Morgunblaðið - 06.07.2000, Blaðsíða 48

48 FIMMTUDAGUR 6. JÚLÍ 2000
MORGUNBLAÐIÐ
UMRÆÐAN
Lestin er að fara...
SAMKEPPNISSTAÐA íslenskra
fyrirtækja hefur veikst að undan-
fómu, m.a. sökum skorts á sérmennt-
uðu vinnuafli. Þetta
kom fram í erindi Alm-
ars Guðmundssonar,
forstöðumanns grein-
ingar og útgáfu FBA, á
ráðstefnu sem Samtök
iðnaðarins stóðu fyrir
nýverið. Þá kom einnig
fram í erindi Almars að
atvinnurekendur á suð-
^vesturhominu vildu um
'þessar mundir fjölga
starfsfólki en atvinnu-
rekendur á lands-
byggðinni vildu fækka
hjá sér. Þessi greining
er samhljóma könnun
sem Markaðs- og at-
vinnumálaskrifstofa
Reykjanesbæjar lét
gera árið 1998 meðal fyiirtækja á
svæðinu undir yfirskriftinni ,A-t-
vinnulíf ogmenntun á Suðurnesjum“.
Markmið þessarar könnunar var að
reyna að spá fyrir um þörf atvinnu-
lífsins fyrir vinnuafl og menntun
launþeganna næstu 5 árin þar á eftir.
Skýrslan sem geymir niðurstöður
_ könnunaiinnar ber heitið „Reykja-
nes 2003“ og birtir spá um íbúaþró-
un, þátttöku í atvinnulífi, þróun at-
vinnuleysis og skiptingu ársverka.
Niðurstöður könnunarinnar bentu
til þess að skortur yrði á faglærðu
starfsfólki, þó einkum faglærðum
iðnaðarmönnum. Þá töldu forsvars-
menn fyrirtækja að
talsverðai- breytingar
þyrftu að verða á næstu
3-5 áram hvað mennt-
un varðaði, atvinnulífið
myndi gera kröfur um
meiri menntun og þá
sérstaklega iðngrein-
amar. Atvinnuleysi á
Suðurnesjum mælist
þessa dagana með því
minnsta á landinu, var í
maí sl. 0,8% og hefur
ekki verið minna síðan
1988. Þenslan í samfé-
laginu hefur því ekki
farið fram hjá sveitar-
félögum á Suðurnesj-
um en þar er næga at-
vinnu að hafa í ýmsum
atvinnugreinum auk þess sem búseta
á svæðinu býður upp á flesta kosti
höfuðboi'garsvæðisins án þess þó að
íbúar verði varir við hraðann og
streituna sem fylgir búsetu innan
þess. Byggðaþróun erlendis hefur
undanfarin ár veríð með þeim hætti
að sífellt eftirsóknarverðara er að
búa í úthverfum stórborganna, utan
skarkalans en í nálægð við alla helstu
þjónustu. Suðurnesin ættu því að
vera góður kostur fyrir fólk sem kýs
að búa í nálægð við höfuðborgar-
Menntun
Góð almenn menntun er
af hinu góða, segir
Helga Sigrún Harðar-
dóttir, en einnig er þörf
á að viðhalda þeirri
þekkingu og reynslu
sem þegar er til staðar
í atvinnulífinu.
svæðið en njóta samt sem áður þeirra
þæginda sem fylgja því að búa í
minni sveitarfélögum. I Reykjanes-
bæ er öflugur framhaldsskóli sem
sinnir þörfum unga fólksins og mið-
stöð símenntunar á Suðurnesjum
sem sinnir þörfum atvinnulífsins fyr-
ir símenntun auk þess að bjóða upp á
háskólanám í fjarkennslu frá Háskól-
anum á Akureyri.
Allir í framhaldsnám?
Góð almenn menntun er mjög af
hinu góða en einnig er mikil og sívax-
andi þörf á að viðhalda þeirri þekk-
ingu og reynslu sem nú þegar er til
staðar í atvinnulífinu.
Menntun er ekki einungis það að
stimpla sig inn í skóla og ljúka prófi
með formlegum hætti heldur einnig
það að sækja aukna þekkingu og
fæmi með markvissum og meðvituð-
um hætti. I samfélagi sem sífellt
krefst meiri þekkingar verður leið-
andi hlutverk endurmenntunarstofn-
ana og miðstöðva símenntunar æ
mikilvægara. Með nánu samstarfi at-
vinnulífs, bæjar- og sveitarstjórna,
menntastofnana og verkalýðs- og
vinnuveitendafélaga er mögulegt að
halda mikilvægri þekkingu inni í fyr-
irtækjum og viðhalda nauðsynlegri
þjálfun vegna tækniframfara og nýj-
unga í atvinnulífinu. Þetta er ekki
síst mikilvægt fyrir landsbyggðina
sem með öflugri menntastefnu getur
orðið samkeppnisfær við höfuðborg-
arsvæðið um eftirsóknarverð störf.
