Kirkjutíðindi fyrir Ísland - 01.06.1879, Qupperneq 1

VI.
NÝ SÖNNUN FYBIB ALDBI GUÐSPJALLANNA.
Á siðustum árum hefir háskólinn i Cambridge á
Englandi unnið sjer mikla frægð fyrir visindalega rann-
sókn á fornritum Gyðinga, einkum hinum svo nefndu
rabbinsku ritum, er geymd eru i hinu alkunna mikla
ritgjörða-safni er Talmud 1 heitir. Til þessara mennta
örfar háskólinn unga málfræðinga og guðfræðinga á
margan hátt; einkum með verðlaunum fyrir aðalpróf
vel leyst af hendi, og fyrir ritgjörðir samdar um á-
kveðin atriði. En aðalefni til hinna miklu framfara
hjer í hebreskri málfræði og fornfræði er það, að kenn-
arinn er einhver hinn lærðasti maður i þessum fræð-
um, sem nú lifir. J>að lýsir vel hinum frjálsa, mann-
lega anda háskólans, að hafa kjörið til þessa starfa
Gyðing, sem heldur lögmálið og setningar feðranna
samkvæmt öllum hinum hörðustu vandlætisreglum
*) Orðið Talmud þýðireiginlega lærdómur, studium. ÍTalmud-
ritinu, eru sextíu ritgjörðir eða lcaflar, og heitir hvcr um sig á he-
bresku Masselcheth (fleirt. Massekhoth); hver ritgjörð fellur í
svo og svo marga kapitula, Pereq (fleirt. peraqim), en hver kapi-
tuli aptur í svo og svo margar lagagreinir, h a 1 a k h a (fleirt. h a i a lc h o t h).
Meginmálið eða textinn er lög; Mósis lögmál, venjulögmál eldra, jafn-
gamalt eða yngra en Mósis lög, og nýmæli. J>etta meginmál í Talmud
nefna menn Mishna: lagareglu. Utan um þettameginmál standa
skýrandi athugasemdir, að öllu samtöldu meira mál en M i s h n a;
þessi utanmálslögskýring heitir Gemara. Tvö rit bera nafnið Talmud:
Talmud Jerushalmi, er Rabbi Jochannan tíndi saman á Gyðinga-
landi um efri liluta 3. aldar eptir Krist (j-300), og Talmud Babii,
er menn telja aimennt að Rab Asshi nokkur í Babyloniu hafi sett
saman á efri hluta 5. aldar, um 480, en sumir (próf. Szinessy) ætla
að eigi hafi orðið til fyrr en á 9. öld.
Kirkjutíðindi fyrir ísland. II.
4