Fréttir frá Íslandi - 01.01.1875, Page 7

BLDGOSIN.
7
vikurösku feyktist austur um haf, og hefur pví mikið lont í sjó. fað eru
fádœmi, að aska haíi borizt jafnlangt sem pessi aska úr Dyngjufjöllum,
og pað á svo stuttum tíma. Að kveldi hins ,sama dags, sem gosið hófst
(29. marz), varð vart við öskufall viða i Norvegi, einkum á Sunnmœri, og
um morguuinn eptir, er menn voru á fótum, var jörð pakin grárri móðu
eða hjelu. Nokkur vikurkorn voru þegar send til Kristjaníu; rannsökuðu
efnafrœðingar fiau visindalega, og fundu, að pau voru samkynja viltri úr
Heklu. Yar það þegar einsætt, að askan mundi komin frá íslandi, enda
mátti ]>að og ráða af veðurstöðunni. Nokkuð af öskunui barst austur á
landamæri Norvegs og Svífijóðar. Ilefur mönnum roiknazt svo, að askan
hafi farið i loptinu 10 mílur á hverri klukkustund. — Af afleiðingum ösku-
falls þessa, og tjóni því, er það olli í hyggðum eystra, skal nokkuð
sagt síðar.
Moðan á gosi þessu stóð og lengi eptir það, kom enginn maður
nærri gosgýgnum eða upptökum þessara fádœma. En longi um vorið og
sumarið rauk I sífellu úr sama stað, og bjuggustmenn við, að þá og þeg-
ar mundu aptur oinhver ósköp yfir dynja, en ekki varð af því. pað var
fyrst um sumarið í júlímánuði, að mennkomu að upptökum gossins. pað
voru þeir Watts hinn enski, jöklafari, og fjelagar hans. Sáu þeir engan
annan eldgýg í Dyngjufjöllum, en eldgýginn í suðurhorni Öskju, þann cr
Mývetningar fundu um veturinn. Hafði þar, sem líklegt var, nokkuð um-
breytzt frá því er þeir voru á ferðinni. Watts lýsir upptökum þessa
merkilega goss hjer um bil á þessa leið: „Aðalgýgurinn litur út eins og
þríhyrnd dœld eða gjá, og sjást glöggt niðri á botni skálarinnar 3 raðir
af sprungum og ójöfnum glufum, sem ganga út frá miðjunni á skálinni,
ein til suðurs, önnur til landnorðurs, og cin i útnorður. Úr þeimraukog
gaus enn (í júlí) bæði svæla, vatn og leðja, og fylgdi því ódœma dunur og
dynkir. Norðurbarmur gjárinnar er hraunveggur, som myndar allbratta
hlíð, nálægt 200 feta háa ofan eptir skálinni, en síðan smáminnkar hall-
inn, unz að botninum kemur. Að austan og vestan er gjáin lukt fellum,
og ná toppar hinna hæstu 1000 fet yfir Öskju sjálfa. pau eru eins og klippt
eða skorin þeim mcgin sem inn snýr — svo eru þau brennd af gosunum
— svört, þvergnípt og fjallhá. Úr þeim björgum hrynur sí og æ grjót og
skriöur, svo ekki skiptir mínútum £ milli. Að eins í einum stað virtist
mega komast niður eptir einni vikurskriðunni; en ofan á botn í skálinni
verður ekki komizt, því að neðst tekur við hvöss brún eða flug allt um-
hverfis botninn“. panníg var umhorfs í gini því, er gosið hafði úr sjer
öskunni miklu.
Nú er þar aptur til að taka, að eldur hófst að nýju á Mývatns-
örœfum. pað var 4. dag aprílmánaðar um kveldið. Eldurinn hafði nú
komið upp suður og austur af fjalli því, er Búrfell heitir, milli þess og
Jökulsár. Annan dag eptir fóru nokkrir menn að skoða eldinn. Á leið-
inni þangað heyrðu þeir dunur svo miklar og þungar, að þeim þótti lík-
ast því sem margir stórfossar steyptust af fjallsbrún fram. pá er þeir