Lögrétta - 01.07.1935, Blaðsíða 42

LÖGRJETTA
180
179
Mjer virðist ástand vort um orkumálin
nokkuð áþekt nú eins og var um landhelg-
isgæslu og jarðræktarmál, þegar góðkunnir
alþingismenn gjörðust forvígismenn t. d. að
lögum um Landhelgissjóð og Ræktunarsjóð
íslands, — Islendingar eignuðust metnað og
frama til að verja landhelgi sína. — Um
þær mundir var mönnum og orðið ljóst, að
af meira örlæti.en áður þurfti að hlynna að
landbúnaðinum með hagkvæmri aðstoð á ýms-
an hátt. Þekking á ræktunarmálum vorum
var þá eðlilega minni en nú, enda gætni um
fjármál eins mikið meiri, sem fjárráð voru
þá þrengri, og samræmari getu manna held-
ur en, því miður, hefur orðið eftir styrjöld-
ina miklu.
Nú horfum vjer með hrifnum huga og leit-
andi augum til orkumála vorra. Þau virðast
eiga, í eðli sínu og afli, þá frjógunardögg,
sem e. t. v. getur grætt enn þá fleiri van-
hirt sár á næstu áratugum, heldur en hin
önnur stórvirku hjálparöfl næstliðna aldar-
fjórðungsins hafa átt mátt til.
Lífsskilyrði og lifnaðarhættir vorir breyt-
ast hröðum skrefum og breytingarnar heimta
æ meiri og stærri fjárhagslegar úrlausnir.
Eu fjöldi manna á að hætti hins líðandi tíma-
bils hneigðir til að eyða starfslaunum sín-
um eða afla fje með ljettri lund og allt of
ört. Hinsvegar hefur hið almenna athafnalíf
þjóðar vorrar knýjandi þarflr til að fá til
umráða allríflegan skerf af hinu lausa skot-
silfri mannfjöldans. Ætti á þann hátt að
bjarga því oft frá glötun og efla með
því heill allrar þjóðarinnar. — Hygg jeg t.
d. æskilegt að ýmsum þeim, sem eyða af
aflafje sínu til hressingar megi ljóst verða,
að tvent mætti sameina í eitt. — örfa og
gleðja skap sitt með fullkomnu hófi og jafn-
hliða styðja eitt hið mesta velferðarmál þjóð-
ar vorrar, eins og jeg síðar mun víkja að.
Til daglegra nauðsynja þörfnumst vjer nú
einna mest betri húsakynni. meira ljós, starfs-
afl og hita. Mun starfsbundin orka eiga auð-
æfi máttar til meiri eða minni úrlausna um
greindar hagsbætur. — Og þessvegna tel jeg
athafnir um orkumálin vera oss hin mestu
nauðsynjamál, og engin skynsamleg átök of
þung til að auka vald þeirra og hraðgengi.
Þegar nýjar, stórgerðar og fjárfrekar at-
hafnir kalla eftir úrlausnum, þá verður venju-
lega að mynda einhverskonar samtök, er
veita arð til athafna. Reynir þá oft fast á
þolinmæði og þrautseigju, því árangur næst
ekki nema þær ágætu dygðir veiti hjálp sína.
II.
Tekjuliðir orkusjóðs.
Greinargerð um þá m. m.
Jeg legg til að orkusjóður megi eignast,
fyrst um sinn, fje með þrem lögboðnum tekju-
greinum:
1. Orkusjóðsgjaldi af innfluttum eldspýtum,
er nemi 10 aurum af hverju venjulegu
búnti (ca. 600 eldspýtum).
2. Heimilað verði að framleiða og selja í
landi voru jafnstyrkt öl eins og flutt
var til Islands þar til að flutningsbann
var í lög leitt. Verði ákveðið 25 aura
gjald til orkusjóðs af hverri 3/g líter
flösku, (V2 flösku) sem framleidd verður
og seld innanlands.
3. Árgjaldi frá 2 ölgerðarhúsum, kr. 500
. á mánuði, að fráteknu hinu fyrsta starfs-
ári.
Eldspýtur eru nokkuð hættulegar í hönd-
um barna og óvarfærinna manna. Er vitan-
legt að börn hafa valdið húsbrunum með
gáleysis meðferð þeirra, Er og stundum ó-
varlega, með þær farið t. d. af þeim mönn-
um er reykja vindlinga o. fl.
Gjald orkusjóðs eða tollur af eldspýtum
legst hvergi þungt á. Pá heimili eyða 10-20
búntum á ári. Nemur þá gjaldið þar sem
notkun er svo mikil aðeins 1—2 krónum á
heimili árlega. Þegar litið er á meðferð fjár-
muna alment nú á dögum, virðist mjer hjer
ekki vera um þunga kvöð að ræða, og síst
þegar litið er á það að gjaldið á að renna í
hinn áðurgreinda orkusjóð. Má vera að æski-
legt mætti reynast að láta þennan hluta af
tekjum orkusjóðs ganga í aðgreinda deild
sjóðsins, og verja fje hennar eingöngu til
styrktar lítilla vatnsvirkja fremur fárra
heimila þar sem aðstaða er óvanalega lient-
ug og þó útilokað um fyrirsjáanlegt árabil,
að víðtækari samvirkjun geti náð til. Sæmir
og að minna á ánægjulegar upplýsingar og
tillögur hr. Eiríks Ormssonar, birtar í Morg-
unblaðinu n. 1. vetur um góðan árangur ör-