Morgunblaðið - 26.11.1999, Blaðsíða 34

34 FÖSTUDAGUR 26. NÓVEMBER 1999
MORGUNBLAÐIÐ
LISTIR
KVIKMYNDIN Myrkrahöfðing-
inn í leikstjórn Hrafns Gunn-
laugssonar verður frumsýnd í Há-
skólabíói í kvöld, föstudagskvöld.
Efni myndarinnar er innblásið
af Píslarsögu síra Jóns Magnús-
sonar og þeim galdraárásum er
hann varð fyrir. Píslarsagan er
skrifuð á árunum 1658-59 og seg-
ir frá kunnastagaldramáli ís-
lenskrar sögu. I kynningu segir
m.a., að þótt höfundur Myrkra-
höfðingjans sæki innblástur í
Píslarsögu síra Jóns sér kvik-
myndin hreinn skáldskapur og
ekki tilraun til að búa til sagn-
Jónsson, Atli Rafn Sigurðsson,
Jón Sigurbjörnsson, Jón
Tryggvason, Benedikt Ámason,
Kjartan Gunnarsson, Emil Gunn-
ar Guðmundsson, Höskuldur
Skagfjörð, Sveinn M. Eiðsson,
Þuríður Marta Hauksdóttir, Guð-
mundur Bogason, Kristján Jóns-
son.
íslenska kvikmyndasamsteypan
framleiðir myndina í samvinnu
við Viking Film, Svíþjóð, Film-
huset, Noregi, og Peter Rommel
Film Productions, Þýskalandi.
Framleiðandi er Friðrik Þór Frið-
riksson.
Sldð fíðrildanna
Samið um
útgáfu í Banda-
ríkjunum
Úr Myrkrahöfðingjanum.
Myrkra-
höfðinginn
frumsýndur
fræðilega heimild.
Með hlutverk síra Jóns fer
Hilmir Snær Guðnason. Með hlut-
verk Þuríðar fer Sara Dögg
Ásgeirsdóttir. Með önnur hlut-
verk fara Hallgrímur H. Helga-
son, Alexandra Rapaport, Guðrún
Kristín Magnúsdóttir, Gunnar
ÓLAFUR Jóhann
Ólafsson rithöfundur
hefur skrifað undir
samning við banda-
rísku bókaforlögin
Alfred A. Knopf og
Vintage um útgáfu á
nýjustu skáldsögu
sinni, Slóð fiðrildanna.
Forlögin heyra
bæði til Random
House-samsteypunni,
einu stærsta bókafor-
lagi í Bandaríkjunum,
og mun Knopf sjá um
innbundnu útgáfuna
en Vintage gefur sög-
una út á kilju í kjöl-
farið. Að sögn Ólafs
Jóhanns er ráðgert að bókin komi
út hjá Knopf seint á næsta ári og
kiljan líklega nokkrum mánuðum
seinna.
Ólafur Jóhann segir að samn-
ingaviðræður hafi staðið yfir vestra
um tveggja mánaða skeið en nokk-
ur forlög munu hafa sýnt bókinni
áhuga. Sá umboðsmaður Ólafs Jó-
hanns um samninga og þegar upp
var staðið segir hann tvennt eink-
um hafa ráðið úrslitum. „Fyrir það
fyrsta er varla hægt að komast að
hjá betri útgefanda en Knopf hérna
í Bandaríkjunum, gildir þá einu
hvort horft er til dreifingar, mark-
aðssetningar eða tiltrúar fólks. Síð-
an leist okkur strax ákaflega vel á
útgáfustjórann sem
tekur nú bókina upp á
sína arma innan for-
lagsins. Hún heitir
Carol Janeway og hef-
ur gert mjög góða
hluti hjá Knopf, séð
um útgáfu bóka sem
hafa bæði gengið vel
og fengið góðar við-
tökur hjá gagnrýnend-
um. Bókin er því í
mjög góðum höndum."
