Morgunblaðið - 29.04.2000, Blaðsíða 58

Morgunblaðið - 29.04.2000, Blaðsíða 58
58 LAUGARDAGUR 29. APRÍL 2000 #----------------------- UMRÆÐAN MORGUNBLAÐIÐ Reykjavíkurdeild Rauða kross Islands 50 ára REYKJAVIKUR- DEILD Rauða kross íslands var stofnuð 27. apríl 1950. Deildin er því 50 ára um þessar mundir. Landsfélagið, Rauði kross íslands, samanstendur af svæð- isbundnum deildum 51 talsins, í flestum *?fyggðarlögum lands- ins, og er Reykjavíkur- deildin stærst þeirra, eru skráðir nú tæplega 9000 meðlimir. Innan hennar starfa um 500 sjálfboðaliðar. Aðal- Þór stöðvar deildarinnar Halldórsson eru í Fákafeni 11. Þar eru skrifstofur, aðstaða til stjórnar- fíinda, aðsetur kvennadeildarinnar og kennslusalur námskeiða. Aðrar bækistöðvar deildarinnar eru að Hverfisgötu 105, en þar eru til húsa Sjálfboðamiðstöðin, ungmenna- deildin og skrifstofa Vinalínunnar. Starfsmenn deildarinnar eru 8 tals- ins. Elst og rótgrónust þessara deilda er kvennadeildin, stofnuð 1966 og eru meðlimir hennar um 680 og stærstur hluti sjálfboðaliða kemur frá henni. Kvennadeildin hefur um áratuga skeið haft sín fastaverkefni, sem eru bóka- og hljóðbókaút- lán á sjúkrahúsum, ásamt rekstri sölubúða og sjálfsala á sjúkra- húsum höfuðborgar- innar. Þá hefur heim- sóknarþjónusta sjúkravina verið mjög þakklátt starf síðan 1974 . Starfa nú tæp- lega 300 sjúkravinir. Föndurstarfsemi er rekin á vegum kvenna- deildarinnar. Fé það sem deildin safnar er notað til tækjakaupa á sjúkrahúsum og hefur kvennadeildin árlega keypt og gefið lækninga- og hjúkrunarvörur fyrir á bilinu 4-8,5 milljónir króna. Ungmennadeild hóf starfsemi inn- an Rauða kross íslands 1985 en flutti til Reykjavíkurdeildarinnar 1992. Þessi deild hefur rekið öflugt sjálfboðaliðastarf. Ber að nefna þar félagsmálaverkefni af ýmsu tagi t.d. reglulegar heimsóknir til barna í kvennaathvarfinu, upplestur á elli- heimilum, gæsla ofvirkra barna, starf með nýbúum ofl. Ymis skyndi- hjálparverkefni, þar sem hópur Afmæli Sjúkraflutningar hafa verið eitt af megin- verkefnum Reykjavík- urdeildarinnar síðan ár- ið 1951, segir Þór Halldórsson, og síðustu árin hefur deildin rekið 8 sjúkrabíla. þjálfaður í skyndihjálp hefur boðið upp á skyndihjálparþjónustu á ýms- um stórsamkomum og mannamót- um. Þá hefur ungmennadeildin um árabil haldið uppi heimsóknarstarfi í „Vin“ sem er athvarf fyrir geðfatl- aða, rekið á vegum Rauða kross Is- lands. Ungmennadeildin hefur gengist fyrir ,Átaki gegn ofbeldi“ til að vekja athygli á mismunandi teg- undum ofbeldis. Hefur deildin látið til sín taka á margvíslegum sviðum borgarlífsins með ýmiss konar upp- ákomum og fræðslu fyrir yngri kynslóðina. Ungmennadeildin hefur ISLENSKT MAL Umsjónarmaður tók eftir því, að Valur Valsson bankastjóri sagði krítarkort í sjónvarpsvið- tali. Þetta þótti mér gott. Ég hef árum saman streist við að koma þessu orði inn í málið og fá því þar festu. Því miður segja víst miklu fleiri „kreditkort“, ef ekki „kreditcard". Hér er um það að ræða, að tökuorð, ef þau eru komin inn í málið, fái sem íslenskasta mynd. Ekki svo að skilja að orðin kort og krít séu fomgróin í málinu. En þau hafa unnið sér hefð, enda verið notuð að minnsta kosti