Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1933, Blaðsíða 14

14
»Börkur blátannarskegg, faðir Starkaðar undir Þríhyrningi«, og dóttir
»Þórný, er átti Ormur inn sterki« (Landn. 12—15). Þorkell mun
hafa numið landið um 900 (eða fyr?), því að sonar-sonar-synir hans,
eða synir Starkaðar, voru vel uppkomnir menn 986.
Ketill hængur hefir líklega aldrei álitið sig hafa afhent Baugi
hinn hálenda norðvestur-hluta Fljótshlíðar, og þess vegna byggt
hann Þorkeli, sem Iíklega hefir þekkt Ketil, er bæði var »göfugur
maður og ágætur« (Egla 35), og leitað til hans. — Þorkell kom upp
á dögum Haraldar hárfayra. Hann nam fyrst land á Arnarstapa á
Snæfellsnesi og fór þaðan til Ketils hængs á Hofi, líklega af ófriði,
því hann þótti »hinn mesti ójafnaðarmaður, — svartur á hár og hör-
und« (Bárðar saga Snæfellsáss, kap. 2—5).
Þorkell hefir ljósast tekið land mjög austur-um Þríhyrningshálsa.
Þar hefir verið sauðland gott og þó allfagurt tún og furðu grasgefið
í kring, með læk norðan-við bæinn og flóði fyrir sunnan, sem slegið
hefir verið bæði frá Fossi og Þorleifsstöðum, að fengnu leyfi Fljóts-
hlíðinga; nú nefnt Kirkjulækjarflóð. Bærinn »undir Þríhyrningi« hefir
verið á allfögru graslendi suðaustan-í-móti, fyrir austan norð-austasta
horn Þríhyrnings, hefir ljósast snúið í há-suður, og nær túnið upp í
fjallið. Annað bæjarstæði en þetta hefir aldrei fundizt umhverfis
Þrihyrning eða á hálsum hans. Enginn annar staður, ekkert annað
þekkt bæjarstæði, getur komið til greina, sem heitið geti »undir Þri-
hyrningi«, og þar eru lönd ekki svo uppblásin eða afbrotin neins stað-
ar í kring, að horfin séu húsakynni, og allra sízt að sunnan og suð-
austan, þar sem bærinn stóð, eins og Bárðar saga Snæfellsáss
(k. 5, 14) einmitt tekur skýrt fram----------, og bjó þar undir fjall-
inu sunnan; er hann þar talinn með landnámsmönnum«. — Þannig
kalla Fljótshlíðingar enn sem fyr, sunnan- og nordan-undir fjallinu.
— Samkvæmt þessari fyrstu heimild um landnám umhverfis Þríhyrn-
ing sóttu Fljótshlíðingar nokkuð fast eftir því, að fá Þríhyrning
einnig að norð-vestan, eftir að landamerkjalögin komu út 1882. —
Brynjólfur Jónsson frá Minna-Núpi hefir lýst bæjarstæðinu undir
Þríhyrningi all-rækilega (Árb. 1902, 3); veðursæld ^) þar, eftir gagn-
kunnugum, skilríkum manni, afar-fornum tóftum fyrir utan aðal-
bæjarstæðið o. fl. Seinni alda selstöðu-byggingum hefir verið hrófað
þar ofan á, hverri á aðra, og þær hafa tekið af öll sýnileg, forn
mannvirki. Þó tel ég vafalaust, að undir þeim megi finna hina fornu
byggingu að meira eða minna leyti.
I) Þar hef ég reynt veðursæld mikla (logn) 4. marz 1901, í myrkum hríðar-
byl af landnorðri, suð-austur á hálsum Þrihyrnings