Morgunblaðið - 14.07.2000, Blaðsíða 32

32 FÖSTUDAGUR 14. JÚLÍ 2000
MORGUNBLAÐIÐ
UMRÆÐAN
Hugmyndafræði
fíallsins
Guðrún Alda
Harðardóttir
MEISTARI
Kjarval sagðist
gjarnan mála sama
mótívið aftur og
aftur, í mismunandi
veðri eða frá öðru
sjónarhorni. Fjall
er nefnilega ekki
bara fjall, það er sí-
breytilegt og ásýnd
þess breytist eftir
ljósi, birtu, veðri,
vindum og sjónar-
hornum. Hvert
skipti sem við lítum
fjallið augum hefur
það tekið breyting-
um. Þegar að við
hugsum um Kald-
bak eða Esjuna birtist í huga okkar
ákveðin mynd, okkar mynd. Þessi
mynd getur aldrei verið fullkomin,
hún sýnir aðeins brotabrot af því
sem er eða getur verið. Segja má að
í þessari hugmyndafræði fjallsins
felist kjarni þeirra hugmynda sem
unnið er eftir í leikskólum Reggio
Emilia í Romagnahéraði á Ítalíu.
Þar er nefnilega þessi sýn á barnið
nkjandi að barnið sé hæíileikaríkt
og getumikið. Að sú mynd sem við
höfum svo lengi haft af barninu
sem vanmáttugu og hjálparvana, sú
mynd sé í raun til komin vegna þess
að við höfum valið það sem sjónar-
horn og ekki viljað hvika frá því.
Aldrei aftur
fasismi
Kjarnann í leikskólauppeldi
Reggio má rekja til samfélagslegr-
ar sýnar og samábyrgðar að öll
séum við ábyrg fyrir uppeldi og
uppeldisaðstöðu barna. Rótina að
fyrsta leikskólanum má rekja til
foreldra sem eftir seinna stríð seldu
skriðdreka sem skildir höfðu verið
eftir til að byggja leikskóla. For-
eldrarnir höfðu það að markmiði að
byggja leikskóla þar sem gengið
væri út frá gagnrýninni hugsun,
kjörorðið var og er „aldrei aftur
fasismi“. Þessi fyrsti leikskóli var í
útjaðri borgarinnar Reggio. Þar bjó
PABBI /MAMMA
Allt fyrk minnsta barnið
Úuinalína, Pósthússtr. 13
Heilir
sturtuklefar
Kristín
Dýrfjörð
þá kennarinn og sálfræðingurinn
Loris Malaguzzi. Hann heillaðist af
þessu framtaki og bauð fram
starfskrafta sína. Uppruna leik-
skólanna má sem sagt rekja til for-
eldra sem stóðu saman að rekstrin-
um. Þannig er það enn að samstarf
foreldra og leikskóla er mjög náið
og raunar einn hornsteinn þessa
starfs sem þar er. Malaguzzi varð
Leikskólauppeldi
Þar er nefnilega þessi
sýn á barnið ríkjandi,
segja Guðrún Alda
Harðardóttir og Kristín
Dýrfjörð, að barnið sé
hæfíleikaríkt og
getumikið.
Sturtuklefar heilir með 4 hliðum,
sturtubotni og sturtusetti.
Stærðir 70x70, 80x80
90x90 og 72x92
. . . Bæði ferkantaðir og
oBB bogadregnir.
VA TNSVIRKINN ehf
Ármúla 21,533 2020. y
strax og til dauðadags 1994 hug-
myndafræðilegur leiðtogi leikskól-
anna. Til að móta starfið var leitað í
smiðjur heimspeki, sálfræði, vís-
inda og lista sem og menningar og
samfélags Romagnahéraðs. Frá
þessum tíma hefur metnaður leik-
skólanna legið í því að fylgjast með
því sem er að gerast í rannsóknum
og skrifum. Því hefur verið sagt að
þær hugmyndir sem unnið er eftir
séu lifandi og síbreytilegar. Vegna
þessa vildi Malaguzzi aldrei skrifa í
hverju galdurinn fólgst, því hann er
eins og fjallið, síbreytilegur. Þess
vegna er heldur ekkert til sem heit-
ir Reggiouppeldi nema í Reggio,
annarstaðar segjumst við vinna í
anda eða með innblæstri frá Regg-
io.