síðan á 17. öld. Bæði orðin eru grísk-latnesk. Þá er annað sem minnir á krítarkort, en það er evrókort. Mér þykir dapurlegt að menn skuli hirða þarna hráa ensku og segja ,júrókard“. Svo vill til, að við eigum heima í Evrópu, en ekki ?Júró(p)u. Þakka má fyrir að nýlegur gjaldmiðill skuli á máli okkar heita evra, en ekki júra! ★ Sveinn á Skeiði sagði að- spurður um tiltekin fjárhús, að hann vissi svo sem ekki hvernig hann ætti að lýsa þeim, en það vissi hann, að andskotinn tár- felldi, ef hann ætti að gera við í þeim. Þessi litla saga rifjaðist upp fyrir mér, þegar ég fékk þessa sendingu: Þjóstólfur þaðan kvað: Svo illur var Ólafur hvíti, svo afbær með hvers konar lýti, að englarnir grétu, ær og kýr létu, og andskotinn tárfelldi í víti. ★ Óvinurinn, sá eini og sanni, 1 hefur hlotið mörg nöfn okkar á meðal, ýmist heimasmíðuð eða tökuorð sem hafa verið gerð ís- lenskuleg, sbr. áðan evrókort. Lítum fyrst á orðið andskot- inn. Upphaflega merkti það að vísu óvinurinn, en ekki endilega Umsjónarmaður Gísli Jónsson 1055 þáttur satan. „Eggjar deyfi eg minna andskota“, segir Oðinn í Háva- málum. Þetta gerði hann með augnaráðinu einu saman, og „bitu þeim þá hvorki vopn né velir“. Völur, flt. velir er stafur. And- er bráðlifandi forskeyti og merkir á móti. Þá sjáum við óv- inina sem standa hvor and- spænis öðrum og skjótast á, þ.e. skjóta hvor (hver) á annan. Eftir að andskotinn fór að merkja satan, veigruðu menn sér oft við að nefna hann fullum stöfum. Þetta er alþekkt fyrir- bæri, euphemism á erlendum málum, en við höfum verið í basli með eitt heppilegt heiti. Þessi hafa verið reynd: skraut- hvörf, veigrun og tæpitunga, og sjálfsagt einhver fleiri. Þegar ég var barn að aldri, var sýslumaðurinn okkar Sig- urður Eggertz, mikill öðlingur. Hann var svo varkár í orðum, að hann lét sér aldrei um munn fara sterkara blótsyrði en „an- kollinn“, en systir hans sagði „asskúrinn". Ég mátti í hæsta lagi segja ansvítinn, en það mun vera blendingur úr and- skotanum og helvíti. Þeir menn voru til sem höfðu þvílíka tæpi- tungu, að segja bara „andinn“. Lærðir menn til forna þekktu gríska orðið diabolos, en það merkir lygari og rógberi. Þetta nafn óvinarins var „þýtt“ ræg- ikarl og breyttist í rækallinn, en það er nú úrelt. Það kom líka aðra leið til okkar, og úr varð tökuorðið djöfullinn. Það hefur orðið vel langlíft, bæði hjá okk- ur og öðrum, sbr. dönsku djævel, þýsku Teufel, ensku devil, frönsku diable. Með smækkunarendingu varð þessi gaur stundum djöfsi hjá okkur, og gera menn sér þarna býsna dælt við hann eins og kölska stundum. Mér finnst hann ekki djöfullinn sjálfur, heldur ein- hvers konar náfrændi, kannski fóðurbróðir. í orðabók sr. Bjöms Halldórssonar er heitið kölski þýtt „gamall og ósvífínn karl“. Uppruni orðsins er ekki fullkomlega ljós, e.t.v. „spottari eða rægikarl", segir Asgeir Bl. Magnússon. Ef menn voru mjög tepruleg- ir, sögðu þeir kannski djanginn eða djangans, svona eins og bölvans. Sr. Matthías sagði um skáldbróður sinn, Stephan G., að hann væri „bölvans góður“. Og nú hef ég bölvað og ragn- að, eins og þið sjáið, og það svo mjög, að ömmu minni hefði of- boðið. Þess vegna lýk ég þessu spjalli með