Morgunblaðið - 06.07.2000, Blaðsíða 12

12 FIMMTUDAGUR 6. JÚLÍ 2000
MORGUNBLAÐID
FRÉTTIR
Hjúkrunarheimilið í Sóltúni
wmvJav.is
Morgunblaðið/Golli
Fyrsta skóflu-
stungan tekin
Gæslu-
varðhald
framlengt
GÆSLUVARÐHALDI yfir
23 ára gömlum manni, sem
grunaður er um að hafa átt
þátt í dauða rúmlega tvitug-
rar stúlku, sem féll fram af
svölum í Kópavogi, hefur ver-
ið framlengt í fjórar vikur, til
2. ágúst næstkomandi. Hér-
aðsdómur Reykjaness varð
við beiðni um framlengingu
gæsluvarðhaldsins á þriðju-
dag.
INGIBJÖRG Pálmaddttir heil-
brigðisráðherra tók í gær fyrstu
skóflustungu að Hjúkrunarheimil-
inu Sóltúni. Verkið var boðið út á
síðasta ári, en það er unnið undir
formerkjum einkaframkvæmdar.
Gengið var til samninga við
Securitas og fslenska aðal-
verktaka á grunni þess útboðs.
Húsið er hannað fyrir 92 ein-
staklinga og er 6.852 fermetrar
að stærð, en gert er ráð fyrir að
um 100 starfsmenn muni vinna
við heimilið þegar það tekur til
starfa. Gerður var samningur um
rekstur og byggingu þess við
rekstrarfélagið Öldung hf., en
það var stofnað vegna verkefnis-
ins. Securitas hf. á 85% í Öldungi
og íslenskir aðalverktakar 15%.
Á myndinni sést Ingibjörg taka
skóflustunguna, en Stefán Frið-
finnsson, forstjóri íslenskra aðal-
verktaka, fylgist með.
Synjað um
bætur vegna
ólögmætrar
uppsagnar
HÉRAÐSDÓMUR Reykjavíkur
hefur sýknað ríkislögreglustjóra og
íslenska ríkið af kröfum manns um
bætur vegna ólögmætrar brottvikn-
ingar úr starfi sem lögreglumaður.
Maðurinn var skipaður lögreglumað-
ur í lögregluliði sýslumannsembætt-
isins á Keflavíkurflugvelli í október
1997. Að kvöldi 6. október 1998 ók
hann ölvaður bifreið eftir Reykja-
nesbraut og er hann var að aka fram
úr annarri bifreið ók hann á bifreið
sem ekið var á móti. Bifreið stefn-
anda lenti síðan utan vegar. Ekki
urðu slys á mönnum. Afengismagn í
blóði mannsins mældist 2,35 prómill.
Maðurinn var sviptur ökuréttindum í
tólf mánuði og gekkst undir sektar-
greiðslu.
I desember 1998 veitti ríkislög-
reglustjóri stefnanda lausn frá störf-
um um stundarsakir og frá þeim
tíma fékk hann greidd hálf laun. í
bréfi ríkislögreglustjóra til stefn-
anda þar honum er tilkynnt um
brottvikninguna segir: „í lögreglu-
skýrslum og framburði vitna kemur
fram að þér hafið ekki verið á vett-
vangi þegar lögregla og sjúkralið
kom á staðinn, en fundist við leit eftir
ábendingu vitna. Þá hafið þér strax
eftir umferðarslysið lagt að farþega
yðar að taka á sig að hafa verið öku-
maður umrætt sinn og tjónvaldur."
19. ágúst tilkynnti ríkislögreglu-
stjóri að stefnanda væri vikið úr
embætti að fullu. Stefnandi krafði
ríkissjóð um bætur fyrir ólögmæta
brottvikningu úr starfi en kröfunni
var hafnað.
Maðurinn byggði kröfu sína fyrir
Héraðsdómi á því að lausn hans frá
starfi hefði verið ólögmæt. Hann
hefði verið skipaður af utanríkisráð-
herra og ákvarðanir embættis ríkis-
lögreglustjóra um að veita honum
lausn um stundarsakir og að fullu
hefðu verið marklausar þar sem með
því hefði ríkislögreglustjóri farið út
fyrir valdsvið sitt og inn á valdsvið
utanríkisráðuneytis. Stefnandi fór
fram á rúmar 36 milljónir kr. í bætur.
