Lögrétta - 01.07.1935, Blaðsíða 46

187
LÖGRJETTA
um fremur örðugt og þurfi um þau efni ræki-
legar undirbúningsathafnir. Sennilegt að fje
verði að útvega að láni utan hjeraða, með-
al annars með verðbrjefum eða hlutafje, því
venjulega verður um að fjalla stórar upphæð-
ir. — Vil jeg því gjöra ráð fyrir, að hinn
greindi % hlutur, sem eigendur orkuvers
leggja til, eigi tryggingarrjett í hlutaðeig-
andi orkuveri — á undan 50% láni úr Orku-
sjóðnum. —
Jeg vil búast við að forstjóri Orkusjóðs,
eða annar trúnaðarmaður sjóðsins hafi stöð-
ugt eftirlit með byggingu þeirra starfsstöðva,
sem sjóðurinn veitir hjálp. Þarf eftirlitið einn-
ig að ná til allra fjármála meðan bygging
er framkvæmd, því væntanlega verður að
miða lán og styrk til hvers einstaks orku-
verðs, að minsta kosti fyrst um sinn, við
kostnaðarverð þess. Uttekt eða verðmat má
ef til vill framkvæma síðar þegar innlend
reynsla nær til að styðja verkfræðilega
þekkingu um verðmat.
Með framanrituðum tillögum um starfsað-
ferðir Orkusjóðs hef jeg viljað stuðla að því,
að á báðar hliðar verði unnið á sem örugg-
ustum grundvelli og ennfremur að því, að
söluverð afls frá orkulindunum geti orðið
sem lægst. Af því leiðir að vísu, að orkuver-
in rísa ekki eins ört eins og ef enginn styrk-
ur væri veittur en fjeTánað, t. d. 80% aí
byggingarkostnaði.
En öll mannvirki og eignir er reikult að
verði og verðmætum. Því álít jeg mjög mik-
ið heppilegra, að framkvæmdir verði nokk-
uð 8íðbúnari en fjárhagslega traustari.
V.
Ýmsar hugleiðingar.
I raun og veru er auðvelt að áforma og
áætla. En framkvæmdirnar ganga stund-
um betur og oft miður heldur en ætlast var til.
Athafnir um Orkumál vor vona jeg að
sækist betur heldur en menn nú vilja gjöra
sjer vonir um.
— Sennilega má gjöra ráð fyrir að hver
miljón af krónum hins umrædda Orkusjóðs
nægi til að framleiða og starfbinda að minsta
kosti 1000 árskílóvött. Ætti Orkusjóður þá
að loknu 5 ára starfi að hafa eignast fjár-
ráðamátt til að veita nokkrum þúsundum af
188
landsmönnum þeim, er áður vanhagaði um
fullkominn rafmagnskraft, góða aðstöðu til
að eignast hana. Vil jeg vona að hepnast
megi því um að þoka, með 25 ára starfi hins
greinda sjóðs og öðrum átökum, að 80—90%
af öllum landsmönnum megi þá njóta ljósa,
mikillar hjálpar til matarsuðu, afls til iðju
o. s. frv. frá vatnsafls knúðum raforkuver-
um. Má það vera öllum gleðiefni, að eftir
því sem af dregur um það, að orkulindirn-
ar beri sig fjárhagslega vegna strjálbýlis og
lakari aðstöðu um aflframleiðslu, eftir því
verður Orkusjóður færari um með fyrirmæl-
um í lögum hans um þau efni, að bera þyngri
hluta þeirra byrða, sem af stofnun orkuvera
og straumflutningi leiða — ef engar nýjar
uppgötvanir verða þá búnar að leggja þær
eldri að velli. —________
Ef fje er ávaxtað & arðvænan hátt um
langt tímabil í skipulögðu og ráðvöndu þjóð-
fjelagi vex það ört og veitir undraverðan
athafnastyrk. —
Orkusjóður á að geta lyft mörgum Grett-
istökum eftir að hinn líðandi tími hefur út-
hlutað honum krafti í köggla.
Traust manna á fyrirtækjum, sem efnt er
til, ræður miklu um það hvort þau komast í
framkvæmd.
Ef dómgreind vor kæmi engum öðrum
hugtökum að, t. d. um vatnsaflið í Sogsfoss-
unum heldur en þeim, að þar um slóðir
mættu augum vorum venjulegar ónumdar,
arðvænlegar gullnámur, þótt þær heimtuðu
margar miljónir króna til starfshafningar,
þá hygg jeg, að hagbær ráð fyndust til við-
stöðulitilia framkvæmda. — Jeg fæ ekki
annað greint heldur en að t. d. menn allra
stjórnmálaflokka uni því vel að eignast fje.
— Mundi mörgum þá auðveldara að drotna
yfir deilumálum. En það ber við að þau
hindra framkvæmdir, enda sækja deilumál
fastar að þeim, sem litla athafna- eða starfs-
löngun eiga.
Vatnsaflið í Sogsfossunum er líklega hæft
til að veita meiri arð en nokkurt gullnáma-
hverfi. Það mun að rninsta kosti mega telja
það ábyggilegra um að veita arð heldur en
gullnámahjeruðin.
Gullið er þrotgjarnt í námunum. Vatnsafl-
ið í Soginu þrýtur ekki meðan Drottinn
varðveitir fósturjörð vora. Framh.