Skírnir - 01.04.1910, Side 84

180
Til minningar Jóni Sigurðssyni.
ir og langir sögubálkar samdir um hann, svo að það verður ærinn
starfi einum manni að lesa þá alla. En hvenær sem einhver rit-
höfundur eða fræðimaður vildi kynnast honum að ráði, myndi þetta
minningarrit verða meðal hinna fyrstu bóka, er hann leitaði af
fróðleiks og frétta um hann.
Uppi á háalofti þinghússins eru nú geymdir ýmsir munir, er
hann átti, skrifborð, rúm, skápur, pípuhattur o. fl. Slíkt er fag-
urt og skemtilegt — og er merki ræktarsemi þjóðarinnar við góð-
gerðamann sinn. En svo mikil skemtun og fróðleikur sem er i
að vér varðveitum húsbúnað hans og klæði sem helga dóma, er
hitt þó ólíku meira virði, að þjóð og saga festi í minnum sér at-
vik og athafnir, orð og ummæli, er skýra oss eðlisfar hans og
skaplyndi, sýna oss hug hans og hjarta.
* *
*
Þótt það þyki og só ef til vill óþarfa íburður, ætla eg að bæta
við örfáum athugasemdum.
Svo hefir sagt enskur rithöfundur, ágætur og frægur, að sá
þáttur (soene) væri mestur í sögu Norðurálfunnar á síðustu öldum,
er Lúther stóð á þinginu í Worms. Hafa margir Islendingar
hugleitt svipað um sögu vor, smáþjóðarinnar, og Bretinn um sögu
Norðurálfunnar: Hver er sá einstakur atburður í smásögu vorri,
sem er einna glæsilegastur, er einna helzt slær bjarma af á æfi og
endurminningar Islendinga? Flestir verða víst á eitt sáttir um,
að það sé ekki bjartara yfir mörgum en einurð, hugdirfð og snar-
ræði Jóns Sigurðssonar á þjóðfundinum, er hann mótmælti lögleys-
um Danastjórnar. Ef slíks t'oringja hefði notið við á fundinum í
Kópavogi, er óvíst, hver leikslok hefðu orðið. Þótt forusta hans á
þjóðfundinum væri einu afskifti hans af stjórnmálum íslands, væri
hún honum nóg til ódauðlegs orðstírs f sögu landsins.
En saga hans er miklu lengri, sem allir íslendingar vita.
Hann er einn hinna fáu hugsjónamanna, er þjóðir. hefir eignast.
Þetta mun þykja hversdaglega talað — og er það líka. En
orðið merkir í>meira en menn viti«, meira en menn gera sór alment
grein fyrir. Hugsjónir eru óvorkunnlátar og harla heimtufrekar.
Reiði heiðinna goða var vís, ef þau voru ekki blótuð. Forfeður
vorir urðu jafnvel að blíðka þau með blótum sona sinna. Hug-
sjónirnar krefjast þess, að dýrkendur sínir blóti sjálfum sér og
þægindum mannlífsins, er fjöldinn sækist eftir. Og þær eru næsta
vanþakklátar. Þær flytja þeim ekki þakkarávarp í blöðunum nó