Aður fyrr var það starfsöryggið sem
launþegarnir sóttust eftir hjá vinnu-
veitendum. í dag er það góð mennta-
stefna fyrirtækja sem sker úr um
hver þeirra geta valið úr hæfum um-
sækjendum.
Já, en nú er góðæri!
Nú kann einhverjum að finnast
þessar hugleiðingar tímaskekkja í
góðærinu þegar næg atvinna er fyrir
alla og enginn þarf að óttast það að fá
ekki „eitthvað“ að gera. En er „eitt-
hvað“ nóg? í góðæri fá þeir sem era
vel þjálfaðir og búa yfir fæmi á sínu
sviði betri starfstækifæri sem skila
sér samkvæmt könnunum beint í
launaumslagið að ekki sé talað um
starfsánægju og almenna vellíðan.
Flestum finnast einnig forréttindi að
„fá að vinna við það sem þeim finnst
skemmtilegt". í mörgum tilvikum
getum við sjálf haft áhrif á þau rétt-
indi með markvissu vali menntunar
en góð menntastefna atvinnurekenda
sem vinna stöðugt að því að gera
launþega sína að öflugri starfskröft-
um getur gert gæfumuninn fyrir ein-
staklinginn og um leið fyrirtækið.
Hvar get ég fengið ráðgjöf
um minn starfsframa?
Nú hafa því miður ekki allir greið-
an aðgang að stai’fsráðgjöf en innan
stórra fyrirtækja era starfandi sí-
menntunarfulltrúar sem huga að sí-
menntun starfsmannanna. Stéttarfé-
lög hafa í einhveijum mæli boðið upp
á slíka þjónustu, svæðisvinnumiðlan-
ir bjóða ráðgjöf fyrir atvinnulausa og
ráðgjafarfyrirtæki eins og Hollráð
bjóða einstaklingsbundnar lausnir
fyrir almenning. Þá era náms- og
starfsráðgjafar starfandi inni í flest-
um framhaldsskólum sem sinna
þessu hlutverki auk ráðgjafa í sum-
um grunnskólum.
Gera má ráð fyrir að símenntunar-
miðstöðvar á landsbyggðinni taki í
auknum mæli að sér það hlutverk að
finna þegnunum þá staði í atvinnu-
lífinu sem hæfa hverjum og einum og
gera einstaklingsbundnar áætlanir
um starfsframa.
Þótt ræna megi manninn flestu er
menntun eitt af því sem ekki verður
frá manni tekið og mennt er vissu-
lega máttur.
Höfundur er a tvinnuráðgjafi
Markaðs- og atvinnumálaskrifstofu
Reykjanesbæjar.
Helga Sigrún
Harðardóttir
Herkostnaður
í stríðinu
Faglegir
fordómar
ÞAÐ er oft talað
fjálglega um að við ís-
lendingar séum her-
laus þjóð sem stöndum
ekki í neinu stríði. Það
er reginmisskilningur.
Við stöndum svo sann-
arlega í stríði alla
daga, stríði sem kostar
okkur allt of mikið
hvort sem litið er til
peninga eða mann-
legra þjáninga og jafn-
vel dauða. Þetta stríð
er ólíkt öðrum stríðum
að því leyti að í stað
þess að gerðir séu út af
^örkinni þjálfaðir her-
menn til þess að berja
á óvininum stöndum við öll frammi
fyrir honum, oft á tíðum óviðbúin og
óþjálfuð. Ovinurinn berst á ótal víg-
stöðvum og er sífellt tilbúinn til
árásar ef við slökum á árvekninni.
Það er óvinurinn sem fær okkur
til þess að keyra of hratt miðað við
aðstæður og kemur okkur í aðra þá
stöðu að við ráðum ekki lengur við
gang mála.
Það er talið að umferðarslysin ein
hafi kostað okkur 18.000.000.000 kr
á síðasta ári og þá eru hvorki þján-
ingar þeirra sem slösuðust eða lét-
ust né allra þeirra aðstandenda sem
eiga um sárt að binda teknar með í
reikninginn. Ef þessi upphæð skipt-
ist á milli okkar allra fengi hver
fjögurra manna fjölskylda 730
krónur á dag alla daga ársins. Fyrir
þá upphæð gæti fjölskyldan farið í
bíó fjórða hvern dag og boðið öllum
meðlæti með bíómiðanum eða skellt
sér í þriggja vikna sólarlandaferð á
hverju sumri.
Þetta er þó bara herkostnaðurinn
í einni orrustu af mörgum í stríðinu
við slysin. Við stöndum frammi fyrir
andskota okkar nánast hvar sem við
erum og sorglega margir bardagar
^apast sem við hefðum getað unnið
með svolítilli forsjálni og umhugs-
un.
