Morgunblaðið - 03.11.2000, Side 55

MORGUNBLAÐIÐ
UMRÆÐAN
FÖSTUDAGUR 3. NÓVEMBER 2000 55
Vörn launafólksins
LAUGARDAGINN
28. október sl. birtist í
Morgunblaðinu grein
efir framkvæmdastjóra
ASÍ sem hann kallar
„Launastefna félag-
anna í ASÍ er vöm
launafólksins". í gi-ein-
inni fjallar fram-
kvæmdastjórinn m.a.
um það að sumir for-
ystumenn launafóiks á
opinberum mai'kaði
gangi svo langt að halda
því fram að sú launa-
stefna sem ASÍ félögin
mótuðu sl. vor komi
þeim ekkert við. Þessi
orð kannast ég mætavel
við þar sem þau féllu m.a. úr mínum
munni við setningu BSRB-þings í síð-
ustu viku.
Fengum allt sem
við vildum
Ég man ekki betur en að við gerð
samninga síðasta vor haf! forsvars-
menn félaga á almennum vinnumark-
aði haldið því fram að þeir haf! náð
fram öllum sínum kröfum í samning-
um við viðsemjendur sína. Ég fékk
það meira að segja á tilfinninguna að
þeir hefðu nánast þurft að veija
hendur sínar til þess að þurfa ekki að
taka við meiri launahækkunum en
þeir fóru fram á. Ég er þeirrar skoð-
unar að sú launastefna sem mörkuð
var við þetta samningaborð og fól í
. sér að lágmarkslaun ættu að vera
rúmar 90.000 krónur á mánuði sé
launastefna sem eigi ekkert skylt við
kjarabaráttu. Það sér það hver heil-
vita maður að það lifir enginn af
þessu launum. Það skyldi þó aldrei
vera að það hafi verið meinloka hjá
mér í gegnum tíðina að stefna að því
að þau laun sem samið er um eigi að
duga til þess að fólk geti lifað af þeim.
Ég hef haft það markmið en viður-
kenni fúslega að það er langt frá því
að ég hafi náð því.
Færðu þau laun sem
þú átt skilið?
Af og til hef ég séð auglýsingu í
fjölmiðlum sem hljóðar einhvern veg-
inn svona: Færð þú þau laun sem þú
átt skilið? Og síðan er spumingunni
fylgt eftir með því að segja að ef
vinnuveitandi greiði einungis lág-
markslaun þá sé hann að vanmeta
vinnuframlag þitt. Þetta hlýtur að
vekja þá spurningu hvort forystu-
menn stéttarfélaga sem auglýsa
svona séu ekki að vanvirða vinnu-
framlag félagsmanna með því að
semja um taxta sem þeir síðan
auglýsa að vanvirða sé að nota. Ég
held reyndar að skýringin sé sú að við
samningaborðið verði menn ásáttir
um tvennt. Annars vegar lágan taxta
sem fellur vel að „skynsemisstefnu“
ASI og SA - taxta sem jafnframt er
líklegur til að halda niðri launum ann-
arra og hins vegar að nota ekki taxt-
ann heldur svokallaða vinnustaða-
samninga sem byggja á launaskriði
og hæfni einstaklingsins til að ota sín-
um tota eða traðka skóinn niður af
þeim næsta. Mér er reyndar alveg
sama hver skýringin er en frábið mér
að láta njörva mig niður á þennan
bás.
Dragbítur á launaþróun
Eitt af því sem hvað mest hefur
komið í veg fyrir eðlilegar launa-
hækkanir á undanförnum árum er sú
tilhneiging einstakra stéttarfélaga að
setja í kjarasamninga sína ákvæði
þess efnis að ef aðrir nái betri árangri
en þeir sjálfLr þá skuli samningar
vera uppsegjanlegir. Akvæði af þessu
tagi bera vott um uppgjöf við samn-
ingagerð enda er engin áhætta tekin.
Það hefur aldrei þótt stórmannlegt að
hengja sig aftan í aðra hópa við gerð
kjarasamninga enda er þessi stefna
að ganga af sjálfstæðum samnings-
rétti stéttarfélaga dauðum. Það er
nauðsynlegt að átta sig á því að kjara-
barátta er annað og meira en kaffi-
spjall í notalegu umhverfi. Launafólki
hafa aldrei verið færðar kjarabætur á
silfurfati heldur hefur þurft að berj-
ast fyrir þeim. Þeir samningar sem
gerðir voru síðastliðið vor voru samn-
ingar um rýmun kaup-
máttar þar sem samið
var um minni hækkanir
en nemur áætlaðri
verðbólgu. Þetta var
svo innsiglað með þeim
undarlega hætti að
samningsaðilar urðu
ásáttir um að ef einhver
ætlaði að leyfa sér að
semja um annað og
meira þá skyldu þeir
hinir sömu vara sig þar
sem „launalögregla lýð-
veldisins íslands" liði
ekki slík vinnubrögð.