Ráðstefna um leikskólastarf
í anda Reggio
Dagana 13. og 14. júní síðastlið-
inn var haldin á Akureyri á vegum
kennaradeildar Háskólans á Akur-
eyri og Rannsóknarstofnunar Há-
skólans á Akureyri alþjóðleg ráð-
stefna um leikskólauppeldi.
Aðalfyrirlesarinn var Carlina Rin-
aldi frá Reggio á Italíu en við and-
lát Malaguzzi tók hún við starfi
hans sem uppeldislegur leiðtogi
leikskólanna, hún flutti m.a. erindi
um listina að hlusta og heyra. Frá
Reggiostofnuninni í Stokkhólmi
komu tveir fyrirlesarar, Anna Bar-
sotti flutti fyrirlestur um leikskóla
sem viðurkennir og sér öll börn,
leikskóla sem sér styrk bama en
ekki vanmátt. Harold Götheson
flutti fyrirlestur um breytingar á
leikskólasamfélaginu í tengslum við
þær breytingar sem eru að verða á
velferðarkerfinu. Breytingar sem
hafa m.a. leitt til þess að ákvarðanir
að ofan stjórna starfinu. Kristján
Kristjánsson prófessor við Háskól-
ann á Akureyri flutti fyiirlestur þar
sem hann varpaði m.a. upp þeirri
spurningu hvort að hægt væri að
kenna börnun siðferðisleg gildi.
Frá Danmörku fluttu erindi Karin
Eskesen og Inger Klyver, þær
sögðu frá verkefni sem verið er að
vinna að í leikskóla í Vandel um
reglur og áhrif reglna á líf og starf.
Þær sögðu frá hvernig þær undir-
bjuggu sig og hvernig síðan verkið
þróaðist. Frá Akureyri flutti Anna
Elísa Hreiðarsdóttir fyrirlestur um
verkefni sem börnin í leikskólanum
Iðavelli unnu síðastliðinn vetur.
Verkefnið fjallaði um kirkjur og
sérstaklega Akureyrarkirkju. Við
fylgdum verkefninu í gegn um
skráningar starfsfólksins, hvernig
hugmyndin vaknaði, hvaða vanda-
mál blöstu við og hvernig tekist var
á við þau. Fyrirlesturinn var ein-
staklega lifandi og skemmtilegur.
Við Islendingarnir á ráðstefnunni
fylltumst stolti þegar að börnin af
Iðavelli í fylgd foreldra sinna komu
inn með módel af kirkjunni sinni og
afhentu öllum þáttakendum ferða-
mannabækling um Akureyri sem
þau höfðu unnið að og má nú sjá á
heimasíðu Akureyrarbæjar.
Samheldni og
samstaða
Svona ráðstefna getur ekki átt
sér stað nema með samvinnu og
samstöðu. Akureyrarbær og Greni-
vík ákváðu að standa veglega við
bak ráðstefnunar. Fyrri dag ráð-
stefnunar fóru allir ráðstefnugestir
í heimsókn fil Grenivíkur, þar tók
sveitarstjórinn Guðný Sverrisdóttir
á móti okkur í kaffi. Hún sagði okk-
ur hvernig fólkið á Grenivík hefur
verið að byggja upp samfélagslega
þjónustu síðari ár og er leikskólinn
nýjasta stórvirkið. Hún sagði okkur
frá því að til að geta byggt leikskól-
ann hafi sveitarstjórn ákveðið að
selja hluta kvótans. Leiðin lá síðan í
leikskólann í Grenivík. Þar tóku á
móti okkur leikskólastjórinn
Regína Ómarsdóttir og Hólmfríður
Árnadóttir leikskólakennari. Þær
sögðu okkur svolítið frá starfinu og
þeirri sýn sem þær hafa á starfið,
en leikskólinn starfar í anda Regg-
io.
