Morgunblaðið - 23.09.1999, Blaðsíða 48

48 FIMMTUDAGUR 23. SEPTEMBER 1999
UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ
Réttur lang*-
veikra barna
11. SEPTEMBER sl. var greint
frá því í fjölmiðlum, þ.m.t. Morgun-
blaðinu, að BSRB, BHM og kenn-
arafélögin hefðu ákveðið á sameig-
inlegum fundi að beita sér fyrir
auknum veikindarétti
með áherslu á réttar-
stöðu langveikra barna
auk annarra forgan-
_ gsverkefna. Astæða er
* tO að fagna þessu
framtaki enda er auk-
inn réttur foreldra al-
varlega veikra barna
til sjúkradagpeninga
eða sambærilegra úr-
ræða til umönnunar
barnanna búinn að
vera eitt helsta barátt-
umál foreldrafélaga frá
upphafí starfsemi
þeirra. Ögmundur Jón-
asson, formaður
BSRB, fer eflaust fynr
þessum tOlögum og á þakkir skild-
ar fyrir að setja sig vel inn í málefnj
langveikra barna og bregðast við. í
viðtali á sjónvarpsfréttastöð um of-
—V-angreint benti Ögmundur á að í
raun væri það almannatrygginga-
kerfísins að tryggja að foreldrar
langveikra barna gætu annast þau
án þess að eiga á hættu að lenda í
fjárhagserfiðleikum - vísaði til
Norðurlanda tO viðmiðunar - en á
meðan ekki yrði vart aðgerða af
hálfu stjórnvalda yrði að bregðast
við á öðrum stöðum. Það er svo
sannarlega rétt hjá Ögmundi að úr-
ræði stjórnvalda í þessu sambandi
hafa ekki litið dagsins ljós þótt ým-
islegt hafi verið gert tO bóta innan
málaflokksins. Sú staðreynd er 01-
skiljanleg og óviðunandi í ljósi þess
að upplýsingar um brýna þörf hafa
legið á borði stjórnvalda í mörg ár.
Þar er m.a. vísað tO tveggja nefnda
á vegum heilbrigðis- og trygginga-
málaráðuneytisins sem störfuðu og
skiluðu áliti fyrr á þessum áratug.
3. nefndin
í júní sl. skilaði nefnd númer 3
áliti. Nefnd um stefnumótun í mál-
efnum langveikra barna, sem Al-
þingi samþykkti 2. júní 1998 að
skipa að tOstuðlan Jóhönnu Sigurð-
ardóttur alþingismanns og með-
flutningsmanna hennar. Sam-
kvæmt þingsályktunartillögunni
var nefndinni ætlað að undirbúa
heildstæða og samræmda stefnu í
málefnum langsjúkra
barna auk þess sem
henni var falið að
leggja mat á hvort
þörf sé sérstakrar
löggjafar um réttindi
langsjúkra barna eða
hvort feOa eigi um-
ræddan hóp undir
gildissvið um málefni
fatlaðra.
4. nefndin
I nefndaráliti heO-
brigðis- og trygging-
anefndar Alþingis um
ofangreint frumvarp,
sem hún lagði til að
yrði samþykkt, segir
m.a.: „Fram kom í umsögn félags-
málaráðuneytisins að unnið sé að
nýrri félagsmálaráðgjöf á vegum
ráðuneytisins þar sem sérlöggjöf
um málefni fatlaðra verður felld
inn í og samþætt annarri þjónustu
Heilbrigðismál
Ráðamenn, segír Þor-
steinn Qlafsson, þurfa
að fara að vinna í þágu
langveikra barna.
á vegum sveitarfélaga. í ljósi þessa
og að þingsályktunartdlagan gerir
ráð fyrir að skoðað verði hvort fella
eigi málefni langsjúkra barna undir
gildissvið laga um málefni fatlaðra
leggur nefndin til að sú nefnd sem
skipuð verði á grundvelli tillögunn-
ar hafi samráð við vinnuhóp félags-
málaráðuneytisins sem vinnur að
samþættri löggjöf um félagsþjón-
ustu sveitarfélaga.“
Haft var samband við vinnuhóp
félagsmálaráðuneytisins og sam-
mælst um að hann fengi skýrsluna
um stefnumótun í málefnum lang-
veikra barna til hliðsjónar þegar
hún yrði tObúin. Þegar þetta er rit-
að hefur þrátt fyrir beiðni þar um
ekki fengist staðfesting frá ráðun-
eytisstjóra félagsmálaráðuneytis-
ins á því að vinnuhópur ráðuneytis-
ins hafi fengið skýrsluna til
umfjöllunar. Sé hins vegar gengið
út frá því sem vísu, sem full ástæða
er til ef allt er með felldu, geta for-
eldrar langveikra bama og annað
áhugafólk um málefni þeirra gert
ráð fyrir spennandi þingfundi í vet-
ur þegar viðkomandi ráðherrar
kynna Alþingi nefndarálitin en það
verður vonandi fyrr en seinna. Þar
með verða a.m.k. 4 nefndir á vegum
stjórnvalda búnar að fjalla um má-
lefni langveikra barna á þessum
áratug og eðlilegt að spurt sé hvort
ekki sé orðið tímabært að ráða-
menn íslensku þjóðarinnar reki af
sér slyðruorðið og bretti upp erm-
arnar í þágu langveikra barna.