því að segja að sögn- in að ragna er komin af nafn- orðinu regin = goð. Hún fékk vonda merkingu, eftir að menn hættu að trúa á hin gömlu goð. ★ Mannsnafnið Híram tóku Vestfirðingar upp á 19. öld. Það er úr fönísku (púnversku) og merkir „mjög göfugur“. Hiram var konungur í Tyros og hjálp- aði Salómon að reisa musterið. Fyrstur þessa nafns hérlend- is, svo bækur greini, var Híram Vagnsson, 10 ára í manntalinu 1845, til heimilis á Dynjanda í ísafjarðarsýslu. Arið 1910 voru þrír og allir fæddir í Isafjarðarsýslu. Nú er einn í þjóðskránni: Vet- urliði Híram Guðnason, fæddur 1946. Hann er að vestan. Fjórar konur hétu Híramía 1910, allar fæddar á Vestfjörð- um. Það kvenheiti er við það að deyja út hérlendis. Nikulás norðan kvað: Kolþerna gleypti í sig kök- urnar, en Kristín hélt tryggð við flatbökurnar. Þær urðu svo sætar, uppundir það ætar, og yndislegt spik undir hök- urnar. Auk þess fær Eva Sólan plús fyrir að segja að klukkuna vant- aði fjórðung í sjö. og tekið þátt í alþjóðastarfi. Reykjavíkurdeildin rekur síma- þjónustu, sem nefnist Vinalínan og er ætluð þeim sem eru einmana eða hafa þörf fyrir að tjá sig í sálrænum erfiðleikum. Sjálfboðaliðar eru á símavakt öll kvöld vikunnar, og á síðasta ári fékk Vinalínan 2.300 sím- töl. Sjálfboðamiðstöð Reykjavíkur- deildarinnar tók til starfa 1998. Meginmarkmið þeirrar starfsemi er að taka á móti sjálfboðaliðum og finna þeim starfsvettvang. Unnið hefur verið að ýmsum átaksverkefn- um, s.s. aðstoð við flóttafólk frá Austur-Evrópu, matarsendingar til Kosovo og fataflokkun. Einnig hefur verið unnið að kynningarstarfsemi á störfum Rauða krossins. Verkefnin hafa verið ærin og laða til sín sjálf- boðaliða og á þessi starfsemi vafa- laust eftir að vaxa og dafna með ár- unum. Sjúkraflutningar hafa verið eitt af meginverkefnum Reykjavíkurdeild- arinnar síðan árið 1951 og síðustu árin hefur deildin rekið 8 sjúkrabíla. Öldrunarþjónusta hefur verið veigamikill þáttur í störfum Reykja- víkurdeildarinnar síðan 1974, þegar Kvennadeildin hóf heimsóknarþjón- ustu til einmana aldraðs fólks og ári seinna var hafin heimsending matar til aldraðra, sem varð fyrirmynd sams konar starfsemi félagsþjón- ustu Reykjavíkurborgar. Árið 1982 gekkst Reykjavíkurdeildin í sam- vinnu við SIBS og Samtök aldraðra, fyrir stofnun Múlabæjar, dagvistun- ar fyrir aldraða og öryrkja, að Ar- múla 34. Árið 1985 opnaði Hlíðar- bær, Flókagötu 53, dagvistun fyrir heilabilaða einstaklinga. Þessar stofnanir hafa sameiginlega stjóm með fulltrúum stofnaðila. Arið 1994 var Stoðbýlið Foldarbær, sem er heimili fyrir 8 minnissjúka einstak- linga, opnað að Logafold 56. Hjúkr- unarheimilið Skógarbær var opnað að Árskógum 2, 1997. Að bygging- unni stóðu Reykjavíkurdeildin, Reykjavíkurborg og ýmis félaga- samtök með smærri hluta. Skógar- bær hefur einnig með höndum rekst- ur Félagsmiðstöðvarinnar í Ár- skógum og rekstur hjúkrunarheim- ilis í Víðinesi. Rekstur allra þessara stofnana hefur gengið vel, biðlistar langir enda er skortur á vistrýmum fyrir aldraða í Reykjavík. Hér að framan hefur verið drepið á helstu atriði í starfsemi Reykjavík- urdeildar Rauða kross íslands. Deildin vill gera sér dagamun í