Eiríkur Það hefur enginn beðið
Jónsson félögin innan ASI að
„draga vagninn" í
samningagerð með því að semja
fyrst. Mér finnst reyndar merkilegt
að félög sem hvorki hafa viija né getu
til að gera nothæfa kjarasamninga
Samningar
Þessi stefna, segir
Eiríkur Jónsson, er að
ganga af sjálfstæðum
samningsrétti stéttar-
félaga dauðum.
skuli aftur og aftur ríða á vaðið og
ætla svo öðrum að bjarga þeim.
Vinnuveitendur fagma
í þeim kjarasamningaviðræðum
sem nú eiga sér stað milli opinberra
starfsmanna og viðsemjenda þeirra
hefur ítrekað komið fram hjá fulltrú-
um vinnuveitenda að taka verði mið
af þeim samningum sem gerðir voru
á almennum vinnumarkaði fyrr á ár-
inu. Þetta eru í sjálfu sér skþjanleg
viðbrögð vegna þess að viðmiðið er
hagstætt fyrir launagreiðandann þar
sem hækkanir í samningunum eru
vart mælanlegar. Það er líka jafnljóst
að samningar munu t.d. aldrei nást á
þeim nótum milli kennara og viðsemj-
enda þeirra enda væru slíkir samn-
ingar ávísun á niðurlagningu skóla
um allt land. Nógu erfiðlega hefur
gengið að fá fólk til starfa í skólunum
þó ekki sé aukið á þá erfiðleika með
því að gera nýjan kjarasamning sem
viðheldur þeirri láglaunastefnu sem
ríkt hefur hér á landi á undanfónum
árum.
Að semja fyrir
sig og sína
Mergurinn málsins er sá að nú
leggjast vinnuveitendur á opinberum
vinnumarkaði á eitt með samnings-
aðilum frá því í vor.og reyna að binda
alla í þá launastefnu sem þá varð til.
Það er sú launastefna sem ég hef ver-
ið að mótmæla og það er sú launa-
stefna sem ég tel mig óbundinn af og
það er sú launastefna sem er að gera
út af við sjálfstæðan samningsrétt
stéttarfélaga á íslandi. Ég geri þá
lágmarkskröfu til sjálfstæðra stéttar-
félaga að þau axli sína ábyrgð með því
að gera kjarasamning fyrir umbjóð-
endur sína og eftirláti jafnframt öðr-
um að semja fyrir sig.
Réttindamálin
Það er laukrétt hjá framkvæmda-
stjóra ASÍ, sem fram kemur í niður-
lagi greinarinnar, að samtök opin-
berra starfsmanna og viðsemjendur
þeirra hafa nýlega undirritað samn-
inga um breytingar á veikindarétti og
fæðingarorlofi. Þeir samningar eru
um sumt réttarbót en jafnframt er
verið að einfalda vissa hluti í þeim og
færa þá nær því sem gildir á almenn-
um vinnumarkaði. Hér á ég fyrst og
fremst við fæðingarorlofsmálin. Þessi
samningur er í rauninni ekkert annað
en eðlilegt framhald af lagasetningu
um réttindi opinberra starfsmanna í
veikindum og fæðingarorlofi. Lög-
gjafinn gekk þannig frá málinu að
reglugerðir um þessi mál ættu að
gilda þar til samið hefði verið um ann-
að og nú hefur það verið gert. Ég vil
vekja athygli framkvæmdastjórans á
því að í samningunum eru hins vegar
engin ákvæði þess efnis að þeir séu
uppsegjanlegir ef ASÍ-félögin ná
betri samningum við viðsemjendur
sína.
Fari svo að ASÍ-félögin nái betri
samningum um þessi mál skal ég
verða fyrstur manna til að fagna því.
Höfundur er formaður
Kennarasambands íslands.
Fjárhættuspil
í sjoppum
A SIÐASTA ári
stóðu þingmenn úr
öllum flokkum sem
sæti eiga á Alþingi
fyrir lagafrumvarpi
sem miðar að því að
banna rekstur spila-
kassa. Sjaldgæft er að
slík samstaða náist
milli þingmanna úr
öllum flokkum á Al-
þingi.
