Morgunblaðið - 08.02.2000, Page 33

MORGUNBLAÐIÐ
ÞRIÐJUDAGUR 8. FEBRÚAR 2000 33
LISTIR
Ný sýn í sjö áttir
HEIMILDAR-
MYNDIR
íslensk heimildar-
myndahátíð
í Háskólabfó
ÍSLANDSKLUKKAN
FÍNBJALLA
Leikstjórn og handrit: Árni Sveins-
son, Gunnar B. Guðmundsson,
Hrönn Sveinsdóttir, Ingibjörg
Magnadóttir, Pétur Már Gunnars-
son, Svavar Pétur Eysteinsson og
Rúnar Rúnarsson. Framleiðsla:
Böðvar Bjarki Pétursson hjá 20
geitum 2000.
UNGT fólk á að koma fram á
sviðið með nýjar hugmyndir,
breyta hlutunum og bæta við þá.
Og það gera einmitt sjö ungir kvik-
myndagerðarmenn með mynd sinni
sem nefnist Islandsklukkan Fín-
bjalla, þar sem hver og einn þeirra
skilar sinni tólf mínútna heimildar-
mynd, og bera þær heitin Vald,
Undir, Friður, Rætur, Vandamál,
Hræsni og Kjn-r.
Hópurinn Fínbjalla hefur ritað
Manífestó Fínbjöllu; einskonar
Gleymdi
Jeeves
að biðja
leyfis?
London. AP.
FORSVARSME NN dánarbús
breska rithöfundarins P.G.
Wodehouse, sem var þekktur
fyrir sögur sínar af þjóninum
Jeeves, telja að netþjónusta ein
í Kaliforníu hafl átt að biðja
leyfis áður en leitarvél fyrir-
tækisins var skýrð í höfuðið á
einkaþjóni hins óforbetranlega
Bertie Wooster.
Það er A.P. Watt bók-
menntaþjónustan í London sem
hefur farið með höfundarmál
Wodehouse frá því hann lést
1975 og á dánarbúið einkarétt á
verkum hans þar til 2045. Að
sögn talsmanns A.P. Watt eiga
fyrirtækin tvö nú í vinsamleg-
um viðræðum og segist hann
viss um að niðurstaða viðræðn-
anna verði báðum aðilum í hag.
Ask Jeeves, eða Spurðu
Jeeves, leitarvélin var hönnuð
af þeim David Warthen og
Garrett Gruener 1997. Um
fimm milljónir heimsókna eru á
netsíðu fyrirtækisins í hverjum
mánuði, en leitarvélin er hönn-
uð til að svara venjulegum
spurningum í stað þess að net-
notandinn þurfi að leita uppi
sérstök leitarorð.
stefnuyfirlýsingu sem felst í fjórtán
vinnureglum sem þau verða að
fylgja við gerð myndanna. Þar er
tækninni ósjaldan hent fyrir róða í
þeim tilgangi að einbeita sér betur
að viðfangsefninu og er það vel.
Stundum hefðu sum þeirra þó mátt
einbeita sér að því að halda mynda-
vélinni aðeins stöðugri.
Vissulega er þetta ný sýn á heim-
ildarmyndaformið og vekur jafnvel
upp spurningar um hvað heimildar-
mynd er og tilganginn með þeim.
Taka má dæmi um myndina Vald
eftir Svavar Pétur Eysteinsson,
þar sem uppspunnin saga er sögð í
kringum stöðumælaverði í Reykja-
vík. Myndin er bráðsmellin, en er
þetta heimildarmynd?