Ymis stéttarfélög
hafa brugðist vel við
Ýmis stéttarfélög auk BHM,
BSRB og kennarafélaganna hafa
gert ráðstafanir tO að koma tO
móts við launþega þegar börn
þeirra greinast með alvarlegan
sjúkdóm. Eftir því sem næst verð-
ur komist hefur VR teygt sig
lengst þeirra.
Þótt það sé vissulega spor í rétta
átt að tryggja foreldrum alvarlega
sjúkra bama sjúkradagpeninga
þarf að hafa fleira í huga þegar sest
er niður til kjarasamningavið-
ræðna. Þ.ám. era eftirfarandi tvö
atriði sem hér með er beint til for-
svarsmanna BHM, BSRB og kenn-
arafélaganna og annarra sem
kunna að feta í þeirra fótspor.
Tryggja þarf rétt launþega á að
halda vinnu sinni í fjarveru vegna
umönnunar langveiks bams.
Huga þarf að leiðréttingu al-
dursviðmiðunar tO samræmingar
við að börn era nú á tímum talin
vera einstaklingar á aldrinum 0-18
ára sbr. bamasáttmála SÞ og sjálf-
ræðisaldurinn hér á landi. Skv.
núgildandi kjarasamningum á
launþegi rétt á 7 dögum samtals til
að annast sjúkt bam yngra en 13
ára.
Aðdáunarvert er að stéttarfélög-
in skuli bregðast við eins og raun
ber vitni. Sú staðreynd undirstrik-
ar hins vegar seinagang stjórn-
valda í þessu sambandi.
Höfundur er framkvæmdastjóri
SKB.
Þorsteinn Ólafsson
Islenskur
veruleiki og
sænsk iðgjöld
í MORGUNBLAÐ-
INU hinn 17. septem-
ber sl. birtist grein eft-
ir Liselotte Widing
undir fyrirsögninni
„helmingi ódýrari bif-
reiðatryggingar". I
grein sinni kemur höf-
undur víða við, m.a.
ber hún saman iðgjöld
í ökutækjatryggingum
á íslandi og Svíþjóð,
en höfundur mun vera
sænskur að þjóðemi.
Hún nefnir dæmi um
lág iðgjöld í Svíþjóð og
ber hún þau saman við
iðgjöld sem íslenskum
bifreiðaeigendum hafa
staðið tO boða. Er hún þeirrar skoð-
unar að iðgjöld í bifreiðatrygging-
um hér á landi séu almennt allt of há
í samanburði við það sem í Svíþjóð
tíðkast.
Iðgjöld eru mismunandi
eftir löndum
Það er alkunna, að iðgjöld í öku-
tækjatryggingum era afar mismun-
andi milli landa. Sé litið tO ríkja á
Evrópska efnahagssvæðinu einu
sést þetta vel. Þannig hefur verið
vitað að iðgjöld ökutækjatrygginga
í heimalandi höfundar séu yfirleitt
lægri en býðst hér á landi. Meðal
vátryggjenda er svo litið á að ein-
faldur iðgjaldasamanburður í öku-
tækjatryggingum á mOli einstakra
aðOdarríkja innan EES hafi fremur
takmarkaða þýðingu. Ýmis evrópsk
vátryggingafélög era með starfsemi
á sviði ökutækjatrygginga í nokkr-
um eða jafnvel aOmörgum Evrópur-
íkjum. Þau iðgjöld sem þessi félög
bjóða erlendis taka að sjálfsögðu
mið af aðstæðum í heimaríki öku-
tækisins en ekki í heimaríki vá-
tryggingafélagsins. T0 skamms
tíma störfúðu hér á landi tvö félög
sem vora í eigu virtra sænskra vá-
tryggingafélaga. Iðgjöldin sem
þessi félög buðu íslenskum bifreiða-
eigendum vora allt önnur og hærri
en iðgjöldin sem þau buðu í Svíþjóð.
