Lögrétta - 01.07.1935, Blaðsíða 16

127
L ÖGRJETTA
128
heiðingjarnir þorðu að standa einir og buðu
hinu ríkjandi umhverfi byrginn, skapaðist
um þau saga og minning þeirra geymdist.
En þannig mun það altaf verða í menning
allra þjóða, að sá sem treður aðeins ruddar
brautir og fylgir málstað hópsins, hann
gleymist á meðan að minning þess, sem
þorir að storka og standa einn geymist altaf
í ritum, sögnum og söng ókominna alda.
VIII.
Aldirnar næstu á eftir að kristni var lög-
tekin, komst meira og meira vald á hendur
kirkjunni; hún tók i sinn vasa tiunda hlut-
ann af ágóða bændanna og fjekk þá þar að
auk til að gefa sjer eignir sínar, gegn því
að þeir öðluðust eilífa sælu í himnariki eftir
dauðann. Hliðstætt valdi kirkjunnar reis
upp nýtt kúgunarvald í kantónunni til að
sjúga blóð úr alþýðunni en það voru ljens-
herrarnir eða fógdtarnir. Þeir vernduðu að
vísu rjett einstaklingsins, en aðeins gegn
ótakmarkaðri hlýðni, miklum sköttum og
fullkominni hollustu í styrjöldum og ill-
deilum.
í Zurichkantónunni er mikið af gömlum
siotum og riddarahöllum sem bera vitni
um fógetavaldið; flest standa þau einhver-
staðar á háum hæðum, þar sem útsýn er
góð yfir landið. Frægust og fegurst þessara
riddarahalla er Kyburg. Nú er þar safn af
vopnum og verjum frá miðöldunum, þar
eru og margvisleg píningartæki og ýmsir
munir aðrir, sem geymst hafa fram á þenn-
an dag. Píningartækin bera hæðileg vitni
þeirrar grimdar og þess mannúðarleysis,
sem ríkt hefir áður fyr. Varð mjer starsýnt
á sum tækin og það fór ónotalegur hrollur
um mig við tilhugsunina um það, að þau
skyldu nokkurn tíma hafa verið notuð á lif-
andi fólk. Þarna var meðal annars gapa-
stokkur; í honum hjekk fanginn að mestu
leyti á hálsinum en gat þó aðeins tylt tán-
um niður; hendur hans stóðu fram úr
stokknum og hvíldu hlekkjaðar með þung-
um blýlóðum niður úr, á hvössum trjehún-
um. En gapastokkurinn var ekki pyntingar-
tæki, því til þess var hann of meinlaus og
máttlaus, hann var aðeins hegningartseki
fyrir smáþjófa, lygara og skaðlitla óknytta-
seggi. Aftur á móti var þar járnskápur sem
hafður var til pyntinga og sem fanginn var
læstur inn í. Skápurinn var þröngur og
stóðu inn úr honum langir hárhvassir odd-
ar, sem ólijákvæmilega stungust inn í hör-
und og liold fangans. Annars var pínubekk-
urinn aðali>yntingatækið sem notað var og
hreif ekkert ef hann dugði ekki. Voru sak-
bomingarnir bundnir á hann en útlimir
þeirra bundnir taugum sem festar voru við
hjól. Þegar hjólunum var snúið, teygðist á
útlimunum og var venjulega ekki hætt fyr
en þeir gengu úr liði, nema þvi aðeins að
fanginn liefði áður játað á sig sakirnar.
Dygði þetta ekki, var sjóðandi vatni, sjóð-
andi tjöru eða bráðnu blýi helt ofan í munn
og kok sjúklingsins. Þegar sakborningur-
inn liafði játað á sig þann glæp eða þá
glæpi, sem á hann voru bornir, beið gálg-
inn, höggstokkurinn eða viðarkösturinn
hans fyrir utan. Aftökurnar fóru oftast
fram í viðurvisl fjölmennis, sem sótti þessi
liátíðarhöld með græðgiskendri áfergju.
Við minni refsingar var liýðing látin nægja,
voru sakborningar þá, jafnt konur sem
karlar, bundin nakin við staura og lamin
með tágum eða köðlum.
í kringum hallirnar voru breiðar og
djúpar varnargryfjur með vindubrú yfir,
sem hægt var að draga upp og hleypa nið-
ur eftir vild. Víðast hvar voru háir veggir
hlaðnir innan við gryfjurnar til enn frekari
varnarráðstafana.
Til að sjá eru riddarahallirnar mjög
reisvilegar og tignarlegar. Þær gnæfa við
himinn á háum hæðabrúnum og rísa þar
enn í dag tignarlegar og ögrandi sem fyrir
nokkrum öldum síðan. Þær hafa sína sögu
að geyma engu síður en áður,en munurinn
er aðeins sá, að nú eru þær ekki lengur
þátttakendur í sögunni, heldur aðeins þögl-
ir áhorfendur sem enginn þarf að óttast.
Riddaraborgirnar eru ekkert annað en
fagrar byggingar, sem prýða hið friðsæla
og fagra landslag og vekja upp minningar
um gamla tíma.
Framhald.