Sem kunnugt er
gekk Ólafur Jóhann á
dögunum frá samningi
við Faber & Faber um
útgáfu á Slóð fiðrild-
anna í Bretlandi og
kveðst hann afar ánægður með það
hvað hlutirnir hafa gengið hratt
fyrir sig. „Bretland skiptir miklu
máli líka, enda gerist bókin að
miklu leyti þar, og það er ekki síður
erfitt að komast inn á þann markað.
I raun má segja að þetta hafi geng-
ið alveg ótrúlega vel, bókin er rétt
komin út heima. Þetta hefur aldrei
gengið svona hratt fyrir sig hjá mér
áður.“
Að sögn Ólafs Jóhanns standa
samningaviðræður um útgáfu bók-
arinnaryfirvíðar.
Þýðandi Slóðar fiðrildanna á
ensku er Vietoria Cribb frá Bret-
landi og vann hún verkið í náinni
samvinnu við Ólaf Jóhann sjálfan.
Ólafur Jóhann
Ólafsson
Mögnuð upplifun
TOIVLIST
II á s k ó I a b í ó
SINFÓNÍUTÓNLEIKAR
Flutt voru verk eftir John Adams,
Snorra Sigfús Birgisson og Sergei
Prokofiev. Einleikari: Roger
Woodward. Sljórnandi: Anne Man-
son. Fimmtudaginn 25. nóv. 1999.
TÓNLEIKARNIR hófust á The
Chairman Dances eftir bandaríska
tónskáldið John Adams (1947), sem
er balletttónlist úr óperunni Nixon
í Kína og á að vera undirleikur fyrir
Maó formann er hann dansar við
sína heittelskuðu. Það er viss
gamansemi í þessu verki, sem er
eins og flest verk unnið samkvæmt
vinnufyrirmynd þeirri er Philipp
Glass setti mönnum. Verkið hefst á
síendurtekningum á fallandi
þríundum, sem síðan er snúið við
og þá heyrist sterk mollþríund upp
á við, eins og upphafstónarnir í lagi
Sigvalda Kaldalóns, Á Sprengi-
sandi. Það sem gerir svona verk
leiðinlegt er að tónbilið sem jagast
er á er fullgreint nærri því strax og
þá hefst biðin eftir einhverju nýju
og það er í raun þessi bið sem gerir
breytinguna fagnaðarfulla, sem svo
aftur snýst upp í leiða fábreytileik-
ans. Þrátt fyrir þrástefjaða endur-
tekningu einfaldra hugmynda er
verkið ekki með öllu óskemmtilegt,
því það sem heldur því þó gangandi
er smávægileg breyting er af og til
verður á hljóðfæraskipan og undir
lokin, þegar allt þomar upp í slag-
verkssuði og smábanki, eru allir
fegnir eftir þessa staglkenndu
gamansemi.
Næsta verk tónleikanna var
Coniunctio eftir Snorra Sigfús
Birgisson, hljómsveitarverk sem á
að merkja eins konar sambræðslu
og er orðið sótt í sögu gullgerðar-
manna, sem reyndu að búa til gull
með sambræðslu alls konar málma.
Verkið, sem er samið 1995, er mjög
þétt ofið, eins konar syndandi sam-
bræðsla stefja, sem óaflátanlega
snúast umhverfís hvert annað, og
er þar margt að heyra. Með smá-
undantekningu um mitt verkið,
þegar linað er á hinum flókna vafn-
ingi, er það eins frá upphafí til
enda, þótt merkja megi hrynræn
tilþrif, eins og t.d. undir lokin, þeg-
ar leikið er með samskipan sex átt-
undu takts og þrjá fjórðu. Eins og
fyrr segir er margt skemmtilegt að
heyra í þessu verki og var það mjög
sannfærandi flutt undir öruggri
stjórn Anne Manson.