Rauði kross Is-
lands, Slysavarnafé-
lagið, Landsbjörg og
SAÁ, sem standa að
rekstri spilakassa,
brugðust hart við
frumvarpinu og fengu
m.a. til landsins aðila frá Las Veg-
as til að halda fyrirlestur á Grand
hóteli.
Fíkn
Mér þykir rekstur á
fjárhættuspili, sem
Bjarki Már
Magnússon
staðsett eru á stöðum
sem börn og unglingar
sækja, segir Bjarki Már
Magnússon, ekki
hæfa áðurnefndum
stofnunum.
í erindi sínu sagði hann m.a. að
hann teldi að ef fólk vildi spila
fjárhættuspil ætti það að eiga
möguleika á því.
Ekki bar mikið á fulltrúum frá
SÁÁ á fundinum enda fengu þau
samtök til landsins bandarískan
prófessor árið 1997 sem benti á
hvílíkur skaðvaldur þessi fíkn
væri.
Vekur athygli, eins og bent er á
í leiðara Morgunblaðsins 20. febr-
úar sl., að með komu
sérfræðingsins frá
höfuðborg spilavít-
anna eru félögin sem
standa að rekstri
spilakassanna sjálf
búin að skilgreina
spilakassana sem fjár-
hættuspil en slíkt er
bannað með lögum.
Þetta er reyndar
ekki í fyrsta skipti
sem Slysavarnarfélag-
ið, Landsbjörg og
Rauði krossinn bregð-
ast hart við hlutum er
snúa að spilakassa-
rekstri.
Árið 1993, er Há-
skóla íslands var veitt heimild til
að standa í slíkum rekstri, túlkuðu
þau leyfið til Háskólans sem riftun
á samningi félaganna við ríkið um
almannavarnir.
Það er ekki svo að mér sé ekki
ljóst mikilvægi þeirra stofnana er
standa í slíkum rekstri, nema síðpr
sé.
Sjálfur hef ég undanfarin 10 ár
sótt reglulega námskeið hjá Rauða
krossinum, þá hlaut ég nýliðaþjálf-
un hjá björgunarsveit Slysavarn-
arfélagsins og er í dag við nám í
Háskóla íslands.
En rekstur á fjárhættuspili, sem
staðsett er í miklum mæli á stöð-
um sem börn og unglingar sækja,
þykir mér ekki hæfa áðurnefndum
stofnunum.
Áhugahópur gegn spilafíkn hef-
ur nú fengið til landsins Arnok{j
Wexler sem sjálfur varð spilafíkill
á unga aldri. Mun Wexler halda
erindi um skaðsemi spilafíknar á
Hótel Sögu laugardaginn 11. nóv-
ember næstkomandi kl. 14 og er
allt áhugafólk um þetta mein í
þjóðfélaginu hvatt til að mæta á
íundinn.
Höfundur er stjómmálafræðinemi
og iáhugabdpi gegn spilafikn.
Viðbót við íþróttaflóruna
ÍÞRÓTTAIÐKUN
hefur fylgt manninum
frá upphafi vega og
sömuleiðis keppni
milli manna í íþrótt-
um og hreysti.
Þótt nákvæm gögn
skorti er hægt að
segja með nokkurri
vissu að egypskar og
asískar þjóðir hafi
stundað það sem
hægt er að kalla
frjálsar íþróttir tals-
vert fyrir daga kristn-
innar, jafnvel um 1800
árum fyrir Krists
burð.
Ólympíuleikar
Grikkja, sem eru dagsettir frá 776
fyrir Krist, gengu í 11 aldir áður
en saga þeirra endaði á fjórðu öld.
Ólympíuleikar þess tíma voru ein-
göngu fyrir karlmenn, en talið er
að grískar konur hafi haldið sína
eigin leika (Heraea), sem líkt og
Ólympíuleikarnir voru haldnir
fjórða hvert ár.
Það eru ekki Ólympíuleikar sem
eru umfjöllunarefni þessarar
greinar heldur annars konar
íþróttamót sem haldið er í dag og
nefnist International Galaxy Fitn-
ess 2000. Þar verða saman komnir
fjórir íslenskir karlmenn og fjórar
íslenskar konur sem munu spreyta
sig á móti fjórum erlendum karl-
og fjórum erlendum kvenkeppend-
um í fitness sem hægt er að út-
færa á íslensku sem líkamshreysti.
