Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 02.01.1886, Side 39

39
að sér upprunalega; þeir vóru því bornir til að ráða fyrir því. þ>ó
að takmörk goðorðanna hafi ekki verið alls staðar ákveðin eftir
landslagi, þá hygg eg þó, að menn hafi gætt þess, sem unt var, að
láta goðorðin ekki vera mjög misjöfn að stœrðinni til, einkanlega
i hverju þingi út af fyrir sig. þetta var og einmitt nauðsynlegt,
til að halda jafnvœginu meðal goðanna innbyrðis, og að vald þeirra
yrði ekki að því leyti mjög misjafnt. Vér sjáum, hvernig fór, þeg-
ar einstakir höfðingjar á síðari tímum tóku undir sig fleiri goðorð;
þá fóru höfðingjarnir að bera lögin ofurliða, og varð það eitt af
því, er varð undirrót til þess, að landið týndi frelsi sínu; þetta var
líka alveg þvert á móti því, sem það var í fornöld. þ>ó vóru forn
goðorð oft „smærra deild“, þ. e., að 2 eða 3 áttu goðorð stundum
saman, enn þó var sama alþingisnefna, og einn fór með goðorð í
senn, Grágás Kb. þingskapa þ. bls. 38.
það er ljóst af því, sem þegar er sagt, að Vestfirðingafjórð-
ungr hefir náð lengra suðr enn að Hvitá, og er þá lang-líklegast,
og má enda telja víst, að hann hafi náð suðr að Hvalfirði; þar vóru
eðlilegust fjórðungaskifti að landslaginu til, fjörðrinn langr og
skerst inn til reginfjalla, og lítil bygð þar innra við fjörðinn; inst
upp af fjarðarbotninum eru einungis tveir bœir. fverárþing hefir
og haft sömu takmörk að sunnan og Vestfirðingafjórðungr; þar
það var þriðja þingið í honum og lá syðst1.
þ>ess skal og getið, að Harðar s. Grfmkelssonar, bls. 65, segir,
að þegar Torfi Valbrandsson sótti Hörð til sektar á alþingi, þá
sendi Hörðr Indriða mági sfnum orð, að hann skyldi rfða til al-
þingis, og svara þar málum fyrir sig. Indriði svarar því, að hann
hafi heitið Illuga rauða, er bjó á Hólmi á Akranesi, að fara til
Kjalarnessþings með honum, og f staðinn fyrir að fara, býðr hann
Herði til sfn. Reyndar var nú þessi afsökun Indriða ekki fullgild,
því hann gat vel riðið til alþingis á eftir, þótt hann fœri til Kjalar-
arnessþings; vorþingin skyldu ekki vera fyrr enn 4 vikur af sumri,
og ekki sfðar enn 6 vikur af sumri, Grágás Kb. þingskapa þ. bls.
96, enn alþingi byrjaði 10 vikur af sumri, bls. 43, og þó styttra
hefði verið milli þinga, þá gat hann það samt, því af Kjalarness-
þingi og á alþingi var að eins 8—9 tfma reið; enn vera má, að
einhverjar kringumstœður hafi verið til fyrirstöðu; og sleppum þessu.
í fljótu áliti mætti nú hér af ráða, aðlllugi rauði hafi verið í Kjalar-
nessþingi. Enn látum nú svo vera, að syðri hlutinn af Akranesi og
1) Hafi nokkurs konar fjórðungaskifti verið gjörð þá ,þegar, er alþingi
var sett, sjá Landn. bls. 259, sbr. og Jón Sigurðsson Islendinga s. II.
bls. 174 neðan máls, þá sýnir það sig enn, að fjórðungaskiftin hafa ekki
verið við Hvítá, þvf áðr enn fjórðungsdómar vóru settir, var héraðsþing í
Borgarfirði; var það fyrir sunnan Hvítá, eins og áðr er margsagt.