. Þetta hefur verið rætt
óformlega í ríkisstjórn. Það er þörf
á því að fara ofan í hvernig á því
stendur að þegar menn ræða um
fjárfestingar í fyrirtækjum hérlend-
is eða erlendis er byrjað á því að
stofna fyrirtæki erlendis. Það hlýtur
að benda til að eitthvað sé að hjá
okkur og við hljótum að laga okkar
reglur þannig að jafnræðis sé gætt
og þau fyrirtæki, sem hér eru skráð
og stofnsett, búi ekki við lakari kost
en þau sem eru skrásett erlendis.“
Mikil pólitísk viðbrögð hafa fylgt í
kjölfarið á þeim ummælum, sem
Davíð lét falla eftir að Orca SA
keypti hlut í Fjárfestingarbankan-
um og nú síðast hefur Sighvatur
Björgvinsson, einn af forustumönn-
um Samfylkingarinnar, gagnrýnt
hann fyrir að hafa sagst ætla að láta
fara fram lokað forval.
„Ég hef til að mynda ekki skilið
bofs í framgöngu Samfylkingarinn-
ar í þessum efnum,“ sagði hann. ,Að
vísu hefur þar hver höndin verið
upp á móti annarri eins og í flestum
málum og ekki hægt að lesa eina
meginlínu, en til að mynda hefur
framganga Sighvats Björgvinssonar
í málinu verið með miklum ólíkind-
um og hefur ekki virst að hann beri
nokkurt skynbragð á það út á hvað
málið gengur. Að því leyti, sem
hann kann að gera það, virðist hann
ekki hafa neinn áhuga á hagsmun-
um ríkissjóðs í þessu dæmi, né held-
ur því að byggja hér upp fjármála-
kerfi, sem sé gagnsætt, eðlilegt og
með þeim hætti að ljóst sé að öllum
reglum sé fylgt. En ég veit ekki
hvað iýrir honum vakir í þessu efni.
Kannski að slá einhverjar
pólitískar keilur, en ég
held að hans vopn sé af
áströlskum uppruna, og
endi því í hans eigin
höfði.“
Þá hefur verið deilt á
hugmyndir um dreifða eignaraðild,
bæði að þær hafi ekki verið ljósar í
upphafi og eins að þær séu lítt fram-
kvæmanlegar. Davíð kvaðst ekki
vera sammála um það.
Dreifð eignaraðild
víðast hvar framkvæmanleg
„Ég vek athygli á því að víðast
hvar í heiminum er það svo að þetta
er framkvæmanlegt," sagði hann.
„Ég vek athygli á því að í sambandi
við Islandsbanka er það svo að tek-
ist hefur að halda eignaraðildinni
Leynilegur
samningur um
að unnið sé að
yfirtöku
dreifðri og ekki verið neinir tilburð-
ir uppi um það að einn aðili sé að
reyna að sölsa undir sig þann
banka. Það era ólíkir dreifðir aðilar
með margvíslega dreifða hagsmuni,-
sem þar ráða fór, koma síðan saman
í bankanum og þurfa ekki að hafa
önnur sjónarmið uppi en lúta að því
að reka bankann með sem hag-
kvæmustum hætti. Ég held að þetta
hafi reynst afar vel.“
Ákvörðun um hina rfkisbankana
í haust eða byrjun næsta árs
Að sögn Davíðs er enn ekki komin
tímasetning á framhald einkavæð-
ingar hinna ríkisbankanna, Búnað-
arbanka og Landsbanka, en búast
má við að slík tímasetning verðf
ákveðin á haustdögum eða í upphafi
næsta árs: „Nú þarf að skoða mjög
vel með hvaða hætti það verður gert
og þess verður gætt að bréf ríkisins
þar nái sem bestri ávöxtun og jafn-
framt verði tryggt að sem flestir
komi að stjórn þessara banka í
framtíðinni. Við þurfum líka að
koma að því í leiðinni að bankarnir
hafi stöðu til að keppa við erlenda
banka eftir þær breytingar. Við
þurfum að skoða þetta allt saman
mjög vel og ég er ekki í nokkram
vafa um að stjórnarflokkarnir munu
ná mjög vel saman um þetta atriði
eins og þeir náðu strax saman um
það, sem hér hefur gerst, algerlega
þvert á það, sem ómerkilegustu blöð
samtímans hafa verið að skrifa.“
Því hefur verið haldið fram að
Davíð hefði brugðist ókvæða við því
að hlutur sparisjóðanna í FBA var
seldur Orca SA vegna þess hvaða
aðilar stæðu að baki eignarhaldsfé-
laginu, en þeir eru Eyjólfur Sveins-
son, framkvæmdastjóri Frjálsrar
fjölmiðlunar og stjórnarformaður
Orca SA, Jón Asgeir Jóhannesson
hjá Baugi, Jón Olafsson í Skífunni
og Þorsteinn Már Baldvinsson hjá.
Samherja.
„Ég hef aldrei minnst á þessa að-
ila,“ sagði hann. „Ég hef aðeins
minnst á það, sem gerðist, að hags-
munir ríkisins og markmið stjórnar-
innar voru sett í uppnám og ber-
sýnilega var stefnt að því að gera af-
gangsbréf ríkisins eins verðlítil og
vera kann með þessari gerð og þess-
um leynisamningum, sem ekki hafa
verið birtir. Ég taldi að það væri
mitt hlutverk að tryggja _að slíkt
næði ekki fram að ganga. Ég er af-
skaplega ánægður með að stjórnar-
flokkarnir voru mjög samstiga um
þá niðurstöðu."
Þrátt íýrir að Davíð hafi engin
nöfn nefnt hefur ýmislegt verið lesitl
úr orðum hans, til dæmis þegar hann
sagði á Hólahátíð um miðjan ágúst
að stjórnkerfi og efnahagslíf í Rúss-
landi hefði ekki fengið að þroskast
eftir hrun kommúnismans, heldur
réðu þar lögmál glæpalýðs og eitur-
lyfjabaróna, sem létu blóðpeninga
sína flæða um Evrópu, og þyrftu Is-
lendingar, sem nýverið hefðu opnað
hagkerfi sitt, að gæta sín að verða
ekki leiksoppur slíkra afla.
Kom á óvart að séu nefndir rúss-
neskir eiturlyfjabarónar sé hægt
að nafngreina menn á Islandi
„Menn hafa gengið ansi langt í að
lesa í slíka hluti þar sem ég er ein-
vörðungu að fjalla um það sama og
ýmsir erlendir starfsbræður mínir
um þessar mundir,“ sagði
hann. „Skömmu síðar
kemur nú fram að hér
eru mikil eiturlyfjamál í
gangi og afar líklegt og
nánast öruggt að þau
tengist erlendum aðilum,
sem eru með víðtæk sambönd í
þessum eiturlyfjaheimi. Þetta er
slíkt magn. Þannig að ég held að
þau aðvöranarorð, sem ég lét falla á
Hólum, hafí átt rétt á sér. Hins veg-
ar er athyglisvert að hver fjölmiðill-
inn af öðram er sannfærður um það
að sé talað um rússneska eiturlyfja-
baróna sé hægt að nafngreina til-
tekna menn hér á landi, sem þauorð
hljóti að eiga við. Það segir mikla
sögu um álit þessara fjölmiðla á til-
teknum mönnum í hinni íslensku titv,.
veru.“