Hægt er að segja að Galaxy
Fitness-keppni sé athyglisverð
Sölvi Fannar
Viðarsson
blanda af fimleikum,
frjálsum íþróttum,
aflraunum, fegurðar-
samkeppni og nokk-
urs konar vaxtarrækt.
Galaxy Fitness snýst
um keppni í 5 íþrótta-
greinum hjá körlum
en þrem hjá konum.
Hjá körlum ber fyrst
að nefna líkamlegan
samanburð sem hefur
mest vægi þegar til
úrslita kemur. Þar
eru kapparnir bornir
saman og flokkaðir í
sæti eftir líkamlegum
burðum. Næstar eru
upphífingar þar sem
hver karl hífír sig upp á rá með
lófana frá sér. Flestir ættu að
kannast við þessa grein úr leik-
fimi, nema þar fékk hver að halda
í rána með lófa að sér sem er auð-
veldara. Hakan þarf að fara upp
yfir rána, auk þess þarf að rétta
alveg úr líkama og olnbogum þeg-
ar líkaminn fer niður á milli.
Þriðju æfingarnar í röðinni eru svo
dýfur þar sem hver keppandi held-
ur með hvorri hönd um handfang,
ekki ósvipað tvíslá fimleikanna.
Rétt rúmlega axlabreidd er á milli
handfanganna. Þar þarf keppandi
að byrja á því að halda sér kyrrum
í jafnvægi á höndunum einum
saman og svo að beygja olnbogana
meðan líkaminn hallar áfram þar
til olnbogar eru komnir í 90° horn
og svo rétta alveg úr olnbogum
aftur. Af þessari hreyfingu er
nafnið „dýfur“ dregið.
Iþróttir
í dag er haldið annars
konar íþróttamót,
segír Sölvi Fannar
Viðarsson, og nefnist
það International
Galaxy Fitness 2000.
Báðar þessar greinar ganga út á
að gera eins oft og hver keppandi
getur. Ekki er einungis keppt í
styrk heldur líka í snerpu.
Hraða-/þrautabrautin reynir
einna helst á þetta. Þar verður
hver keppandi að ljúka við ýmsar
þrautir, meðal annars að lesa sig
áfram á höndunum talsverða vega-
lengd, klifra yfir 5 metra háan
ramma sem einungis er hulinn
grófu neti, hlaupa á fullum hraða
gegnum rör sem er metri á hæð,
lyfta 90 kg kúlulaga steini upp á
kassa og einnig að klifra upp 6
metra langan kaðal sem venjulega
er notaður til að festa niður stór
skip og reynir mikið á grip. Síðast
en ekki síst er grein sem sker úr
ef einhverjir eru jafnir að stigum.
Greinin nefnist skylmingaþræll og
reynir mikið á jafnvægi, styrk og
áræði keppenda þar sem þeir
standa uppi á litlum, svepplaga
völtum standi og halda á stöng
með púðum á hvorum enda. Þessa
stöng á keppandinn að nota til að
slá andstæðing sinn bókstaflega
út!
Hjá konum er keppt í saman-
burði, hraða-/þrautabraut og
skylmingaþræl. Það gilda því sem
næst sömu reglur hjá konum og
körlum.
Skemmtanagildi íþrótta er í
sjálfu sér mjög mismunandi. Gal-
axy Fitness er ein fárra íþrótta-
greina sem hannaðar eru með
áhorf í huga og þannig að áhorf-
andinn hafi gaman af. í Laugar-
dalshöllinni verða saman komnir
margir af bestu íþróttamönnum
heims í þessari nýju íþróttagrein,
en íslenskir mótshaldarar eru að
vinna ákveðið frumkvöðlastarf mé'j
því að halda svo stórt alþjóðlegt
íþróttamót.
Galaxy Fitness er afsprengi
nýrrar heilsuhreyfingar sem er
kannski táknræn fyrir þau okkar
sem hafa sagt skilið við hreyfing-
arleysi og alla fylgikvilla þess og
vilja hámarka líkamlega og and-
lega vellíðan.
Þátttakendurnir eru ungt
íþróttafólk sem fær að spreyta sig
þannig að aðrir haf! gaman af og
jafnvel geti þetta orðið öðrum til
eftirbreytni á einhvern hátt. Ewí
hvet ég lesendur til að annaðhvórt
glugga á sjónvarpsskjáinn eða
mæta í Laugardalshöll í dag til
ánægju eða hvatningar um hvað
hægt er að gera með hreyfingu og
þjálfun.
Höfundur starfar við heilsuraðgjöf
og hefur umsjdn með ddmgæslu i
keppninni.