Skírnir - 01.04.1913, Side 33

Ýms atriði úr lifinu í Reykjavík fyrir 40 árum. 129
Eins og áður er ávikið, var peningaverzlun þá sama
sem engin, menn fengu þá ekki peninga fyrir vöru sína.
Peningamyntin, sem þá gilti, var talin í dölum, mörkum
og skildingum. Gull og seðlar þektust þá ekki, heldur
einungis silfur og kopar. Hálfskildingar og einskildingar
voru úr kopar, en önnur mynt úr silfri. Þær voru: tú-
skildingur, fírskildingur, þá kom áttskildingur. Eigi veit eg
hvernig á því stóð, að áttskildingar voru, eftir því sem mig
fastl. minnir, allajafna svo slitnir á báðum hliðum, að venju-
lega sást ekki konungsmyndin eða verðteiknið; hið sama
gilti líka rígsortið (24 skildinga). Liklega hafa þessar
mynttegundir ekki verið endurnýjaðar eins oft og hinar,
ef þetta er ekki misminni mitt. Þá var markið (33 aur-
ar), hálfur dalur, rikisdalur og spesía. Spesian var stór,
ljómandi fagur silfurpeningur, enda sældust menn mikið
eftir henni, söfnuðu spesíunum, og geymdu þær í sjóvetl-
ingum, þangað til þær voru orðnar svo margar, að hægt
var að kaupa jarðarskika. A annan hátt gátu menn ekki
ávaxtað peninga þá. Sparisjóður Reykjavíkur var stofn-
aður 1873, en auðvitað leið nokkur tími, áður en menn,
einkum gömlu mennirnir, fóru að trúa sparisjóðum fyrir
peningum sínum.
Þegar krónumyntin kom, veitti mörgum afarerfitt að
sætta sig við og setja sig inn í breytinguna, og mörg ár
á eftir var talað um mörk og skildinga. Þetta var svo
sem ekki eins dæmi hér. í mörg ár, eftir að breytingin
komst á, hrópuðu t. a. m. sölukerlingar í Kaupmannahöfn:
»söde Pærer sex Skilling«, og líkt mun fara nú við inn-
leiðslu metrakerfisins. Það verður langt þangað til alin,
pund og pottur hverfa alveg úr meðvitund manna.
Þó peningaverzlun væri lítil urðu kaupmenn þó að
láta bændur hafa dálítið í peningum upp í þinggjaldið, í
ferjutolla o. s. frv., en mjög tregt gekk bændum þó að
fá svo stóra upphæð, sem þeir beiddu um. Það sem þeir
fengu var auðvitað borgað út í silfri, þangað til peninga-
breytingin kom, þá komu 10 og 20 króna gullpeningar.
Aldrei gleymi eg andlitinu á einum Mýrdæling, þegar
9