Þriðja vinnuregla Fínbjöllu segir
að myndirnar megi ekki vera leið-
inlegar því þær séu gerðar fyrir
áhorfendur, og við þá reglu standa
þau svo sannarlega öll. Mér finnst
samt myndirnar Vandamál eftir
Hrönn Sveinsdóttur, Hræsni eftir
Gunnar B. Guðmundsson og Undir
eftir Ingibjörgu Magnadóttur vera
SINFÓNÍUHLJÓMSVEIT Islands
kom í fyrsta sinn saman til æfinga í
Ymi, nýju tónlistarhúsi Karlakórs
Reykjavíkur, um helgina. Að sögn
Helgu Hauksdóttur, tónleikastjóra
SI, líkaði hljómsveitinni aðstaðan
afskaplega vel. „Ýmir er vel heppn-
að hús, umhvcrfið skemmtilegt og
hljómurinn góður. Við eigum ör-
ugglega eftir að nýta okkur það oft-
ar í framtíðinni þegar við þurfum
sterkastar að því leytinu til að þær
eru markvissastar og tilgangurinn
með þeim er mjög augljós. Hrönn
leikur sér með formið og hvernig
myndir eru að verða gagnvirkar
auk þess að sýna raunverulegan og
mjög tvíræðan atburð. Gunnar lýs-
ir á sérlega magnaðan hátt öllu
peningafjaðrafokinu í kringum
fermingar. Og Ingibjörg kemur
með sérlega skemmtilega og frum-
lega sýn á þrifnað og sóðaskap
landans.
Fínbjöllur eru krakkar sem þora
að fara allt með myndavélina og
víla ekki fyrir sér að hnýsast inn í
líf fólks, og það er sterkasti punkt-
ur þeirra; þau sýna okkur sannleik-
ann hráan sem er mjög áhrifamikið
og skemmtilegt. Það er frábært
hvernig þeim tekst að festa ein-
lægni landans á filmu, og ef það er
eitthvað sem eldri og reyndari
heimildarmyndagerðarmenn
mættu læra af Fínbjöllufólkinu þá
er það þetta. Og þegar fólk kemur
svona í nærmynd þá er það ótrú-
lega fyndið og skemmtilegt, eitt-
Sinfónían
íÝmi
að fara úr Háskólabíói, eins og um
helgina. Ýmir er þægilegur valkost-
ur,“ segir Helga.
Hljómsveitin var að æfa óperu
hvað sem maður tekur kannski
ekki eftir dágs daglega. Ný sýn á
hversdaginn?
I mynd sinni Rótum nær Rúnar
Rúnarsson að fá fastagesti spila-
sala til að segja á mjög eðlilegan og
afslappaðan hátt frá lífi sínu, upp-
vexti og vandamálum, sem er mjög
heillandi. Árni Sveinsson fer í
mynd sinni Kyrr á slóðir undir-
málsmanna á svæðið kringum
Hlemm á síðustu dögum Keisarans.
Kyrr er myrkasta myndin af þess-
um sjö, en jafnvel sú sem inniheld-
ur áhrifaríkustu atriðin. Og viðtal
sem hann á við drukkinn ógæfu-
mann á Hlemmi er sérlega eftir-
minnilegt.
Það sem mér finnst jafnvel já-
kvæðast og skemmtilegast við
þessa fersku og ánægjulegu tilraun
er hversu ólíkar myndirnar eru.
Þessi nýja sýn fer í sjö ólíkar áttir
sem sýnir og sannar að öll álíka til-
raunastarfsemi er þess virði að
hrinda í framkvæmd. Og að ungt
fólk á Islandi er sérlega frjótt og
skemmtilegt, og að því ætti að
treysta fyrir meiru.
Væri ekki hægt að koma upp sér-
legum tilraunakvikmyndasjóði?
Verdis, Aidu, um helgina en hún
verður flutt í tvígang í konsertupp-
færslu í Laugardalshöll, á fimmtu-
dag og laugardag. Meðal einsöngv-
ara verða Kristján Jóhannsson,
Lucia Mazzaria, Larissa Diadkova,
Guðjón Óskarsson, Þorgeir J. And-
résson og Sigrún Hjálmtýsdóttir.
Þá koma fram Kór íslensku óper-
unnar og Karlakórinn Fóstbræður.
Rico Saccani stjórnar flutningnum.
Öperutón-
leikar í há-
deginu
NÆSTU þrjá miðvikudaga verða
tónleikar í Islensku óperunni í há-
deginu kl. 12.15.
A fyrstu tónleikunum, miðviku-
daginn 9. febrúar, flytur Jan Opal-
ach, bass-baríton, lög eftir Charles
Ives og Carl Loewe, ásamt píanó-
leikaranum Gerrit Schuil. Tónleik-
arnir standa yfir í u.þ.b. 35 mínútur.
Jan Opalach syngur hlutverk Jún-
íusar í uppfærslu Islensku óperunn-
ar á óperu Benjamin Britten, Lúkr-
etía svívirt undir stjórn Gerrit
Schuil.