Sem betur fer eigum við marga
Vestur-íslendingar
leita ættingja sinna hér
heima.
Sjá: www.kristur.net
sjálfboðna hermenn
sem berjast af ósér-
hlífni og ætlast ekki til
annarra launa en að
sjá nokkum árangur
af starfi sínu. Þetta
eru félagar í Slysa-
varnafélaginu Lands-
björg og mörgum öðr-
um félögum sem hafa
það sem áhugamál að
berjast fyrir velferð
samferðarmanna
sinna.
Það er þó ekki nóg
að allt þetta ágæta fólk
leggi sig allt fram, það
verður að fara fram
allsherjar hervæðing,
hver einasti maður verður að grípa
til vopna ef von á að vera til þess að
vinna orrusturnar og að lokum
stríðið allt.
Grípum því til vopna og leggjum
til atlögu.
Umferðarslys
Það er óvinurinn, segir
Kristján Friðgeirsson,
sem fær okkur til þess
að keyra of hratt miðað
við aðstæður og kemur
okkur í aðra þá stöðu að
við ráðum ekki lengur
við gang mála.
Vopnin eru aukin árvekni, breytt
afstaða til notkunar á öryggisbún-
aði eins og bílbelta og stöðug skoð-
un á umhverfi okkar með slysa-
varnagleraugum.
Með því að hver einasti Islend-
ingur sé virkur í baráttunni, skipti
sér af og gæti bæði sín og bróður
síns getum við unnið margar orrust-
ur og afvopnað óvininn í öðrum og
þá höfum við efni á að halda margar
Þingvallahátíðir á hverju sumri.
Höfundur er erindreki slysavama-
sviðs Slysavamafélagsins
Landsbjargar.
ÞAÐ er kýrskýrt
hvers konar tónlistar-
stefnu Kristín Björk
Kristjánsdóttir aðhyll-
ist ef nafn hennar er
slegið inn sem leitarorð
í gagnasafni mbl.is og
rýnt í tónlistarumfjöll-
un hennar í Morgun-
blaðinu. Hún hælir við
hvert reipi öllu því sem
telst vera út við jaðar-
inn í íslenskri tónlistar-
flóra, ekki síst ef um
svokallaða raftónlist er
að ræða. Öðra hvoru
brýst svo púki út í henni
með bullandi þörf til
sjálfsupphafningar og
réttlætingar augljóslega þröngum
tónlistarsmekk.
Þannig má sjá fyrirsögnina „Hátal-
aramorð og snilld" í umfjöllun hennar
um plötu Stilluppsteypu á síðasta ári
og segir þar í niðurlagi: „Eg myndi
viija heyra þessa plötu á skelfilega
háum styrk í tíu sinnum betri hátölur-
um en mínum og renna niður einum
köldum um leið.“ Fyrirsögnin í dómi
um Plötu Saktmóðigs er: „Kæruleys-
isleg logsýra úr raksápubrúsa“ og þar
segir í niðurlagi: ,Annars skelli ég
Plötu hiklaust á topp tíu yfir bestu
fyllerísplötur ársins." Við annan tón
kveður í umfjöllun um síðustu plötu
Skítamórals. Fyrirsögnin þar er:
„Tómlegir slagarabrannar" og niður-
lagið: „Það lepur enginn úr slagara-
brannum Skítamórals á þessari plötu
því þeir eru heldur tómlegir.“ Sam-
kvæmt þeim mælikvörðum sem
Kristín augljóslega styðst við til að
meta gæði tónlistar er skiljanlegt að
henni hafi brugðið þegar hún sá að
kostunaraðili hljómleika Selmu
Bjömsdóttur og hljómsveitar hennar
í Háskólabíó var Mjólkursamsalan en
ekki umboðsaðili áfengis eins og oft
er og full ástæða til að ætla að henni
líki betur. í upphafi umfjöllunarinn-
armá sjá glósu og tilvísun til tónlistar
Selmu sem iðnaðar. Hvort skyldi nú
vera meiri iðnaðarmennska handspil-
uð tónlist Selmu eða segulbanda-
vædda raftónlistin sem gefur Krist-
ínu rafstuð í tærnar samkvæmt eigin
lýsingu? Sami orðhengilsháttur er
viðhafður þegar hún kemst að þeirri
niðurstöðu að lög Þorvaldar Bjama
séu nokkurs konar meðallög. Engin
viti borin svör era við al-
hæfingum af þessu tagi.
Áfram heldur mein-
fysnin með fullyrðingu
um að Selma hafi fengið
áheyrendur til þess að
klappa saman höndun-
um með því að segja
„put your hands to-
gether,“ á milli laga. Yf-
ir þessu er fárast aftur
og aftur í umfjölluninni.