Píanósnillingurinn Roger
Woodward sló botninn í þessa tón-
leika með því að leika þriðja píanó-
konsertinn eftir Prokofiev. Kon-
sertinn var saminn á seinni hluta
ársins 1921 er hann starfaði í
Bandaríkjunum og var frumfluttur
í Chicago í desember sama ár. Sagt
er að sum stefin í verkinu séu frá
1911 og aðalstefið frá 1913, svo að
hugmyndin að verkinu hefur verið
að gerjast lengi. Fyrsti kaflinn ber
sterk einkenni sónötuformsins með
framsögu stefja, hægu inngangs-
stefi, hröðu tvískiptu aðalstefi,
aukastefi og lokastefi. Síðan kemur
viðamikill úrvinnslukafli og endar
þátturinn með frjálsri ítrekun í
frumtónstóntegund. Annar þáttur-
inn er stef með fimm tilbrigðum.
Lokaþátturinn hefst á eins konar
„ritornello“-stefi, sem fyrst er flutt
af fagottunum en kaflanum lýkur
með sérlega kraftmiklum coda.
Þessi erfiði píanókonsert var flutt-
ur af einstökum glæsibrag, með
kraftmiklum hryn og með sérlega
skýrum hætti, hvort sem leikið var
með hraðar tónlínur eða hamrandi
hljóma. Tilbrigðaþátturinn var ein-
staklega fallega leikinn, t.d. fyrsta
tilbrigðið, sem hefst á píanósóló,
svolítið sérstakt fyrir þennan kon-
sert, sem er nánast stöðugur sam-
leikur hljómsveitar og einleiks-
hljóðfærisins. Lokakaflinn var
hreint ævintýri frá upphafi til enda
og niðurlagið, sem er útfærsla á
upphafsstefinu og endar á glæsi-
legum coda, var ótrúlega vel flutt.
Woodward er óumdeilanlegur snill-
ingur og lék svona til bragðbætis
fjögur aukalög.
Hljómsveitin var víða mjög góð
og naut nákvæmninnar í taktslætti
hjá Anne Manson, sem lætur
einkar vel að stjórna verkum þar
sem mikið er um að háttbundin
taktskipan er brotin upp, enda
snjöll í taktslætti og nákvæm varð-
andi alla hrynskipan. Þetta voru
skemmtilegir tónleikar, nýnæmi í
verki Adams, góð upprifjun í verki
Snorra og aldeilis mögnuð upplifun
að heyra Woodward leika hinn erf-
iða þriðja píanókonsert Prokofievs.
Jón Ásgeirsson
Stórfín stórsveit
TÖJVLIST
Tjarnarsalur Ráðhúss
R e y k j a v í k u r
STÓRSVEIT
REYKJAVÍKUR
undir stjórn Péturs Östlunds. Birk-
ir Freyr Matthíasson, Einar Jóns-
son. Andrés Björnsson, Eiríkur
Orri Ólafsson og Öm Hafsteinsson
trompeta, Edward Frederiksen,
Oddur Björnsson, Björn R. Einars-
son og David Bobroff básúnur,
Ólafur Jónsson, Kristján Svavar-
sson, Sigurður Flosason, Stefán S.
Stefánsson og Sturlaugur J. Björns-
son saxófóna, Ástvaldur Trausta-
son pianó, Edvard Lárusson gítar,
Gunnar Hrafnsson bassaog Pétur
Östlund trommur. Miðvikudags-
kvöldið 24.11.1999.
ÉG HELD ég hafi aldrei heyrt
Stórsveit Reykjavíkur spila betur -
þó hafa hér verið miklir stórsveitar-
meistarar á ferð og stjómað henni
s.s. Frank Foster og Ole Kock Han-
sen. Nú var maður sem er þekktari
fyrir annað en hljómsveitarstjórn
við stjómvölinn, Pétur Östlund - en
hann sat líka bak við trommumar
og það gerði kannski gæfumuninn.
Þvílík leiftrandi snilld og kraftur.
Tromman er hjarta hverrar stór-
sveitar og sterkari sláttur eða
mýkri heyrist varla í Evrópu en
þessi.
Efnisskrá hljómsveitarinnar hef-
ur oft verið frumlegri en í þetta
skipti, en varla betri því flestir af
helstu meistumm nútíma stór-
bandsdjass áttu þama verk. s.s.