Annað þessara félaga, Skandia, hef-
ur löngum verið í hópi stærstu vá-
tryggjenda á Norðurlöndunum og
stærra en öO íslensku félögin sam-
anlagt í iðgjaldamagni mælt. Félag-
ið bauð í upphafi í einhveijum tOvik-
um nokkra hagstæðari iðgjöld en
íslensku félögin en í höfuðdráttum
vora þau þó áþekk þeim, sem ís-
lensku félögin buðu. Fyrir nokki-u
dró þó félagið sig út af íslenska
markaðnum, væntanlega vegna
þess að tap var á starfseminni hér á
landi. Þetta sýnir vel í hnotskum
hvernig þessum málum er háttað.
Sænski greinarhöfundurinn segist
vera sannfærður um að til séu
margar færar leiðir tO að lækka ið-
gjöldin í ökutækjatryggingum hér á
landi. I raun bendir hún þó á engar
slíkar leiðir. Ljóst er að vátrygg-
ingafélögin frá heimalandi hennar
sem hér á landi hafa reynt fyrir sér
hafa heldur ekki fundið úrræði til að
bjóða íslenskum bifreiðaeigendum
lægri iðgjöld tO lengri tíma Otið.
Tjónatíðni og bótareglur
ráða mestu um iðgjöld
Flókið er að bera saman á vit-
rænan hátt iðgjöld í ökutækja-
tryggingum milli ríkja. í því sam-
bandi skipta höfuðmáli tjónatíðni í
hlutaðeigandi landi og þær bóta-
reglur sem þar er beitt komi til
tjóns. Bótareglur eru afar mismun-
andi miOi ríkja og
verður bæði að líta tO
reglna umferðarlaga
og skaðabótaréttar.
Engan veginn verður
séð að umfjöllun grein-
arhöfundar um svo-
nefndar miskabætur
einar og sér mOli ein-
stakra landa leysi úr
þessu álitaefni. Kjami
máls er sá að bótarétt-
ur þeirra sem hér á
landi slasast af völdum
ökutækja er ríkur. Að
svo miklu leyti sem
unnt hefm- verið að
afla um það upplýs-
inga kemur í Ijós, að
bótaskyld umferðarslys, sem koma
til kasta vátryggingafélaga era því
miður tíltölulega fleiri hér á landi en
í þeim ríkjum sem við gjaman ber-
um okkur saman við. A árinu 1994
vora bótaskyld tjón hér á landi
tvisvar sinnum fleiri en í Svíþjóð en
Bifreiðatryggingar
/
Eg er sammála greinar-
höfundi um, segir
Sigmar Ármannsson,
að ekki sé rétt að
krukka í skaðabótalögin
enn einu sinni.
ekki liggja fyrir nýrri upplýsingar í
þessu efni nú. Þannig varð fjöldi
slasaðra miðað við 100 þúsund bfla
tæp 2.000 á því ári hér á landi, en
tæp 1.000 í Svíþjóð. Ástæður þessa
era vafalaust margar og samverk-
andi, t.d. slæmt ástand vega- og
gatnakerfis, en ekki eingöngu að Is-
lendingar séu almennt verri öku-
menn en gengur og gerist, sem er
ein þeirra spuminga sem greinar-
höfundur varpar fram. Hinn mikli
fjöldi bótaskyldra slysa á fólki hér á
landi verður þó líklega ekki einung-
is skýrður með meiri fjölda umferð-
aróhappa. Matsaðferðir og mats-
reglur, t.d. hvað telst varanleg
örorka, era mismunandi miOi landa.
M.ö.o. að áverki sem í einu landi
hefur verið metinn tO varanlegrar
örorku, getur verið metinn til lægra
örorkustigs í öðra ríki og jafnvel til
engrar örorku. Það hefur á ýmsan
hátt verið bagalegt hversu fátækleg
ákvæði era í lögum hér á landi um
markmið og framkvæmd mats-
gerða vegna slysa og þyrfti löggjaf-
inn að koma skýrari leiðbeiningum
um það efni tO þeirra sérfræðinga
er við slík störf fást. Löggjöfin á að
vera þannig úr garði gerð að hún
tryggi tjónþolum sanngjarnar bæt-
ur verði þeir fyrir slysum. I lögum
og reglum á og að mæla fyrir um að-
ferðir og leiðir tO að ná því mark-
miði. Slíkt er öOum í hag, einkum þó
neytendum.
Eg er hins vegar sammála grein-
arhöfundi um það að ekki sé rétt að
krakka í skaðabótalögin enn einu
sinni og nú tO að draga úr bótarétti
fólks í þeim tilgangi einum að lækka
iðgjöld. Hef ég heldur ekki orðið
þess vár að nokkur hafi í alvöra lagt
slíkt til.
Höfundur er lögfræðingur og fram-
kvæmdastjóri Sambands íslenskra
tryggingafélaga.
Sigmar
Ármannsson
C150.000.
[56
150.000.- á mánuði í gegn um Internetið!
-1-
9