Skírnir - 01.01.1898, Blaðsíða 43

Súdan og Faajódamálið.
43
atöðulanst, on Mahdíinn fiýði með jiad sem uppi Btóð af hana liði, en sumt
tvístraðist víðsvegar. Gafst nú landslýður hvervetna upp á vald Kitche-
ner’s, þar sem hann kom til, og var nú Súdan unnið á ný undir vald
Egiptalands og Breta.
Súdan nær langt Buður í land, og stendur þar á einum Btað á vest-
ari bakka Hvítu-Nílar bær Bá, er Fasjóda nefnist. Honum höfðu
Bretar enn ekki náð á sitt vald; bjóst Kitchener við, að lið Mahdíans
hefðist þar enn við og hefði bæinn á sínu valdí; hugðist hann að halda
þangað suður, því að Níl er skipgeng alla þessa leið.
Nú verður að nefna þann mann til sögunnar, er Marchand heitir.
Hann er frakkneskur maður, majór í hernum, og hafði nú fjóra um þritugt.
Hann heflr verið í mörgum herförum og oft í landkönnunarferðum í Afríku,
ýmist að kanna lönd eða friða. Fyrir nokkru var Marchand sendur af
frönsku stjórninni upp eftir Congo og þaðan upp eftir Ubangi (á, sem renn-
ur í Congo að norðan) og skyldi hann balda austur um land, alt til Níl-
fljótB. Ekki var það þá uppi látið að sinni, hvort þetta væri vísindaleg
ferð að eins eða byggi þar meira undir. En Roseberry lávarður, sem þá
var stjórnarforBeti og utanrikisráðgjafl Breta, lét Frakka þegar vita, að ef
frakkneskur heiflokkur (því Marchand hafði nokkra menn með sér) kæmi
til Súdan, þá yrði Bretastjórn að skoða það sem „óvinganar-efni“ („<m
unfriendly actu) af hendi Frakka; en þegar ein stjórn kveður svo að oröi
við aðra, þá er það Bama sem að Begja henni með vægustu orðum, að slíkt
verði látið varða friðslitum. Segir nú ekki af Marchand og hans ferðum
fyrri en að áliðnu sumri 1898. Þá var það fám dögum eftir að Kitchener
hafði unnið Omdúrman og Khartúm, að gufubátur kom þar ofan frá Fa-
sjóda með þau tíðindi, að frakkneskur herflokkur lítill hefði hertekið Fa-
sjóda og dregið franska véið upp á véstöng stjórnarhússins þar I bænum.
Þetta var Marchand majór með 8 franska og 120 senegalska hermenn og
nokkra Bvertingja. Þessi tiðindi höfðu gerst í Júlí, áður en Kitchener
tók Omdúrman, þótt ekki hefði þau frétst norður fyrri en þetta.
Kitchener brá við næsta dag og lagði suður til Fasjóda á tveim fall-
byssubátum með 1800 hermenn af Súdana-liðí og 100 Bkozka hálendinga.
Hitti hann Maichand og mæltuet þeir við kurteislega. Kitchener bað
hann niður draga véið franska af stjórnarhÚBÍnu og verða þegar á burt
með flokk einn, því að þetta væri egipzkt land undir brezkri vernd og
Btjórn. Marchand kvaðst ekki mega verða við þeim tilmælum, því að hann
hefði hertekið Fasjóda áður en Bretar unnu sigurinn við Omdúrman. En