Árbók Hins íslenzka fornleifafélags

Árgangur

Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1960, Blaðsíða 50

Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1960, Blaðsíða 50
54 ÁRBÓK FORNLEIFAFÉLAGSINS in. Ólöf Sigurðardóttir frá Hlöðum í grein um bernskuheimili sitt (Ritsafn, Reykjavík 1945, bls. 268) : Mjólkin var aldrei síuð, en rjóm- inn var síaður gegnum togsíl — prjónadúk úr togi, gisinn. Á slíkri síu var skyr og tólgur síað.(i) í nútíðarmáli er orðið mikið til horfið. í Svarfaðardal veit þó allt eldra fólk, hvað síll er, og kem ég að því síðar. Af 6 fróðum mönnum úr öðrum sveitum á Norðurlandi, sem ég hef spurt um þetta, rámar fjóra í að hafa heyrt orðið og vita nokkurn veginn, hvað það merkir, en þekking þeirra á hlutnum er mjög lítil. Á gamalmennaheimilinu á Blönduósi kannaðist enginn vistmaður við orðið. er þeir voru að spurðir (1958). f bókinni Milli hafs og heiða eftir Indriða Þórkels- son á Fjalli er sagt frá manni nokkrum (bls. 208), sem „gerði síla og seldi“, og hlaut viðurnefni af. Maður þessi er sagður hafa dáið 1851. Indriði útskýrir ekki orðið, líkt og hann búist við að menn skilji það almennt. Af 13 fróðleiksmönnum af suður- og vesturlandi (frá Breiðamerkursandi til Hrútafjarðarár) svöruðu 12 hiklaust, að þeir hefðu aldrei heyrt orðið og vissu engin deili á því, en einn taldi sig kannast við orðið (síill) í merkingunni „gisinn smápoki úr hrosshári eða togi til þess að hafa draflaosta í, meðan úr þeim var pressuð mys- an“ (G. Á.). Af þremur fróðum austfirðingum telja tveir sig hafa heyrt orðið, en vissu ekkert um hlutinn (G. H., Þ. P.). Má af þessari greinargerð sjá, að minningin um sílinn hefur helzt lifað á norður- landi, og skýtur það nokkuð skökku við, að í orðabók Blöndals er orð- ið kennt við Árnessýslu. Nú skal vikið að orðinu sílár, sem ég tel nákvæmlega sömu merk- ingar og síll. Elzta dæmi um orðið er í reikningsskap Hólastóls 1569: „sílárar fjórir“ (fsl. fbrs. XV, bls. 217), og í bréfabók Guðbrands biskups Þorlákssonar eru sílárar þrisvar nefndir, 1569, 1572 og 1577 (Bréfab. G. Þ., bls. 3, 8, 144). í einu af þessum dæmum (1572) er nefndur sílár með grind, og gefur það til kynna, að sílár er ekki síu- grindin, eins og hægt væri að láta sér til hugar koma vegna nútíma merkingar orðsins lár. Fremur mætti ætla af dæminu, að sílár sé sían sjálf til aðgreiningar frá síugrindinni, sé sama og síll. Þessi skoðun styrkist við athugun á orðabókarlistum þeim, sem kallaðir eru nomenclatorar og að stofni til eru frá 17. öld. í listanum ÍB 77 fol. 6) Þess skal getið með þökk, að ég hef haft mikið gagn af orðasöfnum þeim, er starfsmenn orðabókar Háskólans hafa komið upp Þau söfn eru nú þegar til ómetanlegs gagns við alla rannsókn í íslenzkum fræðum.
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116
Blaðsíða 117
Blaðsíða 118
Blaðsíða 119
Blaðsíða 120
Blaðsíða 121
Blaðsíða 122
Blaðsíða 123
Blaðsíða 124
Blaðsíða 125
Blaðsíða 126
Blaðsíða 127
Blaðsíða 128
Blaðsíða 129
Blaðsíða 130
Blaðsíða 131
Blaðsíða 132
Blaðsíða 133
Blaðsíða 134
Blaðsíða 135
Blaðsíða 136
Blaðsíða 137
Blaðsíða 138
Blaðsíða 139
Blaðsíða 140
Blaðsíða 141
Blaðsíða 142
Blaðsíða 143
Blaðsíða 144
Blaðsíða 145
Blaðsíða 146
Blaðsíða 147
Blaðsíða 148
Blaðsíða 149
Blaðsíða 150
Blaðsíða 151
Blaðsíða 152

x

Árbók Hins íslenzka fornleifafélags

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Árbók Hins íslenzka fornleifafélags
https://timarit.is/publication/97

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.