Eg var á þessum sömu
hljómleikum og heyrði
Selmu hvetja áheyrend-
ur með því að segja:
„Leyfið mér að sjá
hendur“ inni í nokkram
lögum. A milli laga tal-
aði hún til áheyrenda á skýrri ís-
lensku. Annars ber svo til að öll þjóðin
getur fengið að sjá og heyra hljóm-
Gagnrýni
Það er ófaglegt í hæsta
máta, segir Steinar
Berg ísleifsson, þegar
gagnrýnendur hafa
fyrirfram neikvæða af-
stöðu til tónlistar og
tónlistarfólks sem þeir
eiga að fjalla um.
leikana í Sjónvarpinu og Rás 2 nú á
næstunni. Þá gefst kostur á að sjá
hvaða ástæðu blaðamaður hafði til
þess að sakfella og dæma til þess er
virðist að skapa sér neikvæðan út-
gangspunkt í skrifum sínum.
Þá upplýsist óvart að blaðamaður
þekkti ekki til plötu Selmu sem kom
út á síðasta ári enda vinsælasta plata
ársins og fellur þannig sjálfkrafa elcki
að þeirri rafvæddu elítu sem Kristín
virðist vilja tilheyra. í forandran spyr
hún sig spuminga þegar hún heyiir
útgáfur af tveimur lögum sem Þor-
valdur Bjami, samstarfsmaður
Selmu, samdi upphaflega fyrh-
Todmobile og er að finna á ensku
(eins og öll hin lögin) á plötunni. Er
það ámælisvert að leitað skuli í
Krislján
Friðgeirsson
Steinar Berg
ísleifsson
smiðju samstarfsaðila eftir góðum
lögum með það að markmiði að koma
þeim á framfæri utan íslands? Og að
þau skuli flutt í þeim útgáfum sem
eru á plötunni? Áfram heldur svo yfir-
borðskennd leit eftir höggstað og af
takmarkaðri sannleiksást með full-
yrðingu um að „flest lögin hafi verið
eftir Þorvald Bjama, utan þeirra sem
ekki vora gamlir diskósmellir". Stað-
reyndin er að öll lögin voru eftir Þor-
vald Bjama við texta Selmu og Svein-
bjöms Baldvinssonar. Aðeins eitt var
ekki eftir þau.
Stef sem stuðst var við til kynning-
ar á hljómsveitarmeðlimum er þá
ekki meðtalið.
Það er ófaglegt í hæsta máta þegar
gagnrýnendur hafa fyrirfram nei-
kvæða afstöðu til tónlistar og tónlist-
arfólks sem þeir eiga að fjalla um.
Tilraunir til að breiða yfir slíkt af-
hjúpa enn frekar fordóma og áhuga-
leysi á viðfangsefninu. Mestur hluti
skrifanna um tónleika Selmu eru upp-
hafnar sjálfsbyrgingslegar vanga-
veltur og rangfærslur af sama toga.
Við lesturinn vakna margar spurn-
ingar. Hvaða faglegu forsendur hafði
Morgunblaðið til þess að senda þenn-
an blaðamann á tónleika Selmu?
Mátti ekki vera Ijóst hver útkoman
yrði? Hafði blaðið ekki yfir að ráða
manneskju sem gat nálgast viðfangs-
efnið á grandvelli fagþekkingai'? Er
réttlætanlegt að sverta mannorð og
feril listamanns með fordómaíúllum
skrifum undir yfii'skini faglegrar
tónlistarumfjöllunar? Er hægt að
halda því fram með einhveijum
rökum að umfjöllunin hafi verið
greinargóð og réttmæt lýsing, sann-
gjöm gagnrýni, metrtaðarfull úttekt
eða upplýsandi fyrir lesendur blaðs-
ins? Það ber að virða skrif og álit
gagnrýnenda á tónleika og aðra list-
viðburði.
Jafnframt verður að ganga út frá
þvi að viðkomandi hafi faglegar for-
sendur til slíkrar umfjöllunai’. Kredd-
ur og óyfirveguð framsetning geta
varla verið þær forsendur sem rit-
stjórar vilja leggja til grundvallar í
umfjöllun Morgunblaðsins jafnvel þó
„einungis" sé um popptónleika að
ræða. Ef íþróttaumfjöllun blaðsins
lyti sömu lögmálum væri blak hafið til
skýja en knattspyma úthrópuð á síð-
um blaðsins. Og ef pólitísk umfjöllun
blaðsins lyti sömu lögmálum hefði
Morgunblaðið lagt upp laupana vel á
undan Þjóðviljanum sáluga.
Með allri virðingu fyrir blaki,
kommúnistum, jaðai’tónlist og Morg-
unblaðinu.
Höfundur hefur stundað
útgafustarfsemi á fslenskri tónlist
Í25ár.