Á bakaleiðinni var för okkar heit-
ið að Laufási þar sem stutt stopp
var gert við gamla bæinn. Dagurinn
endaði svo á afmælisboði í leikskól-
anum Pálmholti á Akureyri. En
hann varð 50 ára nú í júní. Þar tóku
á móti okkur Sigrún Jónsdóttir
leikskólastjóri og Valgerður Hrólfs-
dóttir bæjarfulltrúi. Á Pálmholti
hefur verið sett upp metnaðarfull
sýning um sögu leikskólans sem
gestir fengu tækifæri til að skoða.
Akureyrarbær og Pálmholt buðu
síðan öllum ráðstefnugestum til
rausnarlegrar veislu.
Að endingu langar okkur að vitna
í bréf sem okkur bárust eftir ráð-
stefnuna en þar segir einn leik-
skólakennarinn frá því að þegar
börnin komu inn með kirkjuna þá
„fylltist ég stolti yfir því að vera
leikskólakennari" og önnur segir
frá því hversu vænt henni þótti um
að fá tækifæri til að sjá og upplifa
hversu gróskumikið leikskólastarf á
íslandi er.
Höfundar eru lektorar íleikskóla-
fræðum við Háskólann á Akureyri.
Breytingar á sjúklingaverði lyfja (niðurgreiðslur TR) 1995-2000
01.06.1995
B- merkt lyf (mest niðurgreidd af T.R.)
Elli og örorkuþegar
15.06.2000
Fyrsta greiðsla 150 550 kr. 267%
5% umfram 150 50% umfram 550 kr. 138% (1)
Að hámarki 400 Að hámarki 950 kr. 138%
Aðrir sjúkratryggðir
Fyrsta greiðsla 500 1500 kr. 200%
12,5% umfram 500 65% umfram 1500 kr. 107% (1)
Að hámarki 1500 Að hámarki 3100 107%
E- merkt lyf (minnst niðurgreidd af T.R) Elli og örorkuþegar
Fyrsta greiðsla 150 Fyrsta greiðsla 550 kr. 267% 56,3% (1)
10% umfram 150 50% umfram 550 kr.
Að hámarki 800 Að hámarki 1250 kr. 56,3%
Aðrir sjúkratryggðir
Fyrsta greiðsla 500 Fyrsta greiðsla 1500 kr. 200%
25% umfram Að hámarki 550 3000 80% umfram 1500 kr. Að hámarki 4500 kr. 50% (1) 150%
(1) Tekið dæmi af algengum lyfjum. En af sumum lyfjum getur þó munurinn orðið þrefaldur frá því sem áður var þ.e. af beinum greiðsium og prósentugreiðslum.
Leitaðu til þeirra
er minna mega
sín, þá verður
þér hjálpað
EF smásöluverð lyfja frá 1995 til
1.6. 2000 er skoðað kemur í ljós að
hlutur elli- og örorkuþega hefur
rýrnað ef á heildina er
litið. Fram að þeim
tíma var hagur elli- og
örorkuþega í þessu til-
viki bétur varinn.
Úr töflunni má lesa
að hlutfallslega hafa
beinar greiðslur, pró-
sentugreiðslur og há-
marksgreiðslur varð-
andi B-merkt lyf
hækkað verulega
meira hjá elli-og ör-
orkuþegum en öðrum
sjúkratryggðum. í
þessum flokki lyfja eru
algeng hjarta-, æða-,
húðsjúkdóma-, geð-, og
róandi lyf, en flestir
neytendur þessara lyfja eru í fyrr-
nefnda hópnum. Sömu sögu má
segja um E-merktu lyfin, nema
Ólafur Ólafsson
Lyfjaverð
Við hættunni af fá-
keppni var rækilega
varað, segir Ólafur
Ólafsson, er ný lyfjalög
voru samþykkt fyrir
nokkrum árum.
hámarksgreiðslur hafa hækkað
meira meðal annarra sjúkra-
tryggðra en elli- og örorkuþega.