Jan Opalach hefur sungið víða og á
verkefnaskrá hans eru jafnt alvarleg
sem grínhlutverk óperubókmennt-
anna. Hann er tíður gestur við New
York City Opera. Einnig hefur hann
sungið í Metropolitan-óperunni og
öðrum þekktum óperuhúsum í
Bandaríkjunum og utan þeirra. Jan
Opalach vann til fyrstu verðlauna í
hinni virtu söngvakeppni sem kennd
er við Walter M. Naumburg og einn-
ig í alþjóðlegri keppni í s’Hertogen-
bosch í Hollandi. Fjölmargar hljóð-
ritanir hafa komið út með söng hans.
----------------------
Fyrirlestrar og*
námskeið í
Opna Listahá-
skólanum
ÞORSTEINN Geirharðsson, arki-
tekt og iðnhönnuður, sýnir lit-
skyggnur af eigin verkum og ann-
arra og fjallar um þau og hvað tengir
þau saman og hvað skilur þau að í
Listaháskóla Islands, Skipholti 1, á
morgun kl. 12.30 í stofu 113.
Námskeið
Farið verður yfir grundvallar-
atriði í sígildri teiknimyndagerð og
hún tengd við nútíma tölvutækni í
gerð teiknimynda. Einnig verða
kynntar aðrar tegundir hreyfi-
mynda, svo sem brúðumyndir,
klippimyndir o.fl. Kennari er Jón
Axel Egilsson kvikmyndagerðar-
maður. Kennt verður í Listaháskóla
íslands, stofu 112, í Skipholti 1.
Inngangur B. Kennslutími helgar-
nar 12. og 13., 19. og 20. og 26. og 27.
febrúar kl. 13-16, alls 22 stundir.
Hlutateikning II. Kennt verður í
Listaháskóla Islands stofu 412, Skip-
holti 1. Inngangur B. Framhalds-
námskeið í hlutateikningu. Unnið
með myndbyggingu, formfræði og
litafræði. Kennari Gunnlaugur St.
Gíslason myndlistarmaður. Kennslu-
tími mánudaga og miðvikudaga 14.-
23. febrúar, kl. 18-22, alls 20 stundir.
Þátttökugjald 13.000 krónur,
pappír innifalinn.
Hildur Loftsdóttir
Morgunblaðið/Jim Smart
Skemmtileg upprifjun
TONLIST
Tónleikahúsið f mir
KAMMERTÓNLEIK AR
Flutt var íslensk tónlist eftir tón-
skáld er áttu sinn starfsdag aðal-
lega á fyrri hluta nýliðinnar aldar.
Flytjendur voru Örn Magnússon,
Auður Hafsteinsdóttir, Anna Guðný
Guðmundsdóttir, Sigurður I.
Snorrason, Sigrún Eðvaldsdóttir,
Gréta Guðnadóttir, Guðmundur
Kristmundsson og Bryndis Ilalla
Gylfadóttir.
Sunnudagurinn 6. febrúar 2000.
KAMMERTÓNLEIKAR sem
haldnir voru af Tónskáldafélagi ís-
lands í samvinnu við Reykjavík -
menningarborg Evrópu árið 2000,
fóru fram í tónleikahúsinu Ými sl.
sunnudag. Á efnisskránni voru tón-
verk eftir tónskáld sem fædd voru
á tímabilinu 1847 til 1917. Elstur í
hópnum er Sveinbjörn Sveinbjörns-
son (1847-1927) en eftir hann léku
Sigrún Eðvaldsdóttir og Anna Guð-
ný Guðmundsdóttir þrjú lýrísk
stykki, þokkafulla tónlist sem þær
léku mjög vel. Næstur í aldursröð-
inni er Páll ísólfsson (1893-1974)
en eftir hann lék Örn Magnússon
þrjú smálög fyrir píanó og gerði
það mjög smekklega.
Helgi Pálsson (1899-1964) og Jón
Leifs ( 1899-1968) voru jafnaldrar
en eftir Jón Leifs lék Örn Torrek
op. 1 nr. 2 og þar mátti heyra, að
tónlist Jóns er orðin samferða fólki
við aldaskil og engin furða þó fólk á
þriðja áratugnum „væri ekki með á
nótunum". Órn lék Torrek mjög vel
og náði sterkri stemmningu í mót-
un þessa sérstæða verks. Helgi
Pálsson stóð skuggamegin og lengi
vel tók enginn eftir honum. Nú hafa
verk hans verið flutt og þá kemur í
ljós, að Helgi var gott tónskáld.