Thad Jones, Bob Brookmeyer, Bill
Holman, Toshiko Akiyoshi, Bob
Florence og Mariu Schneider.
Eftir upphitun, All of me í útsetn-
ingu Thad Jones, fór bandið á fullt í
Ding dong ding eftir Bob Brook-
meyer. Bob og Thad stjómuðu báð-
ir einni fremstu stórsveit norður-
álfu, Radioens big band í
Danmörku, og ég er ekkert viss um
að sú mæta stórsveit hafi spilað bet-
ur er ég heyrði hana undir stjóm
Bob Brookmeyers en Stórsveit
Reykjavíkur gerði þetta miðviku-
dagskvöld undir stjóm Péturs. Aft-
ur á móti hefur engin evrópsk stór-
sveit leikið eins vel og Radioens big
band þegar Thad Jones stjómaði
henni. Sigurður Flosason blés sópr-
ansaxófónsóló í Ding dong og var á
slóðum Coltranes en afturámóti var
Ástvaldur Traustason algjör and-
stæða í sínum sóló - þvísem næst
kominn í evrópska klassík. Ástvald-
ur er vaxandi píanisti og grúfaði
fönký í Farwell eftir Thad Jones
þarsem Edward Frederiksen var í
aðalhlutverki á básúnuna - blés með
vava-dempara og öllu tilheyrandi
einsog Butter Jackson í Thad Jon-
es/Mel Lewis-bandinu þegar þessi
skemmtiperla var þar á dagskrá.
Sigurður Flosason blés Skylark
Hoagy Charmichels af ballöðu-
snilld, en þeirri hlið hans má best
kynnast á frábærum nýútkomnum
geisladiski: Himnastiginn. Á þeim
diski er eitt lag er Stórsveit Reykja-
víkur flutti: You go to my head.
Sveitin blés útsetningu Bill Holm-
ans, en sá mikli snillingur er útsetti
hvað mest fyrir Mulligan, Herman
og Kenton í gamla daga hefur notið
mikilla vinsælda síðustu ár og verið
kosinn útsetjari ái-sins í „down
beat“-kosningum. Sigurður blés
altósóló og Stefán S. Stefánsson
hressilegan tenórsóló, en kannski
var mest gaman að trompetsóló
hins unga Vestmannaeyings; Birkis
Freys Matthíassonar. Hann blés
líka fínan flýgilhornsóló í verki
Mariu Schneider, Last session, en í
því skemmtilega skrifaða verki
mátti heyra tónaliti Gil Evans og
minni úr negrasálminum fagra;
Sometimes I feel like a motherless
child. Birkir er einn efnilegasti
djassleikari okkar af yngstu kyn-
slóðinni og munu margir minnast
hversu fallega hann túlkaði Over
the rainbow við jarðarför Viðars Al-
freðssonar.
Pétur Östlund var ekki frekur á
sólóana en í Basieópusnum Splanky
eftir Neal Hefti sýndi hann hvernig
á að byggja upp trommusóló - það
var ekki barsmíð heldur músík.
Hér hefur verið nefnt flest sem
var á dagskrá Stórsveitar Reykja-
víkur sl. miðvikudagskvöld, en þó
var það best hversu frábærlega
sveitin lék sem heild. Sl. áratug hef-
ur Sæbjörn Jónsson ræktað garð-
inn vel og aldrei látið bugast, hljóm-
sveitina skipar fín blanda af
reyndum hljóðfæraleikurum og
óreyndari sem vinna í djassgarðin-
um nær kauplaust og þegar menn á
borð við Pétur Östlund koma til liðs
við piltana gerast undrin. Upp rís
fullburðug stórsveit sem er jafn lík-
leg til að bera hróður íslenskrar tón-
menningar um heiminn og Sinfón-
íuhljómsveit Islands. Aftur á móti
er stuðningur við hljómsveitina ekki
burðugur þó þakka beri Reykjavík-
urborg fyrir hennar hlut - en það
þurfa aðrir að koma til.
Vernharður Linnet