Héraðsdómur féllst á það með
stefnanda að ríkislögreglustjóri
hefði ekki verið bær til þess að veita
honum lausn hvorki um stundarsakir
né að fullu og stefnanda hefði verið
sagt upp störfum með ólögmætum
hætti. Hins vegar segir í dómnum:
„Óumdeilt er að stefnandi játaði á sig
refsiverða háttsemi og gekkst undir
viðurlög vegna hennar. Nægjanlega
er upplýst að háttsemi stefnanda var
mjög alvarleg, auk þess sem hann
vegna háttseminnar var sviptur öku-
rétti í 12 mánuði, sem telst eitt af al-
mennum hæfisskilyrðum lögreglu-
manna. Þá liggur fyrir að stefnandi
fékk greidd hálf laun það tímabil sem
lausn um stundarsakir varði. Þegar
litið er til framanritaðs og máls-
atvika allra telst hin ólögmæta
stjómarathöfn stefnda, ríkislög-
reglustjóra, ekki eiga að leiða til þess
að dæma beri stefnanda sérstakar
bætur í máli þessu.“
Viðurkennir útflutning á 200 tonnum af ólöglegum fískflökum
„Ekkert mál að
koma fískinum iít“
RÍKISLÖGREGLUSTJÓRI hefur
nú til rannsóknar ákæru á hendur
Gunnari Örlygssyni fiskútflytjanda
í Reykjanesbæ vegna meints ólög-
legs útflutnings á „svörtum fiski“,
eða svokölluðum pokafiski, á síðasta
ári. Gunnar segir í samtali við
Morgunblaðið að hann hafi á síðasta
ári flutt út um 200 tonn af fiskflök-
um sem borizt hafi með ólöglegum
hætti í land. „Ég gerði þetta til að
bjarga verðmætum því annars hefði
þessum físki verið hent í sjóinn og
ég kem núna fram og segi frá þessu
til að benda á það hve vitlaust
stjórnkerfi fiskveiða er,“ segir
Gunnar í samtali við Morgunblaðið.
Það sem kallað er pokafiskur er
fiskur sem áhafnir fiskiskipa og
báta taka með sér í land og fer ekki
á vigt. I langflestum tilfellum er um
lítið magn í soðið að ræða og ekki
amazt við því en í einhverjum tilfell-
um hefur verið um miklu meira
magn að ræða og selt innan lands
eða flutt utan.
Kærður til
Ríkislögreglustjóra 19. maí
Gísli Rúnar Gíslason, lögfræðing-
ur Fiskistofu, segir í samtali við
Morgunblaðið að Gunnar hafi verið
til rannsóknar hjá Fiskistofu á síð-
asta ári í kjölfar umtals og atvika
með svokallaðan pokafisk. Gögn
sem Fiskistofa hefði haft undir
höndum bentu til þess framferðis
sem hann væri að játa nú. Hinn 10.
janúar síðastliðinn hefði síðan verið
óskað eftir opinberri rannsókn lög-
reglunnar í Keflavík á þætti hans og
annarra í þessu máli. Málið hefði
síðan verið framsent þaðan til Rík-
islögreglustjóra og Gunnar Örlygs-
son hefði verið formlega kærður af
Fiskistofu þann 19. maí síðastliðinn
til Ríkislögreglustjóra og beðið um
opinbera rannsókn. Gísli Rúnar
segir að þetta sé eina málið af þessu
tagi sem sé til rannsóknar nú.
A síðasta ári kærði Fiskistofa út-
gerð bátsins Örlygs KE, en Gunnar
var einn eiganda hans, til lög-
reglunnar í Keflavík auk fleiri báta
vegna löndunar á fiskflökum fram
hjá vigt. Mál Örlygs KE fór fyrir
Héraðsdóm Reykjaness. Dæmt var
í því í vor og voru skipstjóri bátsins
og annar aðili er þátt átti í málinu
sakfelldir. Gunnar Örlygsson var
hins vegar ekki ákærður í því máli.
Viðurlög allt að 6 ára
fangelsi og 8 milljóna króna
sekt
Viðurlög við athæfi af þessu tagi
er fyrst og fremst að finna í lögum
um umgegni um nytjastofna sjávar.
Löndun fram hjá vigt hefur í fyrstu
för með sér sviptingu veiðileyfis í
ákveðinn tíma en sektum er beitt
við ítrekuð brot og jafnvel fangelsi.
123. grein laganna segir að stórfelld
eða ítrekuð ásetningsbrot gegn
ákvæðum laga þessara og reglna
settra samkvæmt þeim geti auk
sekta varðað fangelsi allt að 6 árum.
Við fyrsta brot í sektarákvæðum er
sektin að lágmarki 400.000 krónur
og hámarki 4.000.000 eftir eðli og
umfangi brots en ítrekuð brot að
lágmarki 800.000 krónur en eigi
hærri en 8.000.000 króna.
Þar fyrir utan er spuming um
upptöku á ólögmætum hagnaði er
Málið til rann-
sóknar hjá Ríkis-
lögreglustjora
leiðir af brotinu á grundvelli hegn-
ingarlaga. Þessi refsiákvæði snúa
fyrst og fremst að þeim sem veiða
fiskinn og landa með ólögmætum
hætti. Samkvæmt heimildum Morg-
unblaðsins munu yfirvöld hins veg-
ar telja að ábyrgðin liggi ekki síður
hjá þeim sem kaupir aflann og selur
aftur enda sé um ólöglegan fisk að
ræða. Jafnframt beri kaupandanum
skylda til að benda á þá sem hann
hefur keypt fiskinn af. Annars sé
hann að hylma yfir brot annarra.