Það má segja að tónlistarfólk hafi
uppgötvað Helga nú um aldaskil.
Eftir hann var flutt af strengja-
kvartett Tilbrigði og fúga yfir eigið
stef og er það eina verkið á efnis-
skránni, þar sem greint er frá því
hvenær það var samið, en það var
1939. Síðan hafa stór stríð geisað,
heimsveldi hrunið og mest allt sem
menn voru að bjástra við er gleymt
og þá allt í einu verður tími til að
huga að því, sem ekki hefur verið
haft hátt um en þó haldið sínu.
Þetta verk er ótrúlega vel samið og
naut þess að vera sérlega vel flutt
af Auði Hafsteinsdóttur, Grétu
Guðnadóttur, Guðmundi Krist-
mundssyni og Bryndísi Höllu
Gylfadóttur. Sum tilbrigðin, eins og
t.d. það þriðja, fimmta og sjötta eru
sérlega vel gerð og kraftmikil tónl-
ist, svo og fúgan, sem er hið hressi-
legasta verk.
Karl Ottó Runólfsson og Þórar-
inn Jónsson voru einnig jafnaldrar,
báðir fæddir 1900. Karl lést 1970 en
Þórarinn fjórum árum seinna. Eftir
Karl léku Sigrún og Anna Guðný
sónötu fyrir fiðlu og píanó og Hum-
oresku eftir Þórarin og gerðu það
með glæsibrag, en sónötu Karls
léku þær sérstaklega á tilþrifamik-
inn máta og má segja að þessi són-
ata, svo og kvartett Helga, hafi
komið skemmtilega á óvart. Eftir
Árna Björnsson (1905- 1995) voru
flutt tvö fiðluverk, Rómansa op.14,
sem Auður flutti og Rómansa op. 6,
sem Gréta lék en með þeim báðum
lék Anna Guðný og var skemmti-
legt að bera saman muninn á tóni
og leikmáta Auðar og Grétu, sem
báðar léku verkin mjög vel.
Þriðju jafnaldrarnir á þessari
efnisskrá eru Hallgrímur Helgason
(1914-1994) og Skúli Halldórsson
(1914). Eftir Hallgrím flutti Anna
Guðný tilbrigðaþátt úr píanósónötu
og með Sigrúnu útsetningu Atla
Heimis á Smalastúlkunni eftir
Skúla og léku þær báðar vel, þó
Smalastúlkan væri ef til vill of
grallaralega flutt.
Yngstur í hópnum er Jón Þórar-
insson en eftir hann léku Sigurður
I. Snorrason og Anna Guðný hina
sívinsælu klarinettsónötu Jóns.
Þrátt fyrir að Jón sé fæddur 1917
er hann sem tónskáld upphafsmað-
ur þess nútíma er hélt innreið sína
um miðja öldina og kennari þeirra
tónskálda flestra, er áttu sinn
starfsdag aðallega á seinni hluta
aldarinnar. Hann markar því skilin
á milli rómantískrar og nútímalegr-
ar tónsköpunar, er ármaður hins
nýja tíma, bæði sem tónskáld og
ekki síður sem kennari.
Sigurður og Anna Guðný fluttu
sónötu Jóns mjög vel, sérstaklega
hinn fallega hæga þátt verksins.
Segja má að Anna Guðný Guð-
mundsdóttir hafi borið uppi tón-
leikana, með því að leika, ein og
með öðrum, tónverk eftir 8 tón-
skáld af þeim 11, sem voru á efnis-
skrá þessara löngu tónleika. Sum
verkin voru töluvert krefjandi, sér-
staklega sónöturnar eftir Jón Þór-
arinsson og Karl O. Runólfsson og
einnig sónötuþátturinn eftir Hall-
grím Helgason. í heild voru tón-
leikarnir skemmtileg upprifjun á
tónlist frumkvöðlanna og flutning-
ur allra verkanna mjög góður, svo
að upprifjunin var ekki aðeins fróð-
leg.
Jón Ásgeirsson