Morgunblaðið - 29.04.2000, Blaðsíða 37

Morgunblaðið - 29.04.2000, Blaðsíða 37
MORGUNBLADIÐ IflKII m LAUGARDAGUR 29. APRÍL 2000 37 Deilur um fæðubótarefni Gaithersburg í Bandaríkjunum. AP. SKIPTAR skoðanir eru meðal sérfræðinga í heilbrigðismálum um það hvort heimilt skuli að fullyrða að fæðubót- arefni, allt frá sterkum vítamínskömmtum til jurtates, komi barns- hafandi konum til góða. Sumir sérfræðingar óttast annan talídómíð- faraldur, hliðstæðu við það þegar fjöldi barna fæddist fatlaður vegna þess að mæður þeirra höfðu tekið lyfið talíd- ómíð gegn ógleði. Aðrir segja að of margar við- varanir geti hrætt verð- andi mæður frá fæðu- bótarefnum sem hafi gefið góða raun, syo sem vítamínum og fól- ínsýru. Bandaríska matvæla- og lyfjaeftirlitið ákvarð- ar hvaða fullyrðingar mega koma fram á merkimiðum á fæðubót- arefnum, og stóð það nýverið fyrir fjölmenn- um fundi þar sem lagðar voru fram vísbendingar með og á móti. Sumir fundarmanna vöruðu við því að duldar hættur kunni að felast í vörum sem hvorki heyri undir op- inberar reglugerðir né séu prófað- ar í umfangsmiklum tilraunum. Allen A. Mitchell, við Boston- háskóla, hvatti til þess að allar fullyrðingar um meðgöngu yrðu bannaðar, þar eð ekki lægi fyrir næg vitneskja um áhrif efnanna á fóstur. Jan M. Friedman, við Há- skólann í British Columbia, bætti því við, að þótt einhverjar vörur væru náttúrulegar eða hefðu verið notaðar í mörg ár væri ekki þar með sagt að þær væru örugglega hættulausar. Hvers kyns fæðubótarefni, allt frá framandi jurtum til hefðbund- inna vítamína, seljast í miklu magni í Bandaríkjunum, og tvö- faldaðist salan frá 1990 til 1996 úr 3,3 milljörðum dala í 6,5 milljarða. Associated Press Deilt er um ágæti fæðubótarefna fyrir verð- andi mæður en þessa söngkonu skortir sýni- lega ekki orku. Framleiðendur fæðubótarefna héldu því fram á fundinum, að vör- ur þeirra væru öruggar og vand- lega merktar. „Vörur sem hafa í margar aldir veitt konum hjálp ættu að fá að veita þá hjálp áfram,“ sagði Michael McGuffin, talsmaður Sam- taka bandarískra jurtaframleið- enda, og nefndi piparmyntute og engifer sem dæmi. Þá benti hann á, að af 640 jurtavörum sem séu á lista Samtakanna séu yfir 200 merktar með viðvörunum til barnshafandi kvenna um að nota þær ekki. Bandaríska þingið hefur bannað matvæla- og lyfjaeftirlitinu að setja reglugerðir um framleiðslu og sölu fæðubótarefna, en eftirlitið getur krafist þess að fullyrðingar um virkni efnanna séu sannleikan- um samkvæmar, og þurfa þær að vera í samræmi við viðmiðanir settar af eftirlitinu. Associated Press Átröskun á borð við anorexíu leggst einna þyngst á unglingsstúlkur, oft með alvarlegum afleiðingum. Myndin sýnir atriði úr bandarískri kvik- mynd, „A Secret Between Friends", sem fjallar um samband móður og dóttur hennar á unglingsaldri sem þjáist af anorexíu. Sérfæði eykur hættu á átröskun New York Times Syndicate. TÁNINGSSTULKUR, sem eru í hvað mestri hættu á að þjást af át- röskun á borð við anorexíu, eru í jafnvel enn meiri hættu ef þær þurfa að neyta sérfæðis vegna langvinnra sjúkdóma. í rannsókn sem unnin var við Connecticut-háskóla í Bandaríkjun- um var sjónum beint að matarvenj- um og sjálfsmynd táningsstúlkna sem neyttu sérfæðis. Niðurstöðurn- ar birtust í aprílhefti Journal of Developmental and Behavioral Pedi- atrics. Rannsakaðar vora stúlkur og kon- ur sem þurftu að neyta sérstakrar fæðu vegna sjúkdóma á borð við syk- ursýki eða fenýlketónmigu (PKU), sem er arfgengur sjúkdómur. Fólk sem þjáist af þessum kvillum verður að fylgjast vel með því hvað það læt- ur ofan í sig, því annars geta afleið- ingamar orðið alvarlegur heilsu- brestur. En það sem veldur vandræðum er ekki síður það hversu uppteknar konur, sem þjást af þessum sjúk- dómum, geta verið af líkamsmynd sinni og þyngd. Þær sem