Skírnir - 01.01.1898, Blaðsíða 29

Styrjöld Bandaríkja yið Spán.
29
launamenn, j)á stórfjölgaði ár frá ári þeim sem eftirlauna nutu. Vóru
þar mikil syik í frammi höfð; urmull manna, sem aldrei hafði í stríðinu
verið, fékk eftirlaun; sumir áttu búsetu í ýmsum ríkjum og þannig hóf
stundum sami maður eftirlaun á 20—30 stöðum í einu. — 70. hvert manns-
barn í landinu fékk eftirlauu, og alls gengu um 520 milíónir króna til
eftirlauna; en það var sama sem 7 kr. 50 au. á nef hvert í landinu eða
52 kr. 50 au. á hvert 7 manna heimili.
Þegar því Cleveland forseti komst til valda i annað sinn (1893) og
fékk lækkað tollana nokkuð, þá hrukku tekjur ekki lengur fyrir gjöldum.
Tekjuskattslög, sem þingið samþykti án staðfestingar forseta, var dæmt
ógilt í hæstarétti; ólagi, sem Harrisonsstjórnin hafði komið á paningasláttu
landBÍns, gat Cieveland ekki fengið fylgi sérveldismanna til að lagfæra.
Ofan á þetta bættist svo óáran í verzlun og atvinnu. Sérveldisflokknrinn
á þingi hafði brugðist fornum frumreglum sínum, og lenti alt í Bundur-
þykkju með Cleveland og meirihluta sérveldismanna, sem tóku upp
frísilfursláttu-fluguna, Bem getið er um í „Skírni“ í hittiðfyrra (61,—63.
bls.), og fðr því som þar segir. McKinley forseti er lítilsigldur maður og
ósjálfstæður; hann varð gjaldþrota, er hann var ríkisstjóri í Óhio, og nam
fjárþrot hans mörgum hundruðum þúsunda dollara. Nokkrir efnaðir sam-
veldismenn keyptu þá upp allar kröfur skuldheimtumanna hans á bendur
honum og létu svo kyrt vera. Bn er til forsetakosningar kom í Banda-
ríkjunum, fengu þeir því til vegar komið, að hann varð forsetaefni sam-
veldisflokksins, og lögðu þeir fé fram til kosningarbaráttu hans. Dessir
menn vóru allir verksmiðjueigendur eða aðrir tollverndarnjótar; en McKin-
ley hafði verið formaður í í þingnefnd þeirri, er fékk tollana hækkaða á
stjórnarárum Harrisons (McKinley-lÖgin). Það var tilgangur þessara manna,
að beita McKinley fyrir sig til að fá breytt aftur tollalækkun þeirri, sem
á komst á stjórnartíð Clevelands inni siðaii (Wilsons-lögin). McKinley
var þannig forseta-efni skuldheimtumanna sinna, og hefir því í skopi ver-
ið kallaður „veðsetti forsetinn“.— Maður er nefndur Mark Hannah; hann
or málflutningsmaður; hann hefir verið umboðsmaður skuldheimtumanna
McKinley’s, og hann stýrði kosningarbaráttu hans fyrir hönd flokksins.
Hann heflr ekki ráðgjafa-embætti, en er í raun og veru forseti Banda-
ríkjanna, þótt McKinley beri nafnið.
Það fór að koma í ljós á stjórnartíð McKinleys, að enda þótt tollarn-
ir væru enn hækkaðir á ný (Dingley-lögin), þá hrukku enn ekki tekjur
landssjóðs við gjöldum. Hins vegar var það sýnilegt, að eftirlaunin mundu