Hér er tekið mið af algengum lyfj-
um en af sumum lyfjum getur
munurinn vegna „prósentu-
greiðslna" orðið allt að þrefaldur
frá því sem áður var. Aukning á út-
gjöldum elli- og örorkuþega vegna
lyfja verður á þeim tíma sem bilið
milli lífeyrisgreiðslna og almennra
launa hefur gliðnað elli- og örorku-
þegum í óhag skv. upplýsingum
Félagsvísindastofnunar Háskólans
og FEB. Þetta gerist þrátt fyrir sí-
endurteknar og staðfestar yfirlýs-
ingar ríkisstjórna um hið gagn-
stæða. Rétt er að nefna að í
-NESTISKORFUR------------------
2ja og 4ra manna körfur
frá kr. 14.900-24.900
r Ir 1PIPAR OG SALT
tV0/ Klapparstíg 44 # Sími 562 3614 I
framgreindri reglugerð er tekju-
viðmiðun endurgreiðslu Trygg-
ingastofnunar ríkisins vegna lyfja
og lækniskostnaðar
hækkuð um 200.000
kr. á ári og frádráttur
vegna barna nær nú
einnig til aldurs-
flokksins milli 16 og
18 ára eins og lög
mæla fyrir.
Áhrif fákeppni á
lyfjamarkaði
Þeir er standa að
þessum óhagstæðu
breytingum á lyfja-
verði verja breyting-
una gjarnan með sög-
um um mikinn afslátt
á lyfjaverði til sjúk-
linga sem sumar
lyfjabúðir hafa boðið. Staðreynd er
því að þeirri „veislu" er að ljúka
vegna fákeppni sem er að skapast í
lyfjamarkaði. Nú er svo komið að
nær 80% lyfjabúða á Stór-Reykja-
víkursvæðinu eru komnar í eigu
tveggja lyfjarisa.
Ef mið eru tekin af viðbrögðum
annarra verslunarrisa er næsta ör-
uggt að vænta má hækkunar á
lyfjaverði í framtíðinni og þar með
er afsláttarstefnan kvödd.
Stjórnmálamenn vorir - sem lifa
í glaumi og gleði að vísu í kristnum
anda þessa dagana - virðast hafa
sofnað á verðinum og skilið eftir
fánýt samkeppnislög í stað þess að
bregðast rétt við afleiðingum nær
óheftrar markaðshyggju. Sagan
endurtekur sig, stöðugt er dregið
úr samtryggingu - smátt og smátt
- á hinn lævíslegasta hátt. Mér
reiknast til að smávægilegar úr-
bætur á lífeyrisgreiðslum þurrkist
venjulega út fyrir hádegi næsta
dags, m.a. vegna stöðugra hækk-
ana á þjónustugjöldum. Má þar
nefna hækkanir á síma, trygging-
um, bensíni, flugi o.fl. o.fl. Við
hættunni af fákeppni var rækilega
varað er ný lyfjalög voru samþykkt
fyrir nokkrum árum - en fáir
hlustuðu, enda slælega tekið á mál-
inu.
Flest bendir til þess að rekja
megi slæleg viðbrögð stjórnvalda í
samkeppnismálum til yfirþyrmandi
áhrifa markaðshyggjunnar.
Aðeins sá er framleiðir og af-
kastar miklu virðist vera verður
launa sinna. Stjórnmálamenn beita
gömlu reglunni, ef þú ert fjárvana
leitaðu til þeirra er minna mega sín
og þá er hjálpar að vænta.
Höfundur er formaður Félags eldri
borgara.