haldnar Sálfræði daglegs líf Gylfi Ásmundsson sálfræðingur svarar spurníngum lesenda Spurning: Háskólinn hefur auglýst námskeið fyrir almenning sem nefnist sálfræði daglegs lífs. Er því ætlað að fjalla um einhver tiltekin sálræn vandamál eða er það fremur um það hvemig venju- legu fólki tekst að lifa lífi sínu far- sællega? Á fólk sem ekki á við nein sérstök sálræn vandamál að stríða eitthvert erindi á þetta námskeið? Svar: Sálræn vandamál eru hluti af daglegu lífi hins venjulega manns. Innan ákveðinna marka verða þau að teljast normal, jafn- vel heilbrigð viðbrögð undir mörg- um kringumstæðum. Þau þurfa ekki að leiða til sjúklegra geð- rænna einkenna og í flestum til- vikum ráða menn fram úr þeim. Vandamál, ef við viljum nefna þau svo, eru ekki endilega neikvæð, heldur þvert á móti geta þau gefið lífinu gildi, aukið þroska einstakl- ingsins og gert hann hæfari til að lifa farsælu lífi, ef honum tekst að ná valdi á þeim. Undirritaður hefur átt þátt í að skipuleggja námskeiðið sem um er spurt og getur því veitt nokkrar upplýsingar um efni þess. Þar verður fjallað um nokkur af þeim vandamálum sem mjög margt, jafnvel flest, venjulegt fólk þarf að glíma við um ævina, svo sem kvíða, þunglyndi, svefntruflanir og verki, en einnig hvernig stýra má Persónuþroski uppeldi barna sinna með hæfilegu aðhaldi og læra að þekkja sjálfan sig til að nýta hæfileika sína sem best. Kvíða þekkja allir, enda er það veigamikill þáttur í heilbrigðu sál- arh'fi að geta fundið til kvíða þegar tilefni er til. Þá sem aldrei finna til kvíða skortir yfirleitt tilfinninga- legan þroska. Kvíðinn getur þó orðið svo mikill og viðvai-andi að hann hafi truflandi áhrif á daglegt líf eða jafnvel lami hæfni einstak- lingsins til að sinna hversdagsleg- um hlutum. Þá getur verið nauð- synlegt að þekkja aðferðir til að stilla kvíðann. Margir gera það með því að taka inn kvíðastillandi lyf. Hins vegar eru sálfræðilegar aðferðir, sem hægt er að læra og þjálfa til þess að bregðast við kvíða og ná stjórn á honum. Þung- lyndi er sömuleiðis mjög algengt, ekki aðeins sem geðsjúkdómur, heldur í vægari tilvikum sem við- brögð við ytra álagi eða áföllum. Flestir verða einhvern tíma fyrir missi og sorgin getur þróast í þunglyndi ef fólk nær ekki að vinna sig út úr henni. Flestir finna líka einhvern tíma til dapurleika, þótt áföll komi ekki til. Eins og við kvíða má beita lyfjum við þung- lyndi og oft getur það verið nauð- synlegt, en sálfræðileg meðferð miðar að því að viðkomandi nái sjálfur tökum á þunglyndinu og læri að bregðast við því á réttan hátt. Einnig hafa verið kannaðar aðferðir til að fyrirbyggja þung- lyndi hjá þeim sem hættir til þess fremur en öðrum. Svefntruflanir era algengt vandamál, ekki síst hjá eldra fólki. Rannsóknir á svefni eru forsenda þess að skilja hvað fer úrskeiðis þegar fólk getur ekki sofið eða nær ekki eðlilegum svefni. Slíkar rannsóknir hafa ver- ið stundaðar um árabil hér á landi og niðurstöður þeirra vakið at- hygli. í kjölfar þeirra hefur náðst góður árangur við meðferð svefn- traflana af ýmsu tagi, svo sem kæfisvefns, sem margir þjást af. Fjöldi fólks hefur verki af ýmsu tagi til lengri eða skemmri tíma. Sársauki á sér oftast líkamlegar orsakir, en upplifun hans er þó sálræn skynjun, sem getur verið missterk eftir því hver á í hlut og hvemig andleg líðan hans að öðra leyti er. Athyglisverðar sálfræði- legar rannsóknir hafa verið gerðar á þessu sviði hér á landi og hópur lækna og sálfræðinga hefur sam- einast um meðferð á verkjum. Að halda aga á börnum, hvort sem er á heimili eða í skóla, hefur um langan aldur gefið tilefni til ólíkra viðhorfa hvað varðar upp- eldi barna. Það var lengi vel trú manna að sálfræðingar væru á móti því að börnum væri bannað, og ef til vill mátti ráða það af sum- um uppeldiskenningum fyrr