Lögrétta - 01.07.1935, Blaðsíða 14

123
LÖGRJETTA
124
dimt er orðið á kvöldin. Verður hann þá
alla vega blár á lit, gulur, grænn og rauður.
Rauði liturinn er ef til vill sjerkennilegast-
ur, því þá verður fossinn eins og ægilegur
blóðstraumur, sem byltist fram af bjarginu.
Þegar Alexander I. Rússakeisari kom ár-
ið 1814 að Rínarfossi ljet hann róa með sig
upp ána að fossinum. Varð hann þá svo
heillaður af hinni stórfenglegu sýn, að hann
stóð upp í bátnum frá sjer numinn af hrifni
og stóð þar sem steini lostinn. En ræðarinn
sem var Hálendingur í húð og hár (en þeir
þykja nokkuð óheflaðir i orðum! ljet sjer
fátt um finnast og hrópaði til keisarans:
„Húktu á þóftunni hátignardjöfull, annars
hvolfirðu bátnum!“
VI.
Það hefur líklega síður verið fegurð
landsins heldur en frjósemi þess, sem dró
óvenju snemma til sín landnema, enda ber
ekkert ríki í Sviss jafn ríkar minjar gamalla
bústaða og forns landnáms sem kantónan
Ziirich. Að visu bendir ekkert til þess, að
menn hafi búið þar í hellum, en þau spor
sem lengst verða rakin aftur í tímann um
dvöl manna í Zurich-kantónunni ná 4000—
6000 ár fyrir fæðingu Krists. Þau spor verða
rakin til smávaxins þjóðflokks sem vatna-
búar eða staurbyggjar nefndust, af því að
hann bygði híbýli sín á staurum, sem reknir
voru niður i stöðuvötnin á þessum slóðum.
Um og eftir miðja 19. öld hófust forn-
leyfarannsóknir á þessum stöðum og sem
leiddu ýmislegt mjög merkilegt í ljós um
lifnaðarhætti og atvinnu, gróður og dýra-
líf frá þessum timum. Húsin voru reist úti á
vötnunum á geysimiklum trjám, sem rek-
in voru niður hvert við annað í vatnbotninn.
Ofan á viðina voru bjálkakofar með strá-
þökum bygðir, sumstaðar margir í einni
þyrping, svo að fyrirkomulagið hefur meir
likst þorpum en einstökum býlum. Senni-
lega hafa staurbyggjarnir bygt hús sín úti
á vötnunum til að geta betur varist ágangi
og árásum rándýra og annara óvina, en líka
munu fiskveiðar í vötnunum, sem voru
þeirra heista fæðuöflun, hafa stuðlað að
þvi. Við rannsóknirnar fundust bein og
beinagrindur af 63 dýrategundum, þar á
meðal nokkrum, sem nú eru útdauðar. Þá
fundust þar um 50 teg. jurtaleyfa, sem með-
al annars leiddu í ljós að staurbyggjar hafa
stundað akuryrkju. Þarna fundust ávaxta-
leyfar, hör, basta, vaðmál; úr steini fundust
hamrar og axir, en skálar, bogar, sleifar o.
fl. úr trje. Úr leir fundust ýms brot og heilir
munir, svo sem ker og skálar, pottar og
könnur, og sumt af því skreytt. Einnig rák-
ust menn á hverfisteina og myllusteina. Þá
kom það í ljós, að íbúarnir hafa þekt til lit-
arefna og litað bæði prjónles og vaðmál.
Þetta sýnir að þeir hafa ekki verið alveg
gjörsneiddir fegurðarsmekk og ekki kæru-
lausir um útlit sitt; ennþá ljósar sýna þetta
samt ýmsir skartgripir sem fundist hafa,
þar á meðal belti og hálskeðjur úr dýra-
lönnum, og' allskonar munir úr horni og
marmara. Net, fuglaslöngur og önnur veið-
arfæri fundust, sem gáfu lifnaðarhætti
vatnabúa til kynna; einnig munu þeir hafa
lifað á allskonar berjupi og hnetum.
Jeg hef heyrt þess getið til, að þessir
fyrsto íbúar landsins liafi verið persnesks
uppruna, þeir voru mjög litlir vexti eða 1,4
1,52 m. á hæð. Á steinöldinni brendu þeir
líkin, en þegar kemur fram á bronsöldina
hættu þeir að brenna þau en dysjuðu þau
í þess stað. Þá gáfu þeir hinum dánu vopn,
skartklæði og matvæli í gröfina, sem bend-
ir á, að þeir hafi trúað á persónulegt ann-
að líf.
Þegar kemur fram á bronsöldina eru
byggingarnar fluttar utan frá vötnunum og
upp á þurlendið. Á því tímabili skýtur upp
nýjum þjóðflokki í landinu, hann kemur
vestan úr löndum, er keltneskur og gengur
undir nafninu Helvetar. Þeir voru hærri
miklu en vatnabúar og bjuggu í víggirtum
þorpum og borgum. Ennþá gætir mikið
keltneskra einkenna í fari og útliti Sviss-
lendingsins, en tunguinál þeirra hefur að
mestu leyti horfið, nema hvað þess gætir
í stöku staðarnöfnum.
Árið 57 f. Kr. rjeðust Rómverjar inn í
landið og lögðu það undir sig. Þeir ríktu í
500 ár, bygðu liergötur, breyttu húsaskipun
og reistu sjer kastala. Þeir brendu líkin en
settu öskuna í grafir er þeir grófu við veg-
ina. Það voru Rómverjar sem koma föstu