Skírnir - 01.01.1899, Side 49

4Ö
Búa-þáttur.
þeir kunna að vilja eetja íyrir sig; (4) hvorki skulu á þá sjálfa eða eign-
ir þeirra, verzlun eða atvinnuveg lagðir neinír skattar, hvorki til lands-
þarfa né sveitaiþarfa, aðrir en þeir, sem lagðir eru jafnt á alla menn og
atvinnuvegi í rikinu, eins þð þegnar séu“.
Fjárhagur Transvaalríkis var in síðustu ár orðinn inn blðmlegasti;
svo að landssjððnr ríkisins átti jafnvel milli 20 og 30 miljðnir sterlings-
punda í sjðði. Langfeitasta tekjugrein ríkisins var skattur sá sem lagð-
ur var á gullnáma og ýmis önnur námafyrirtæki. £>að vðru auðvitað ensk-
ir auðmenn, sem áttu mestalla gullnámana, og það vðru þannig útlending-
ar, mest enskir, er hæsta skatta guldu í landssjóð. Bn þessir skattar vóru
lagðir á atvinnuvegina, hvort heldur sem þeir vóru stundaðir af innlend-
um eða útlendum mönnum, og vóru því á lagðir i fullu samræmi við samn-
inginn frá 1884. Cecil Khodes og „löggilta félagið“ (sem ég hefi áður
talað um í Skírni) og aðrir þeir Bretar í Suður-Afríku, er fastast
vilja að því rða, að mynda Bandaríki í Suður-Afríku, álitu nauðsynlegt
að svifta Búa sjálfstjórn og koma þeim undir Breta krúnu. Brezka stjórn-
in heflr in síðari ár verið í fullu vitorði og samráði með þessum mönnum,
en þeir sífeldlega blásið að þeim kolum að æsa útlendinga í Transvaal
upp til ðánægju og koma þeim til að heimta þegnrétt og kosningarrétt
í landinu eftir fárra ára dvöl; fundu þeir það einkum til, að kosningar-
réttur, og skattskylda ætti samferða að verða, og er það satt, að það er
brezk meginregla: engin skattskylda án fulltrúaréttar (no taxation with-
out representation); en þar á þessi regla að eins við þegna landsins, að
enginn þeirra skuli neitt gjalda til almennra þarfa, nema þvi að eins, að
þeir fulltrúar, sem hann á þátt í að kjðsa, ráði því, hversu fénusévarið;
hitt mun Bretum aldrei hafa i hug komið, að heimfæra þetta til útlend-
inga í Bretlandi1.
Brezkir útlendingar í Transvaal létu nú sem það væri mesta kúgun
og 'réttleysi, er þeir ættu við að búa, þar sem þeim væri neitað um
kosningarrétt tíl þings. Aðra ðhæfu töldu þeir það vera, að útlondingar
vðru aldrei á kviðdómaskrá teknir og sátu þvi eigi kviðdðma. Hins
gátu þeir ekki, að allir þegnar ríkisins vóru að réttri tiltölu á kviðdóma-
skrá settir í Transvaal, svo að t. d. þeir útlendir menn, er aflað höfðu
‘) Það veit hver útlendingur, sem ferðast hefir i Bretlandi, af eigin reynslu, að
hafl hann með sér tóbaksmola, pegar hann stigur i land, verður hann að gjalda toll
af; og purfl hann í viðskiftum par i landi að skrifa viðurltenning fyrir peniugum,
verður hann að greiða rlkinu mótunargjald; en ekki fær hann þegnrétt né atkvæði
þar i landi fyrir það.
Skirnir 1900.
4