Skírnir - 01.04.1910, Qupperneq 49

Holdsveikissaga.
145
Um 18000 manna er sagt að dáið hafi í bólusóttinni, en
fólksfjöldinn var 50400 árið 1703. Hve margir íbúar
landsins voru orðnir 1714, vita menn ekki, og því er ómögu-
legt að fá áreiðanlega vissu fyrir því, hvort getgáta bisk-
ups sé rétt, því hugsast gæti, að þessi guðsmaður hefði
gjört sig sekan í sörnu breiskleikasyndinni, sem marga aðra
sæmdarmenn hefir hent: að ýkja máli sínu til stuðnings,
því það er auðséð, að hann hefði helzt kosið að spítölun-
um væri lokað.
Jón Arnason (biskup 1722—43) var bæði einbeittur, rétt-
látur og hagsýnn. Hann lét sér mjög antum að bæta fjárhag
spítalanna, sem hann tók við í mesta óstandi af fyrirrenn-
urum sinum. Sýndi hann enga vægð í innheimtu löglegra
gjalda til þeirra, svo sem spítalahluta, sekta og leyfisbréfa-
gjalda. Eins hafði hann nákvæmar gætur á ráðsmensku
spítalahaldaranna, gekk ríkt eftir reikningum frá þeim og
var harður í horn að taka, ef misbrestur var á eða eitt-
hvað var aðfinsluvert, og rak þá reikningana til baka.
Þetta gjörði hann án manngreinarálits, var engu mildari
sýslumönnum, eins og Jóni Isleifssyni, eða venzlamönnum,
svo sem mági sínum síra Einari Hdlfddnarsyni, sem báðir
voru spítalaráðsmenn á Hörgslandi í hans tíð, heldur en
óbrotnum bændum.
Biskup bjó jafnan til yfirlit yfir fjárhag spítalanna
sjálfur og tók það með til alþingis til þess, að lögmaður
og amtmaður gætu samþykt þá, og ef það drógst um of,
var hann ómjúkur í orðum til þeirra.
Þannig segir hann í bréfi til Pdls Vídalíns (8/6 1726):
Mér er næst skapi að kvarta um undandrátt þeirrar að
stoðar, sem eg hefi vænt eftir hjá yður, hr. lögmann, í því
að veita forsjón með ráð og dáð Klausturhóla- og Hörgs-
landshospítölum. Eg meinti að sú mæða ætti ekki að liggja
á mér einum. Sjálfur hr. lögmaðurinn veit, hvaða assist-
ance hann hefir mér veitt í þeirri umhyggju síðanegkom
til stólsins. —------Eg sendi hospitalsreikningana í fyrra
hr. amtmanninum, hverja hann hafði hjá sér fram undir
alþingi, vildi ekki skrifa upp á þá fyr en þér hefðuð
10