dag, laugardag og hefur opið hús í Fáka- feni 11 milli kl. 14 og 17. Eru þar all- ir velunnarar Rauða krossins vel- komnir. Höfundur er formaður Reykjavíkur- deildar Rauða kross íslands. Reiðnámskeið - reiðþjálfun fatlaðra REIÐNÁMSKEIÐ íyrir fatlaða, reiðþjálf- un fatlaðra, hvað felst í þessum orðum? Er nauðsynlegt að gera greinarmun á þessu tvennu? Reiðnámskeið fyrir fatlaða eru námskeið, þar sem þátttakendum gefst tækifæri til að fara á hestbak, læra undirstöðuatriði reið- mennsku og upplifa þá ánægju sem því fylgir að umgangast dýrin. Einstaklingurinn upp- lifir almenna líkams- þjálfun við að fara á hestbak, hvort sem hann er fatlaður eða ekki. Þessi námskeið eru oftast í umsjá reiðkennara og erlendis hafa reiðkennarar sem sjá um slík nám- skeið fengið til þess sérstaka kennslu og verklega þjálfun. En hvað felur þá „reiðþjálfun" í sér? Reiðþjálfun fatlaðra er ákveðið meðferðarform, sem fagaðilar innan heilbrigðiskerfisins hafa umsjón með og bera ábyrgð á. Um er að ræða meðferð sem byggist á ákveðnum hugmyndafræðilegum grunni. Áður en sjálf þjálfunin fer fram er gert líkamsmat, þjálfunaráætlun sett fram fyrir viðkomandi og henni fylgt eftir. Ákveðnir þættir eru þjálfaðir hjá einstaklingnum, svo sem jafn- vægi, að auka vöðvastyrk, draga úr vöðvaspennu, auka samskiptahæfni, einbeitingu, sjálfstraust eða aðra andlega og/eða líkamlega þætti. Þjálfunin fer fram á skipulegan hátt og nákvæmlega er fylgst með árangri með skráningu og endurmati. Ákveðnar æfingar eru gerðar með tilliti til þess sem verið er að þjálfa. Við reiðþjálfun þarf að vanda val þess hestakosts, sem nýttur er til að gegna þessu hlutverki. Margvíslegar kröfur eru gerðar til þessara hesta og þeir þurfa að uppfylla ákveðin skil- yrði til að nýtast sem best við reið- þjálfunina. Undirrituð er aðili að norrænum samtökum ýmissa faghópa, sem stofnuð voru í Gautaborg í október ÁstaB. Pétursdóttir 1998. Þeir sem tilheyra þessum samtökum eiga það sameiginlegt að bera ábyrgð á reiðþjálf- un. Á fundum þessara samtaka hefur m.a. komið fram mikilvægi þess að skýrt sé kveðið á um ábyrgðarsvið þeirra fagaðila, sem hafi umsjón með reið- þjálfun. En ég tel afar nauð- synlegt að í reiðþjálfun og á reiðnámskeiðum fatlaðra séu þau tilboð sem í boði eru vel skil- greind og í höndum fagaðila og sérþjálfaðra reiðkennara. Þannig er unnt að tryggja að þjónustuþegi geri sér grein fyrir hvaða þjónusta er í boði, Fatlaðir Reiðþjálfun fatlaðra er ákveðið meðferðarform, segir Ásta B. Péturs- dóttir, og fagaðilar inn- an heilbrigðiskerfísins hafa umsjón með því og bera ábyrgð á því. hvort sem um er að ræða reiðþjálfun eða reiðnámskeið. Ég tel einnig mikilvægt að stjóm- völd og hagsmunasamtök fatíaðra styðji við bakið á þeim aðilum, sem sýnt hafa málefnum þessum áhuga, þannig að þeir geti aflað sér mennt- unar og reynslu á þessu sviði. Með því móti getum við Islendingar farið að bjóða sambærilega þjónustu og gerist erlendis. Við höfum jú það sem til þarf, áhuga stór hóps fatlaðra á reiðnámskeiðum og reiðþjálfun og síðast en ekki síst íslenska hestinn! Höfundur er þroskaþjálfí og verð- andi þjúkrunarfræðingur.
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.