Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1960, Blaðsíða 83

RÆÐA VIÐ DOKTORSPRÓF 16. JANOAR 1960
87
und þessarar bókar. Þykir mér rétt til glöggvunar að skýra frá, þegar
í upphafi máls míns, hvaða atriði ég einkum tek til meðferðar og í
hvaða röð.
Ég mun fyrst ræða ytri frágang bókarinnar, myndir og annað, þá
meðferð höfundar á heimildum og tilvitnunum. Síðan mun ég leggja
minn dóm á, hvernig höf. hefur tekizt að endurskapa dómsdags-
myndina frá Bjarnastaðahlíð, eða öllu heldur setja hvað eina á réttan
stað. Þá mun ég taka til athugunar, hvar í húsi dómsdagsmyndin
kunni að hafa verið staðsett, en síðan ræða rök hof. fyrir því að
Bjarnastaðahlíðarfjalir hafi upphaflega verið í Flatatungu. Áður
en ég lýk máli mínu mun ég svo aðeins drepa á tilgátu höf. um það,
hvernig fyrirmynd dómsdagsmyndarinnar kunni að hafa borizt til
íslands.
2
Það er skemmst frá að segja, að þessi bók er að ytra útliti í hópi
hinna glæsilegustu, sem gefnar hafa verið út á íslandi. Allt fer sam-
an, fallegar og vel prentaðar myndir, skemmtileg uppsetning á texta,
smekkvíslegt fyrirkomulag í hvívetna, að vísu ekki alveg laust við
tilfyndni, en hvað er út á það að setja? Það er auðséð, að hér hefur
vanur og öruggur bókaarkitekt komið nærri, enda bókin tilbúin í því
landi, þar sem bókgerðarlist stendur einna hæst, Sviss. En ég vil taka
skýrt fram, að það er höfundi bókarinnar öllum öðrum fremur að
þakka, að bókin er svo fallega að heiman búin. Hún hefur gert fyllstu
kröfur um útgerð bókarinnar, ekki sætt sig við neitt nema hið allra
bezta, haft til að bera tilhlýðilegan metnað og verið vandlát fyrir
hönd hins forna íslenzka listaverks. Þessa smekkvísi ber að lofa að
verðleikum.
Þrátt fyrir allt þetta verður að taka til athugunar, hvort veilur megi
finna á hinum glæsilegu flíkum, veilur sem hægt hefði verið að ráða
bót á, og vík ég fyrst að myndunum. Sá vill verða ljóður á myndum í
vísindalegum verkum, að þær veita ekki alla vitneskju um hlutinn,
sem þær eru af, jafngilda ekki hlutnum sjálfum. Um það tjóar ekki
að sakast, hvorki nú né endranær, en þegar myndir eru mjög veiga-
mikill þáttur bókar, verður að krefjast þess, að beitt sé öllum ráðum
til þess að þær tali sem allra skýrustu máli. Þessi bók stenzt ekki
þessa kröfu til fullrar hlítar.
Höfundur bókarinnar hefur sýnilega mikla trú á ljósmyndum og
getu þeirra. Bjarnastaðahlíðarfjalirnar, allar 13, eru sýndar hvorki