á öld- inni. Það er hins vegar ekki sama hvernig aga er beitt við börn. Öll börn þurfa aðhald, sem skapar þeim öryggi í tilverunni, en það skiptir máli að aginn sé jákvæður, þroskandi og uppbyggilegur fyrir barnið. Agi verður eitt af umfjöll- unarefnum námskeiðsins. Að lokum verður fjallað um sjálfstyrkingu, þ.e. hvernig ein- staklingurinn getur lært að þekkja sjálfan sig, finna styrk sinn og hæfileika til þess að geta nýtt hann sem best í samskiptum við annað fólk í lífi og starfi. Það ætti að vera ljóst af þessari lýsingu að flestir ættu að geta haft nokkurn fróðleik og vonandi gagn af því að sækja þessa fyrirlestra og taka þátt í umræðum um mál- efni sem varðar okkur öll. • Lesendur Morgunblaðsins geta spurt sáitræðinginn um það sem þeim liggur á þjarta. Tekið er & móti spurningum á virkum dögum milli klukkan 10 og 17 í síma 5691100 og bréfum eða sfmbréfum merkt: Vikulok, fax: 5691222. Gel gegn hármissi San Francisco. AP. HÁRMISSIR af völdum lyfjameð- ferðar við krabbameini kann að heyra sögunni til ef gel, sem verið er að þróa, reynist vel í tilraunum á fullorðnu fólki. Hingað til hefur það einungis verið reynt á rottum, en vísindamennimir sem vinna að þróun þess, segja það mjög áhrifa- mikið. Krabbameinsfi-umur skipta sér hraðar en venjulegar fmmur. Lyfjameðferð við krabbameini byggist á því að lyf era notuð til að drepa fmmur sem skiptast hratt, og hafa lyfin því þá aukaverkun að skemma hársekkina, sem einn- ig skiptast hraðar en aðrir hlutar líkamans. Gelið er þróað á vegum lyfjafyr- irtæksins Glaxo Wellcome, og sagði talsmaður þess að vonast væri til að hægt yrði að prófa gel- ið á fólki, þótt ekki væri unnt að segja til um hvenær það yrði gert. Gelið virkar með því að koma tímabundið í veg fyrir að hársekk- imir skipti sér og ver þá þannig gegn áhrifum lyfjameðferðarinn- ar vora sykursýki hugsuðu mikið um að forðast fitandi mat og léttast, að því er fram kemur í könnuninni. Þær sem kunnu að þjást af átröskun höfðu minna sjálfsálit og neikvæðari líkamsmynd. Þeim hætti ennfremur til að fylgjast síður með blóðsykur- magni sínu og matarvenjum, sem er nauðsynlegt heilsu þeirra vegna. Þær konur með PKU, sem tóku þátt í rannsókninni, voru mjög upp- teknar af sjálfsstjóm og töldu að aðrir væra að reyna að fá sig til að þyngjast. Samkvæmt könnuninni höfðu þessar konur síðri dómgreindr arhæfni og minna sjálfsálit. „Þessar niðurstöður rannsóknar- innar koma mér alls ekki á óvart,“ sagði Dina Zeckhausen, sálfræðing- ur og formaður baráttusamtaka gegn átröskun í Atlanta í Bandaríkj- unum. „Eðlilegir táningar þurfa að fást við breytingar í líkamanum og reyna að vera ánægðir með sjálfa sig. Ef við þetta bætast afleiðingar þess að borða ekki rétt (vegna sjúk- dóma) virðist manni það ekki nema eðlilegt að þessar stúlkur verði upp- teknar af mat og líkamsmynd." Hvað er hómósist- ín? BLÓÐFITA og hjartasjúk- dómar era í hugum flestra jafn órofa tengd og reykingar og lungnakrabbamein, en annað efni, sem dreifist með blóðinu, kann að veita betri vísbending- ar um hættu á hjarta- og heilaá- föllum, og svo ólíkum sjúkdóm- um sem Alzheimers og áhættusamri meðgöngu. Hér ræðir um hómósistín. Það myndast úr amínósýrum, sem er að finna í öllum prótein- um sem menn nærast á. Það er orðið vinsælt rannsóknarefni undanfarin ár vegna náinna tengsla milli þess og hjarta- sjúkdóma. Nú er hómósistín-mæling orðin tiltölulega ódýr, áreiðan- leg og auðveld í framkvæmd og segja læknar því meiri ástæðu til að þeir, sem era í áhættu- hópum, láti mæla magn efnisins í blóðinu. Eigi það ekki síst við um þá sem komi úr fjölskyldum þar sem hjartasjúkdómar séu algengir. E-vítamín er öflug vörn fyrír frumur líkamans náttúrulegal Eilsuhúsið Éh Skólavörðustfg, Kringlunni & Smáratorgi
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.