Lögrétta - 01.01.1936, Blaðsíða 30

63
LÖGRJETTA
64
Jeg man ekki til þess að nokkur stjórnar-
athöfn hjer hafi vakið eins almenna æsingu
og almennan mótblástur eins og þessi. Menn-
irnir voru allir svo „valinkunnir sæmdar-
menn“, eins og Björn Jónsson sjálfur nefndi
gæzlustjórana nokkru síðar í Isafold, að fáir
eða engir gátu látið sjer skiljast, að þeir
hefðu framið nokkurn þann verknað í bank-
anum, sem rjettlætt gæti slíkar aðfarir.
Hannes Hafstein hafði lítið sint þeim ádeil-
um, sem átt höfðu sjer stað á stjórnina alt
til þessa. Hann var orðinn bankastjóri í Is-
landsbanka. En nú reis hann upp með mikilli
gremju. Hann boðaði ýmsa menn á leyni-
fundi kvöld eftir kvöld til þess að ræða um
þetta mál. Hafði jeg aldrei heyrt hann kveða
eins hart að orði og hann gerði á þessum
fundum. Þar var enginn fundarstjóri og menn
töluðust við í sætum sínum. Voru á þessum
samtalsfundum ýmsir menn, einkum úr hópi
kaupmanna og atvinnurekenda, sem áður
höfðu verið taldir fylgismenn ráðherra, og
þeir voru engu vægari í dómum en hinir um
þessar tiltektir. Tveir af þessum fundum
voru haldnir í stofum lagaskólans, sem þá
var í Þingholtsstræti, en einn heima hjá kaup-
manni, sem áður var talinn í Sjálfstæðis-
flokknum. Svo var boðað til almenns borg-
arafundar á Lækjartorgi 28. nóvember. Áður
höfðu verið send út um bæinn áskriftarskjöl
og skrifaði fjöldi manna þar undir mótmæli
gegn afsetningu bankastjóranna. Knútur
Zimsen verkfræðingur, þá bæjarfulltrúi, síðar
borgarstjóri, tók að sjer að flytja ræðu á
fundinum og bera fram tillögu til samþykt-
ar. Veður var hið bezta og mannf jöldi var
þarna saman kominn margfalt meiri en verið
hafði á Bændafundinum fyrir rúmum fjór-
um árum. Knútur Zimsen flutti hvassa ræðu.
Hann sagði m. a. að ráðherra hefði rekið
forstjóra bankans frá embættum með háð-
ung og smán og látið festa upp á strætum
hjer og síma út um allan heim tilkynningu
um þessa stjórnarráðstöfun. Svo svaraði
hann ásökunum þeim, sem fram höfðu kom-
ið opinberlega til rjettlætingar burtrekstrin-
um og taldi þær meira eða minna mark-
lausar. En árangur af þessum tiltektum væri
þegar orðinn sá, að vaxtabrjef bankans væru
nú dæmd verðlaus í Danmörku og neitað
hefði verið að standa við samninga um kaup
á þeim fyrir nálægt ^ miljón króna, en
Landmandsbankinn danski, sem var við-
skiftabanki Landsbankans, hefði krafist þess,
að mega senda mann hingað til þess að rann-
saka hag bankans. Að ræðunni lokinni bar
hann fram svohljóðandi fundarályktun:
Fundurinn mótmælir aðförum Björns Jóns-
sonar ráðherra gagnvart Landsbankanum og
landsbankastjórninni; telur atferli hans ófyr-
irleitna misbeiting á valdi inn á við, óþolandi
lítilsvirðingu á sæmd og hagsmunum Islands
út á við, og talandi vott um það, að honum
sje ekki trúandi fyrir því embætti, sem hann
hefur á hendi. — Þess vegna krefst fundur-
inn þess, að hann leggi þegar niður ráð-
herraembættið.“
Fundarályktunin var samþykt með al-
mennu lófaklappi og samsinningarópum.
Engum andmælum var hreyft og leit helst
svo út sem stjórnin væri með öllu fylgislaus
í bænum í þessu máli. Knútur Zimsen bað
mannf jöldann að ganga samstundis suður að
bústað ráðherrans í Tjarnargötu og Jón alþm.
frá Múla að flytja honum þar fundarálykt-
unina. En á tröppunum fyrir framan ráð-
herrahúsið stóðu allir lögregluþjónar bæjar-
ins og nokkrir menn að auki. Jón í Múla
kallaði til lögregluþjónanna og kvaðst vera
kominn þar í umboði f jölmenns borgarafund-
ar og væri það aðeins erindi sitt, að flytja
ráðherra samþykt fundarins. Var honum þá
tilkynt að honum einum yrði hleypt inn, en
engum öðrum. Hann kvaðst eiga að flytja
fundarályktunina í heyranda hljóði og vildi
fá að lesa hana upp á tröppum hússins, en
lögreglumennirnir kváðu það vera bannað.
Las hann þá fundarályktunina upp á götunni
fyrir framan húsið. En inni hjá ráðherra sat
fult hús vina og fylgismanna. Kom ráðherra
nú út á svalir hússins og talaði þaðan nokk-
ur orð til mannfjöldans, þakkaði heimsókn-
ina og ljet sem hann liti svo á, að mannf jöld-
inn væri kominn til þess að hylla sig. Var
þá hrópað: Niður með ráðherrann! og þau
hróp margendurtekin. Stóð langa stund á
þessu öllu saman, en síðan tvístraðist mann-
fjöldinn. Ráðherra tók ekkert tillit til áskor-
unar borgarafundarins.
Við stjórn bankans höfðu þeir tekið Björn
J