Lögrétta - 01.07.1935, Blaðsíða 2

99
LÖGRJETTA
100
hvaða einstaklingar sjeu arðmiklir verður
ef til vill annar, en sá mælikvarði, sem not-
aður var á tímabili auðvaldsins. Mjer virð-
ist markið ekki vera hinn eigingjarni, á-
gengi mammonsdýrkari auðvaldsins og
ekki hið vjelræna, þúsundþætta múgmenni
Leninismans, heldur frjálsir og mikilsverð-
ir einstaklingar, sem vinna skynsamlega
saman af siðrænni skyldu.“
TAynþættír,
stjórnmál og menníng
Eitt af því, sem mest er þráttað um, eru
kvnþátta- eða „rasa“-málin. Það er öllum
kunnugt, að í ýmsum löndum hafa komið
upp stjórnmálastefnur, heimspeki- og sögu-
kenningar, sem reistar hafa verið á þeim
rökum að einhverjar þjóðir eða þjóðasam-
hönd væru öðrum meiri eða betri fyrir það,
að þær væru kynsterkari eða kyngöfgari
en aðrar. Þetta er eldgömul saga og þetta
virðist eiga sjer djúpar rætur í eðli mann-
fólksins. Það hefur t. d. löngum verið mjög
auðvelt að æsa þjóðir til öfundar og ilsku á
þessum grundvelli, og auðvelt að fá þær til
þess að ofmetnast af kyngöfgi sinni.
Sannleikurinn er þó sá, að þetta kyn-
stofnshugtak hefur mjög verið misskilið og
misnotað, og fræðimenn eru flestir löngu
hættir að nota það á þann hátt, sem enn er
þó algengt i stjórnmálum.
Alkunnur enskur fræðimaður, Julian
Huxley hefur nýlega skrifað um þetta skýra
grein og gefið út hók um þessi efni, ásamt
öðrum manni. Það er sjerstaklega sú hlið
sem nú er mest deilt um í Evrópu.
Orðið aríar eða arya var fyrst notað i
evrópiskum bókmentum af enska austur-
landamálfræðingnum Sir William Jones, í
lok átjándn aldar. Hann notaði það i þýð-
ingu úr sanskrít, sem málfræðilegt tákn,
eða nafn á fólki, sem talar vissa indverska
tungu. Seinna var orðið haft til þess að
tákna þær þjóðir, sem töluðu arískar, eða
indoevrópiskar tungur, eða stundum málin
sjálf. Orðið merkir eiginlega göfugur og er
sjerstaklega notað í sanskrít um goðin.
Seinna notuðu Grikkir og Rómverjar orðið
um Austur-Persíu eða Afganistan, latinu-
menn töluðu um Ariana, og af þvi er komið
nafnið Iran. Arya-nafnið var einnig notað
sem þjóðlegt trúarheiti, um Brahmana.
Þeim Austurlanda rannsóknum, sem Sir
William Jones byrjaði, var mest og best
haldið áfram af Þjóðverjum og' helst fyrir
forgöngu Schlegel-bræðranna. Um miðja
nítjándu öld náðu rannsóknirnar á austur-
landafræðum og áhuginn á þeim og á al-
mennum málvísindum mikilli útbreiðslu og
hrifningu, ekki síst vegna rannsókna og
rita Max Míiller, og það var eiginlega hann,
sem fj^rstur setti fram orðatiltækið eða hug-
takið ariskur kynstofn. Þessi kynstofns-
hugmynd varð bráðlega mjög almenn og
vinsæl í Þýskalandi og Englandi, en samt
var það franskur höfundur, Gobineau, sem
mest áhrif hafði á kynstofnshugmyndir al-
mennings í þessa átt. Siðan hafa hugmynd-
irnar um sjerstakan ariskan kynstofn ver-
ið ákaflega útbreiddar, þó að þær sjeu upp-
haflega bygðar á misskilningi. Slíkur sjer-
stakur ariskur kynstofn hefur sem sje
aldrei verið til, segir Huxley. „Ariskur“ er
aðeins nafn á tungumálum, en tungumál-
in geta verið og eru töluð af fólki eða þjóð-
um, sem alls ekki þarf að vera af sama kyn-
stofni — enska er t. d. í Ameriku töluð af
miklum fjölda svertingja. Það er skakt, þó
að það sje algengt álit, að tungumálaskyld-
leiki sanni likablóðskyldleika, enda tókMax
Miiller þetta líka sjálfur pijög skýrt fram
i síðari ritum sínum, er hann sá hversu al-
mennur misskilningur var bygður á eldri
ummælum hans um ariskan kynstofn.
Það er mjög erfitt eða alt að þvi ógerlegt
að rekja með nokkurri vísindalegri vissu
uppruna kynstofnanna, eða sjereðli þeirra.
Það sjest á rannsóknum dr. Alec Hrdlicka
hversu miklum erfiðleikum það er bundið
að rannsaka og rekja „hið hreina kyn“.
Hann reyndi að rannsaka þetta hreina kyn
hinna gömlu amerikumanna, en það sýndi
sig hvorttveggja, að ættirnar voru rnjög tör-
raktar og að jafnvel innan þeirra ætta, sem
fullnægðu þvi, að vera hreint kyn, voru ein-
staklingar ærið sundurleitir — „hreint ame-
rískt kyn“ reyndist blendingur af Evrópu-
þjóðum. Rannsóknir dr. Hrdlicka sýna, að