Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1985, Blaðsíða 139

MEÐ DÝRUM KOST
143
6. mynd Þjms. 782 er 129 cm langur og 10-11,5 cm breiður. Þykktin er 13—15
cm. Neðst á skurðhlið er spor 2,3 cm á breidd og 7 cm vítt, 6,5 cm þar
sem það er dýpst. Á vinstri hlið eru lík ummerki og á Þjms. 5365. Gróp
gengur upp úr spori, sem er breiðara en grópin, og endar út í ekki neitt
18 cm fyrir neðan efri brún. Það er eins og votti fyrir öðru grópi, sem
gengur þá út úr hinu, en er þó líklega einungis far. Annað spor er neðst
u.þ.b. hornrétt á hitt og gengur innúr skurðfleti, 7 cm vítt, 2,5 cm
breitt og 7 cm djúpt. Efst gengur stallur ofan í bútinn sömu megin 9,5
cm hár og 4 cm djúpur og breiður. Að aftan er Þjms. 782 þríflötungur
og í einn þeirra er markað spor 31 cm frá efri brún 3 cm vítt og 1 cm
djúpt og nær yfir allan flötinn. Þetta spor er hornrétt á annað sporið við
endaða gróp. Þessi bútur sker sig út úr hópnum að því leyti hve veðr-
aður hann er. Gæti skýringin á því að einhverju leyti verið sú að ofan
í hann er rekin skeifa, sem verkar eins og hald eða lykkja. Hann gæti
því hafa hangið úti við til einhverra nota.
7. mynd Síðastur í röðinni er Þjms. 1080. Hann er 118 cm langur, 11 cm
breiður og 14 cm þykkur. Á vinstri hlið er 1,5 cm breitt og 2 cm djúpt
gróp sem gengur jafnbreitt og djúpt enda á milli. Flosnað er að vísu upp
úr þessari hlið á tveim stöðum svo þar er grópið horfið, en ekkert er
því til fyrirstöðu að þar hafi það verið áður. Þar er járngaur 34 cm frá
neðri brún. Á hægri hlið, sem er slétt og felld, sést votta fyrir tveim
trénaglaförum næstum 2 cm í þvermál við brún og öðrum smærri. Á
bakhlið er að sjá eins og leifar eftir gróp. Líklegast eru þetta þó
sprunguför í viðnum.
Áður en við gerum okkur frekari grein fyrir því hlutverki eða öllu
heldur lilutverkum, sem þessi fjöl og þessir bútar hafa gegnt skulum við
8. mynd skyggnast um á Hrafnagili svo langt aftur sem unnt reynist. Til er upp-
mæling af bæjarhúsum þar, gerð af Pálma Pálssyni árið 1890 og birtist
í bók Daniels Bruuns höfuðsmanns „Fortidsminder og nutidshjem paa
Island“. Einnig eru til ítarlegar úttektir frá árunum 1881, 1860, 1839,
1833 og 1755. Drepið er stuttlega á bæjarhús í vísitasíu Jóns Vigfússonar
1685.6 Af þessum gögnum má gera sér glögga grein fyrir húsaskipan á
9. mynd Hrafnagili um eins og hálfrar aldar skeið. Af öðru tilefni hef ég dregið
J0. mynd upp áætlaða grunnmynd af bænum 1833 og 1755 með þetta efni í
höndum. Hér er hvorki tími né rúm til að rökstyðja teikningar þessar,
en það mun verða gert síðar. Það kernur í ljós að skáli er aflagður árið
1839 í kjölfar umfangsmikilla breytinga á bænum, breytingar frá lang-
húsaskipan á fremstu húsaröð til burstabæjar. í skálastæðið er sett stofa
með timburgafli fram á hlað. Líkt er að segja um hina gömlu stofu, sem
áður var samsíða hlaði. Henni er snúið og fékk einnig timburstafn