Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 02.01.1886, Side 7

7
glögg, og hér held eg fremr, að Granastaðir hafi verið; enn þetta
skiftir nú litlu. þ>egar Skallagrímr elti Brák frá knattleiknum í
Sandvík, hefir hún hlaupið út alt Digranes, sem er all-langr vegr;
yzt á nesinu eru klettahæðir; eru standberg að vestan, enn berg-
hellunum hallar suðr af; yzti tanginn smálækkar, og þar hefir
Brák hlaupið fram af berginu. Fyrir utan nesið liggr ey, sem
heitir Brákarey, og er örmjótt sund á milli, líkt og breið á; má
vera, að Brák hafi ætlað að synda út í eyna. |>etta sund er enn
í dag kallað Brákarsund; suðr úr því er Brákarpollr; sundið fjar-
ar, enn skipin liggja á pollinum, og má ganga í kring um þau og
pollinn um fjöruna. þ*að var hér, sern Egill hjó festarnar á skipi
fórólfs bróður sins; því hann hafði búið skip sitt í Brákarsundi, bls.
79. Litla-Brákarey heitir hér líka, og Brákarsker; margt er hér
kent við Brák. Vestan fram í nesinu gengr inn litil vík; þar
stendr verzlunarstaðrinn.
Yfir framanvert Digranes gengr lægð mikil gegn um þvert
nesið; hún er kölluð Skallagrímsdalr; fyrir ofan og framan eru
klettahæðir; dalrinn hefir verið grasi vaxinn áðr og sléttar grundir;
nú er þar orðinn upp blásinn svartr sandr, enn sumstaðar standa
jarðtorfurnar eftir, sem sýna þetta; hér hefir verið mjög fallegt. í
miðjum Skallgrímsdal hefir staðið haugr Skallagríms og þeirra
feðga; um ásigkomulag hans get eg ekki sagt mikið, því nú er
haugrinn löngu upp grafinn, og liggr grjótið úr honum hingað og
þangað þar 1 kring, og haugstœðið orðið sandorpið. Andrés Fjeld-
steð, óðalsbóndi á Hvítárvöllum, gróf upp hauginn 1866, og stendr
stutt lýsing eftir hann um það í Skýrslu forngripasafns Íslands, II.
bls. 45—46, sem eg skal hér tilfœra orðrétt: „Haugr Skallagríms
stendr í neðanverðu Borgarnesi (Digranesi, sjá Egils s. bls. 140).
Dœld ein liggr þvert um fyrrgreint nes, hér um bil 30-40 faðmar
á breidd, öll með fínum, dökkum sandi, og er hvergi í henni neinn
stein að finna; beggja megin við téða dœld eru hæðir, sem eins
liggja þvert um nesið; í þeim báðum er gijót mikið, og er það
stuðlaberg og blágrýti, (einnig er þar víða járngrjót).
í áðr umgetinni lægð (dœld) stendr haugr Skallagríms, sem
mestmegnis hefir gjörðr verið úr grjóti og sandi eðr mold, (enn
varla munu hafa verið viðir í þessum haugi); hann er nær kringl-
óttr, enn lítið eitt lengri til suðrs og norðrs; í þær áttir er hann
hér um bil 8—8^/4 al. Efst á haugnum hefir verið lagðr steinn
(hellumyndaðr) hér um bil tvær ál. á lengd, 14—16" á þykkt (við
hvern samtíðamenn að sögn hafa hætt grefti); þar undir var
kringlótt hleðsla, sem flestir steinar lágu út og inn í, og flestir
svo stórir, að varla má ímynda sér, að þeir hafi verið fœrðir án
verkfœra, svo sem sleða eða annara þvílíkra áhalda; neðst i haugn-
um var stór hella, sem auðsjáanlega hefir verið lögð yfir þann eða