Fjölnir - 01.01.1839, Qupperneq 12

12
Iljer á nú first að leíða líkur til þess: að fólk-
ið Iiafi ekki gjetað aukist, síðan j>að fór að
fækka á 14. öld; og þessu næst: að fiað liljóli
að gjeta fjölgað Ii j er eptir eíns firir því, eður:
að latidið, ef rjett er að farið, gjeti framfleítt fleíruin, enn
nú eru lijer.
Viðvíkjandi Jieírri greín, að fólkið hafi ekki gjetað
aukist á síðustu öldum, Jiá munu reiuast til hess
tvennar orsakir: liinar firri leíða af eðli landsins,
liinar síðari afþeím, er í fiví liiía; enn hvurutveggju
e r u a p t u r m e ð {) v í m ó t i, a ð a n n a ð h v u r t b e r
{) æ r a ð e f n ú n g i s á s u m u m t í m u m, e ð u r {) æ r
loða ætíð við landið og íbúa þess. Firir {lei'm,
sein leíða af eöli landsins og kalla mætti liinar itri eður
náttúrlegu orsakir, gjeta mennirnir ekki ráðið; hinar
innri, sjálfsköpuðu, orsakirnar, eru heldur Jieírra með-
færi. Auðsjeð er, að hvurutveggju {lessar orsakir eru
eínmitt {)ær hinar sömu, sem allra {)jóða kjör eru við
riðin, í Iivurju lanði sem er, og {)að er eín af skilduin
sagnafræðinnar að rekja {>ær og Jísa jþvf, hvað af þeím
hafi flotiö.
Meðal hinna firrtöldu orsakanna, sem bera ekki að
ætíð jafat, eru jarðeldarnir; og ekki er það efunar-
mál, að af {icím Iiafi land vort mesta ógjæfu hlotið.
Jarðeldarnir hafa lagt í auðn víðlend svæði til og frá
um lanðið, eínkum í Skaptafellssísium og Kángárvalla-
síslu. Stundum liafa hraunin flotið ifir bæi og hjeröð.
Annarstaðar liefir eldurinn valdið stórum vatnsflóðum,
með sandi, aur og grjótburði; vikur og aska liafa stund-
um farið um allt land, eítt graslendi og gjört útaf við
skógana á mörgum stöðnm; fjenaður liefir veíkst og
fallið hrönnum saman af því óheílna'mi, sem leítt liefir
af öskufallinu á grasi og heíi, og stiindum liefir sjórinn
eitrast, so fiskurinn hefir fælst á burt eður dáið.
A eptir eldana hafa með jafnaði komið megnustu liarð-