Skírnir - 01.01.1914, Page 81

81
Útsýn.
kongsþrælar verið og að þau mega aldrei verða það?
Vita þau ekki, að feður þeirra létu jafnan lííið á undan
frelsinu. Eða grunar þau ekki, að þó djúpt sé fallið, þá
eigi móðir þeirra, Eyjan hvíta, sér enn vor, ef fólkið
þorir
guði að treysta, hlekki að hrista,
hlýða réttu, góðs að bíða?u
Þjóðin rumskast eins og hana dreymi. Um langan
aldur hafði hana ekkert dreymt.
Og hún þurfti tugi ára, jafnvel hundruð, til þess að
átta sig til fulls. En þeir tóku við hver af öðrum þessir
vökumenn hennar, voru hver öðrum ötulli og ágætari,
þótt Jón Sigurðsson sé oss ef til vill minnisstæðastur. Nú
er allur þorri manna vaknaður, þótt því miður margir
sofi enn.
Aftur getum vér numið staðar. Þessar hugleiðingar,
eins og hinar um tunguna, hafa leitt að því sama. Starf-
inu sem bíður vor sjálfra. En það er í þessu efni að
varðveita þau réttindi og það sjálfstæði, er menn þessir
hafa unnið oss til handa, og ef unt er, stuðla að aukn-
ing þess.
En útsýnið af sjónarhæð bókmentanna er óþrjótandi,
því fær enginn lýst. Hver einstaklingur verður að njóta
þess sjálfur. Að eins eitt vildi eg minnast á enn — skáld-
skapinn. —
Eg mintist á skygna menn. öll skáld eru skygn,
andlega skygn. Þau sjá ótalmargt í hversdagslífinu um-
hverfis oss meðalmennina, sem oss er með öllu hulið.
Skygnast bak við tjöldin, lyfta yfirborðinu af og draga
fram í dagsljósið óheilindin, sem þar dyljast. Sjá mann-
vonzkuna, sem gerir sér svo kænlegt gerfi, að vér í ein-
feldni vorri ætlum hana mannkosti. Sjá það drenglyndið,
sem birtist í því smáa og lætur svo lítið yfir sér, að vér
veitum því enga eftirtekt. Sjá það fávíslega, skoplega og
hégómlega við tilveruna. Og úr þessu öllu móta þau sam-
6