Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 02.01.1886, Blaðsíða 57

57
staðar hefði átt að kalla „]?ríhyrningsmörk11, þá var það umhverfis
frihyrning’, en þar nam Sighvatur ekki land, heldur þorkell bund-
infóti. „þ>ríhyrningsmörk“ hefði því orðið að vera laus við þ»rí-
hyrning sjálfan, og mun sjaldgæft, að fornmenn hafi gefið örnefni á
óeðlilegan hátt. Oskiljanlegt væri líka, hvers vegna Njála nefnir
ekki „þ>ríhyrningsmörk“, ef svo hefði heitið stórt svæði, einmitt þar
sem sagan gerist; að minnsta kosti átti Gunnar leið þar um, þá er
hann fór að drepa Otkel. En þar veit söguritarinn ekkert örnefni
milli „Akratungu“ og „vaðs hjá Hofi“, nema „Geilastofna11, sem
annaðhvort eru Rjúpubotnar, eða þó öllu heldur Kluftir, — þar
sem Torfastaða gróf [fyr: geill eins og t. d. Hæls-gróf hjet
fyr Grettis-geií\ myndast af djúpum giljum. — Gunnar hefir
hlotið að fara um báða þá staði, en hvorugur er svo merkilegur
að líklegt sje, að hann væri nefndur, ef merkilegra örnefni hefði
verið til á þeim vegi. þ>ó kemur þetta ekki af ókunnugleik
söguhöfundarins, kunnugur hefir hann verið, fyrst hann þekkti
Geilastofna.
þ>au tvö örnefnin: Einhyrningsmörk og Deildará, mega þann-
ig álítast fundin og fast ákveðin, jafnvel þó ekkert vottaði fyrir
hinu þriðja örnefninu Bólstað, eða neinum byggðaleifum á því
svæði. þ>ó sjá allir, að mikið gerir það til, hvort þær finnast eða
ekki; því hefði menn almennt vitað af rústum þar, þá hefði aldrei
orðið efamál um landnám Sighvats. En það segir sig sjálft, að
rústir muni ekki vera þar miklar eða glöggvar, þar eð fæstir af
Fljótshlíðarmönnum hafa vitað af þeim. Jeg, sem þetta rita, hefi
spurt marga um það; því að síðan jeg vissi af Einhyrningi, hefi
jeg eigi getað öðru trúað, en að við hann hafi Einhyrningsmörk
verið kennd. í sumar er leið (1885) átti jeg tal um þetta við
Högna hreppstjóra Ólafsson á Núpi. Sagði hann mjer þá, að þeg-
ar hann var unglingur, hefði Arnbjörn bóndi á Flókastöðum —
maður áreiðanlegur og vel viti borinn — sýnt sjer rúst við botn
lækjar þess, er fellur um Einhyrningsflatir, og sagt sjer, að þar
hefði bær verið til forna. Síðan sagðist Högni eigi hafa komið
þar. Jeg bað hann að fylgja mjer þangað og sýna mjer rústina,
og það gjörði hann góðfúslega. — Rústin er grjótdreif, blásin út
úr bakka-rofi, við suðausturhorn Hrútkolls. Af hæð bakkans má
sjá, að allþykkur jarðvegur hefir gróið yfir hana; þó er líka þvkk
mold undir meiri hluta hennar; en þar sem fjærst er bakkanum,
er öll mold blásin burt; liggur grjótið þar á malar-fláa, sem hallar
ofan í gilið, — þar er nfl. lækjarbotninn niðurgrafið gil; hefir víst
meira eða minna af grjóti rústarinnar hrapað þar ofaní, og hætt
við, að það hrapi þangað æ því ineira, sem moldin blæs meira und-
an því. þ>egar hún er öll á burt, er vafasamt, hvort grjótdreifin,
sem þá verður eftir ber nokkurn vott mannaverka, nema ef eitt-
8