Jafnframt verði að meta þátt kaup-
andans sem hugsanlegs skipuleg-
gjanda í hinu meinta ólögmæta at-
hæfi.
Kerfið er gegnsýrt
Gunnar Örlygsson segir að hann
hafi flutt út um 200 tonn af flökum
af svokölluðum pokafiski en það
svarar til um 500 tonna upp úr sjó.
Segir hann að verðmætið hafi verið
60 til 80 milljónir króna og hafi sjó-
mennirnir fengið greitt í reiðufé. En
hvers vegna stóð hann í þessu?
„Ég hef starfað bæði sem útgerð-
armaður og útflytjandi á sjávar-
afurðum. Mér hefur fundizt það
súrt að þurfa að leigja þorskinn á
120 krónur í vasa annarra manna,“
segir Gunnar. „Þetta ævintýri með
pokafiskinn er bara stök saga sem
gefur kannski einhverja mynd af því
sem er í gangi. Kerfið er gegnsýrt.
Ég vil koma þessum boðskap á
framfæri að tekjunum er ekki rétt
skipt og hve við erum arðrænd. í
Reykjanesbæ búa 10.000 manns.
Tekjur bæjarfélagsins í fyrra voru
1.800 milljónir króna. Fengi bærinn
aflaheimildir í samræmi við höfða-
tölu á hveiju ári næmu tekjurnar af
uppboði þeirra heimilda að minnsta
kosti öðrum 1.800 milljónum króna.
Það er ljóst að þessi tekjuaukning
myndi koma sér vel því við búum við
lélega lögæzlu, sjúkrastofnun Suð-
urnesja tapar 10 milljónum á mán-
uði, það bíða margir eftir hjartaað-
gerðum svo mánuðum skiptir og
samgöngur eru ekki nógu góðar.
Það eru gríðarlega miklir peningar
á ferðinni en þeir eru að fara á vit-
lausan stað. Þeir eru ekki að renna
til þjóðarinnar heldur til fáiTa út-
valdra,“ segir Gunnar.
Aðalmálið að koma
þessu í land
„Eins og kerfið er í dag er mönn-
um hreinlega ýtt út í ólöglegt at-
hæfi. Það má taka dæmi um kvóta-
lausan bát á vetrarvertíð. Hann
hefur leigt til sín þorsk á kvótaþingi
og er að draga þorskanet. Hann
rekur óvart í ufsa og hringir í land
til að reyna að fá ufsakvóta leigðan.
Það er enginn ufsi á lausu. Hvað á
hann að gera? Lögin banna honum
að henda ufsanum í sjóinn en þau
banna honum líka að koma með
hann í land. Það er sama hvað hann
gerir, hann verður að brjóta lög.“
Gunnar segir að ekkert mál hafi
verið að koma fiskinum úr landi.
Það sé hvorki virðisauki á útflutn-
ingi né fiski sem maður kaupi svart.
Skattauppgjör sé bara einu sinni á
ári. „Ég lét bara vaða fram að því.
Svo einfalt var það. Aðalmálið var
að koma þessu í land, það var ekk-
ert mál að koma fískinum út,“ segir
Gunnar Örlygsson.
Löndun framhjá vigt
jafn slæm og brottkast
Á blaðamannafundi sjávarútvegs-
ráðherra í gær, þar sem kynntar
voru aðgerðii’ gegn brottkasti, sagði
ráðherrann aðspurður að ekki
stæðu fyrir dyrum sérstakar að-
gerðir gegn löndun framhjá vigt.
Hinsvegar væru nýjustu fréttir af
slíku athæfi óskemmtilegar. „Land-
eftirlit Fiskistofu hefur þetta á sinni
könnu og það má vel vera að ástæða
sé til að skoða þessi mál, því við
þurfum að hafa sem nákvæmastar
upplýsingar um þann afla sem kem-
ur úr sjónum í kringum landið. Það
er ekki síður slæmt þegar landað er
framhjá vigt en þegar fiski er hent
út á sjó,“ sagði Árni
Sævar Gunnarsson, formaður
Sjómannasambands íslands og for-
maður nefndar um umgengni um
auðlindii- sjávar, sagði á fundinum
aukið eftirlit með brottkasti á sjó
hefði einnig áhrif á löndun framhjá
vigt. „Hvorutveggja gerist um borð
í bátunum og aukið eftirlit á sjó hef-
ur þannig sjálfkrafa í för með sér
aukið eftirlit með löndun framhjá
vigt.“